مجلس
امنیت غذایی؛ گروگان رانت
سیدهزهرا عبداللهی؛ روزنامهنگار
بازار کالاهای اساسی سالهاست یکی از پیچیدهترین و پرمناقشهترین میدانهای اقتصاد ایران است؛ بازاری که در ظاهر با ارز دولتی و با هدف حمایت از معیشت مردم اداره میشود، اما در لایههای پنهان آن، شبکههایی شکل گرفته که منافع کلان را به بهای فشار بر تولیدکننده و مصرفکننده تضمین کردهاند. حالا با تغییر رویکرد دولت و افزایش نظارتها، این میدان وارد مرحلهای تازه شده است؛ مرحلهای که به گفته نایبرئیس کمیسیون کشاورزی مجلس، با مقاومت جدی ذینفعان رانت همراه بوده است.
ساختاری که رانت را بازتولید میکرد
سمیه رفیعی، نایبرئیس کمیسیون کشاورزی مجلس ریشه بخش بزرگی از نابسامانیها در بازار کالاهای کشاورزی را در شکلگیری یک ساختار رانتزا طی سالهای گذشته میداند. به گفته او، این ساختار بهتدریج تأمین و توزیع کالاهای اساسی را در اختیار حلقههای محدود قرار داد و عملا رقابت سالم را از بازار حذف کرد. نتیجه چنین وضعیتی، بروز پدیدههایی مانند گرانفروشی، خالیفروشی و فروش پشتفاکتوری بود؛ رفتارهایی که بیشترین آسیب آن متوجه سفره مردم شد.
از نظارت تا مقابله مستقیم
در ماههای اخیر، وزارت جهاد کشاورزی با تغییر در سازوکارهای نظارتی و توزیعی، تلاش کرده این چرخه معیوب را اصلاح کند. رفیعی تأکید میکند که این اقدامات صرفا در حد دستورالعمل نمانده و با برخورد عملی با شبکههای فساد همراه بوده است. به گفته او، مقابله با مافیاهای اقتصادی در این حوزه، نهتنها یک اقدام اقتصادی، بلکه ضرورتی برای حفظ اعتماد عمومی و امنیت غذایی کشور است.
چالش ارز و آزمون سیاستگذاری
یکی از گرههای اصلی در تأمین کالاهای اساسی، مسئله تخصیص ارز وارداتی است؛ موضوعی که همواره زمینهساز رانت و سوءاستفاده بوده است. نایبرئیس کمیسیون کشاورزی با اشاره به محدودیتهای ارزی کشور میگوید سیاستهای جدید، اگرچه در شرایط دشوار اتخاذ شده، اما توانسته فرایند توزیع را روانتر کند و مانع ایجاد شوک در بازار شود. از نگاه او، مدیریت شفاف ارز، پیششرط هر اصلاح پایداری در این حوزه است.
دولت باید کنشگر اصلی بماند
رفیعی بر این نکته تأکید دارد که وقتی کالاهای اساسی با ارز دولتی وارد میشود، دولت نمیتواند نقش خود را به ناظر منفعل تقلیل دهد. به اعتقاد او، ابتکار عمل در تأمین و توزیع باید در اختیار دولت باقی بماند، چراکه واگذاری این مسئولیت به بازیگران رانتی، تجربهای شکستخورده است که هزینه آن را مردم پرداخت کردهاند.
گروکشی با امنیت غذایی
به گفته این نماینده مجلس، در دوره اخیر برخی واردکنندگان بزرگ که منافع میلیارد دلاری خود را در معرض تهدید دیدهاند، تلاش کردهاند با ایجاد اختلال در تأمین نهادههای دامی، به سیاستهای جدید فشار وارد کنند. رفیعی این رفتار را نوعی گروکشی با امنیت غذایی مردم توصیف میکند؛ اقدامی که میتواند زنجیره تولید پروتئین و لبنیات را دچار آسیب جدی کند.
نایبرئیس کمیسیون کشاورزی در عین حال خطاب به تولیدکنندگان و فعالان بخش کشاورزی تأکید میکند که مسیر اصلاح، با حمایت مجلس ادامه خواهد یافت و تولیدکنندگان نباید قربانی جنگ منافع شوند. او همچنین از قوه قضاییه میخواهد با همان رویکرد قاطع و فسادستیز، از این اصلاحات حمایت کند تا اصلاح بازار کالاهای اساسی به نقطهای بازگشتناپذیر برسد.
در همینه زمینه :
