نفیسه سادات موسوی؛ پژوهشگر
سخنان اخیر رهبر انقلاب درباره ماهیت سیاست خارجی آمریکا، بار دیگر یک واقعیت تکرارشونده را آشکار کرد: ایالات متحده نهتنها دشمنان خود، بلکه حتی دوستان و نزدیکترین متحدانش را نیز در لحظهای که منافعش اقتضا کند قربانی میکند. برای فهم این واقعیت نیازی به تحلیلهای پیچیده نیست. کافی است نگاهی به چند نمونه روشن از رفتار آمریکا در سالهای اخیر بیندازیم تا الگوی ثابت آن نمایان شود.
نخستین نمونه، اوکراین است؛ کشوری که سالها برای کسب حمایت غرب تلاش کرد و امنیت خود را به وعدههای آمریکا گره زد. اما در جنگ ۲۰۲۲، واشنگتن هیچ تعهد قطعی برای دفاع از اوکراین نداشت و کمکهایش نیز همراه با تأخیر و محدودیت ارائه شد. امروز سرنوشت این کشور به اختلافات داخلی و رقابتهای حزبی آمریکا وابسته شده، بخشی از خاکش را از دست داده و آیندهاش در ابهام است.
افغانستان نمونهای تلختر از همین واقعیت است. دولتی که دودهه بر پایه حضور آمریکا و ناتو بنا شده بود، در حساسترین لحظه رها شد. خروج شتابزده و بدون هماهنگی آمریکا سبب فروپاشی سریع ارتش و سقوط کابل شد.
حتی متحدان اروپایی نیز از این الگوی رفتاری مصون نیستند. ماجرای لغو قرارداد عظیم زیردریایی فرانسه توسط استرالیا و پیوستن آن به پیمان جدید با آمریکا و بریتانیا، ضربهای غیرمنتظره به پاریس بود. تنشی که به فراخواندن سفیر فرانسه از واشنگتن انجامید، نشان داد که حتی روابط طولانی و استراتژیک نیز در برابر منافع لحظهای آمریکا دوام ندارد.
در بحران کرونا، چهره واقعی «اول آمریکا» آشکارتر شد. توقیف و مصادره محمولههای ماسک و تجهیزات پزشکی متعلق به دیگر کشورها –حتی متحدان اروپایی– ثابت کرد که در لحظه بحران، آمریکا هیچ قید اخلاقی یا تعهدی نسبت به شریکان خود احساس نمیکند.
کشورهایی مانند هند و کانادا نیز با وجود روابط گسترده با آمریکا، ناگهان زیر فشارهای اقتصادی قرار گرفتهاند؛ صرفاً بهدلیل تغییرات مقطعی در سیاستهای واشنگتن. این یعنی حتی روابط تجاری بزرگ نیز تضمینشده نیست.
در غرب آسیا، سرنوشت کردهای سوریه نمونهای آشکار از ترک میدان توسط آمریکاست. نیروهایی که در جنگ با داعش در کنار واشنگتن بودند، ناگهان با عقبنشینی آمریکا در برابر حملات ترکیه تنها ماندند. در مصر نیز آمریکا درست در بزنگاههای حساس سیاسی، بخشی از کمکهای نظامی و اقتصادی خود را تعلیق کرد.
اگر به تاریخ دورتر نگاه کنیم، ویتنام جنوبی نمونه کلاسیک رها شدن یک متحد است؛ خروج شتابزده آمریکا و سقوط سایگون تصویری ماندگار از بیوفایی واشنگتن را شکل داد.
مجموع این تجربهها تصویری واحد میسازد: سیاست خارجی آمریکا بر پایه اخلاق، وفاداری و احترام متقابل بنا نشده؛ بلکه بر محاسبات لحظهای و منافع یکجانبه استوار است. در این منطق، دوستان دیروز میتوانند قربانی امروز شوند.
وقتی واشنگتن دوستانش را هم میفروشد!
در همینه زمینه :
