حقیقت زیر خاکستر شایعه

سیده‌زهرا عبداللهی؛ روزنامه‌نگار

آتش‌سوزی‌های جنگل‌های هیرکانی ــ این ذخیره‌گاه کم‌نظیر زیستی ــ بار دیگر به میدان گمانه‌زنی‌های بی‌پایه در شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است؛ گمانه‌هایی که مدعی‌اند برخی از این آتش‌سوزی‌ها «عمدی» و با هدف «ویلاسازی» انجام می‌شود. در تازه‌ترین واکنش، محمد جلالی، عضو کمیسیون کشاورزی و رئیس کمیته منابع طبیعی مجلس، این ادعاها را توهین آشکار به شعور مردم دانسته و تأکید کرده است که چنین فضاسازی‌هایی بیش از آن‌که به حفاظت از منابع ملی کمک کند، اعتماد عمومی را نشانه می‌گیرد.

حادثه‌ای مهار شده در سخت‌گذرترین نقاط
حادثه اخیر در منطقه مرزن‌آباد چالوس در یکی از صعب‌العبورترین بخش‌های جنگل‌های هیرکانی رخ داد؛ مناطقی که عملاً امکان تردد خودرو، حمل تجهیزات سنگین یا عملیات ساخت‌وساز وجود ندارد. به گفته مأموران یگان حفاظت، آتش با مشارکت نیروهای منابع طبیعی، محیط‌زیست و مردم محلی مهار شد. کارشناسان نیز بر این باورند که شرایط جغرافیایی و اقلیمی منطقه، امکان وقوع آتش‌سوزی‌های پراکنده طبیعی را افزایش می‌دهد و ربط دادن آن به «سناریوهای سوداگرانه» فاقد مبنای کارشناسی است.

ادعای بی‌اساس
محمد جلالی در واکنش به شایعات اخیر در جلسه علنی مجلس، با بیان اینکه برخی افراد بدون اطلاع نسبت به سازوکارهای حفاظتی جنگل‌ها اظهارنظر می‌کنند، گفت ربط دادن این حادثه به ویلاسازی نه‌تنها غیرمنطقی، بلکه توهین‌آمیز است. او توضیح داد که مسیرهای منتهی به منطقه مرزن‌آباد به دلیل پوشش گیاهی انبوه و توپوگرافی سخت، هیچ ظرفیت توسعه‌ای ندارد و هرگونه ساخت‌وساز حتی در شرایط معمول نیز عملاً غیرممکن است. جلالی همچنین یادآور شد که قوانین سختگیرانه در حوزه منابع طبیعی، کوچک‌ترین تغییر کاربری اراضی جنگلی را با مجازات سنگین روبه‌رو می‌کند و دستگاه‌های نظارتی با حساسیت کامل این مناطق را رصد می‌کنند؛ بنابراین ادعای برنامه‌ریزی برای آتش‌زدن جنگل‌ها به‌منظور تغییر کاربری، از اساس بی‌پایه است.

نبرد واقعی: کمبود تجهیزات و فشار بر نیروهای حفاظتی
در حالی که فضای مجازی سرگرم گسترش شایعات است، نیروهای یگان حفاظت و محیط‌بانان با مشکل کمبود تجهیزات، سختی شرایط جغرافیایی و پوشش گیاهی متراکم مواجهند؛ شرایطی که هر حادثه کوچک را به بحران بالقوه تبدیل می‌کند. کارشناسان منابع طبیعی بارها تأکید کرده‌اند که اولویت اصلی، تقویت ناوگان بالگردی، افزایش تجهیزات انفرادی و توسعه سامانه‌های پیشگیری است. اما تمرکز بر شایعات، توجه افکار عمومی را از این مطالبات واقعی منحرف می‌کند.

لزوم مدیریت افکار عمومی؛ از هیجان تا واقعیت
هرچند آتش‌سوزی‌های جنگلی همواره حساسیت‌زا هستند، اما تحلیل‌های هیجانی در فضای مجازی می‌تواند به بی‌اعتمادی عمومی دامن بزند. به گفته تحلیلگران حوزه محیط‌زیست، انتشار گزاره‌های تأییدنشده، ضمن تخریب وجهه نهادهای حفاظتی، به جریان‌های سودجو امکان سوءاستفاده از فضای احساسی جامعه را می‌دهد. تجربه سال‌های گذشته نیز نشان داده است که بسیاری از شایعات درباره «عمدی بودن» آتش‌سوزی‌ها، پس از بررسی کارشناسی رد شده‌اند.

دفاع از جنگل با روایت دقیق، نه شایعه!
آتش‌سوزی اخیر در مرزن‌آباد‌‌ به‌دلیل ‌ موقعیت جغرافیایی منطقه، از ابتدا سناریوی «عمدی بودن» را بی‌اعتبار می‌کرد اما گسترش شایعه در شبکه‌های اجتماعی بار دیگر اهمیت اطلاع‌رسانی دقیق و بموقع را برجسته کرد.
همان‌گونه که محمد جلالی تأکید کرده، اتهام‌زنی بدون سند، توهین به مردم و ضربه به تلاش شبانه‌روزی نیروهای حفاظتی است. جنگل‌های هیرکانی، میراث مشترک ایرانیان‌اند؛ میراثی که حفاظت از آن با دقت کارشناسی، پاسخگویی و پرهیز از هیجان‌زدگی ممکن است، نه با روایت‌های غیرمستند و هراس‌آفرین.