نقره تاج را از طلا گرفت

بررسی بازده بازارهای دارایی در ۹ ماه نخست سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که اقتصاد ایران بار دیگر شاهد جابه‌جایی معنادار برندگان و بازندگان بازارها بوده است؛ جابه‌جایی‌ای که بیش از هر چیز، تحت‌تأثیر ترکیبی از تورم ساختاری، نوسانات بازار ارز، تحولات بازارهای جهانی فلزات گرانبها و رفتار انتظاری سرمایه‌گذاران داخلی شکل گرفته است.‌به گزارش همشهری، اعداد و ارقام حکایت از آن دارند که در این دوره، بازار نقره چه در سطح جهانی و چه در بازار داخلی با اختلاف، بیشترین بازده را ثبت کرده و در مقابل، برخی ابزارهای سنتی سرمایه‌گذاری مانند سکه گرمی و حتی بورس، با وجود رشد اسمی، از رقابت با تورم
عقب مانده‌اند.

جهش خیره‌کننده نقره‌ پیوند بازار جهانی و ریال تضعیف‌شده
در صدر جدول بازده، هر گرم نقره ۹۹۹ در بازار داخلی قرار دارد که با رشد ۱۵۲ درصدی، از ۱۱۸ هزار تومان در ابتدای سال به حدود ۲۹۸ هزار تومان در پایان پاییز رسیده است. این رشد چشمگیر را نمی‌توان صرفا به یک عامل نسبت داد. در بازارهای جهانی نیز اونس نقره دلاری طی این مدت بازده ۱۰۰ درصدی داشته و قیمت آن از ۳۳.۶ دلار به ۶۷.۲ دلار افزایش یافته است.  افزایش تقاضای صنعتی برای نقره، به‌ویژه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری‌های نو، در کنار نگاه سرمایه‌ای به این فلز در فضای نااطمینانی اقتصاد جهانی، از مهم‌ترین محرک‌های این جهش بوده‌اند.  در بازار داخلی ایران، این روند جهانی با تضعیف ارزش پول ملی هم‌افزا شده و نقره را به جذاب‌ترین دارایی ۹ ماه ۱۴۰۴ تبدیل کرده است؛ دارایی‌ای که تا پیش از این، معمولا در سایه طلا قرار داشت.

طلا؛ رشد قابل‌توجه، اما کمتر از انتظار
پس از نقره، بازار طلا همچنان در جمع دارایی‌های پربازده قرار دارد. هر گرم طلای ۱۸ عیار و مثقال طلا هر دو بازده ۷۳ درصدی را ثبت کرده‌اند. این ارقام نشان می‌دهد طلا همچنان نقش کلاسیک خود به‌عنوان پناهگاه سرمایه را حفظ کرده، اما شتاب رشد آن نسبت به برخی انتظارات تورمی کمتر بوده است.  در سطح جهانی نیز اونس طلا با رشد ۴۳ درصدی، از ۳۰۳۶ دلار به ۴۳۳۹ دلار رسیده است. افزایش قیمت طلا در بازار جهانی بیشتر ناشی از نگرانی‌های ژئوپلتیک، سیاست‌های پولی انبساطی در برخی اقتصادهای بزرگ و کاهش اعتماد به ارزهای ذخیره بوده، اما نسبت به نقره، رفتار محتاطانه‌تری داشته است.

سکه؛ بازده مثبت، اما نه پیشتاز
انواع سکه طلا در ۹ ماه‌ نخست ۱۴۰۴ بازده‌هایی بین ۲۸ تا ۵۱ درصد ثبت کرده‌اند. سکه طرح قدیم با ۵۱ درصد و سکه طرح جدید با ۴۶ درصد در صدر این گروه قرار دارند، درحالی‌که سکه گرمی با ۲۸ درصد کمترین بازده را داشته است.‌این اختلاف بازده میان انواع سکه را می‌توان ناشی از حباب قیمتی، نقدشوندگی و ترکیب تقاضای مصرفی و سرمایه‌ای دانست. در شرایطی که انتظارات تورمی تا حدی تعدیل شده، سکه‌های خردتر جذابیت کمتری برای سرمایه‌گذاران بزرگ داشته‌اند.

ارز؛ همگام با تورم، نه جلوتر از آن
در بازار ارز، یورو با بازده ۴۳ درصدی و دلار با ۳۳ درصد رشد، عملکردی نزدیک به تورم داشته‌اند. دلار از ۹۸ هزار و ۵۰۰ تومان به بیش از 130هزار تومان رسیده، اما این افزایش، بیش از آنکه یک سود واقعی برای دارنده ارز باشد، نشان‌دهنده کاهش قدرت خرید پول ملی است.‌ نکته مهم آن است که بازده دلار در این دوره، پایین‌تر از شاخص تورم ۹ ماهه (۳۷ درصد) بوده و این موضوع به‌معنای بازده واقعی منفی برای نگهداری دلار است؛ پدیده‌ای که در سال‌های گذشته کمتر مشاهده می‌شد.

بورس؛ رشد اسمی، عقب‌ماندگی واقعی
شاخص کل بورس تهران در ۹ ماه نخست ۱۴۰۴ با رشد ۴۴‌درصدی از ۲.۷ میلیون واحد به حدود 4میلیون واحد رسیده است. با این حال، شاخص هم‌وزن تنها ۳۶ درصد و شاخص قیمت هم‌وزن حدود ۲۹ درصد رشد کرده‌اند.‌این شکاف نشان می‌دهد رشد بازار سهام عمدتا متکی به نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز بوده و بخش بزرگی از شرکت‌های کوچک‌تر، عملا نتوانسته‌اند بازده بالاتر از تورم ایجاد کنند. به بیان دیگر، بورس در این دوره بیشتر «نجات سرمایه» کرده تا خلق ثروت.