حلقه فساد دور اتحادیه اروپا

بهاره محبی | روزنامه‌نگار

اتحادیه اروپا چقدر فاسد است؟ این پرسشی است که پس از یورش اخیر پلیس به یکی از دفاتر مرکزی اتحادیه اروپا و دستگیری 2چهره برجسته آن به اتهام فساد در بروکسل شنیده می‎شود.
بازداشت فدریکا موگرینی، رئیس پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا و استفانو سانینو، دبیرکل پیشین سرویس اقدام خارجی به همراه چند دیپلمات دیگر جنجالی به‌پا کرده که می‌تواند به بزرگ‌ترین رسوایی بروکسل در 25سال اخیر منجر شود. (ژاک سانتر، رئیس بلژیکی کمیسیون اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۹در پی افشای فساد مالی و سوءاستفاده اداری اعضای کمیسیون مجبور به استعفا شد.) 
تارنمای پلیتیکو نوشته، رسوایی اخیر نه‌تنها تهدیدی جدی برای جایگاه اورسولا فن‌درلاین، رئیس کمیسیون اروپا به شمار می‌رود بلکه به ابزاری قوی در دست احزاب مخالف و منتقدان اتحادیه اروپا تبدیل خواهد شد. فشارهای افکار عمومی، اختلافات داخلی و احتمال رأی عدم‌اعتماد، آینده سیاسی بروکسل را وارد مرحله‌ای پیچیده و نامشخص کرده است.

ماجرا از چه قرار است؟
دادستان‌های اروپایی مشکوک هستند که موگرینی و سانینو در جهت‌دهی قراردادی برای راه‌اندازی آکادمی دیپلماتیک جدید اتحادیه اروپا به‌صورت غیرقانونی همکاری کرده‌اند. این پروژه از طرف سرویس خارجی اتحادیه اروپا تأمین مالی می‌شده است؛ جایی که موگرینی مدیریت آن را برعهده داشته و سانینو در آن نقش پررنگی داشته است. 

اتهامات مطرح شده
تقلب در تدارکات 
مهم‌ترین محور پرونده، نحوه برگزاری مناقصه برای تأسیس «آکادمی دیپلماتیک اتحادیه اروپا» در سال‌های ۲۰۲2–۲۰۲1 است. اتهام این است که روند انتخاب پیمانکار به‌طور ناعادلانه هدایت شده و احتمالاً برخی شرکت‌ها یا افراد «از پیش انتخاب‌شده» بودند. این موضوع می‌تواند شامل دستکاری معیارهای ارزیابی، ارائه اطلاعات نابرابر به شرکت‌کنندگان، یا حذف رقبا از مسیر قانونی مناقصه باشد.
فساد 
شائبه‌هایی درباره ارتباط مالی یا امتیازدهی غیرقانونی بین مقامات و پیمانکاران وجود دارد که درصورت اثبات به‌معنای پذیرفتن رشوه، هدیه یا امتیاز سیاسی در ازای جهت‌دهی به مناقصه است.

تعارض منافع
از آنجا که موگرینی همزمان رئیس کالج اروپا (محل استقرار پروژه) و مسئول پروژه مرتبط با آکادمی دیپلماتیک بوده، احتمال وجود تعارض منافع مطرح شده است.


چه خواهد شد؟ سناریوهای پیش‌رو
سناریو ۱
ادامه تحقیقات و تعلیق مقامات  احتمال تعلیق موگرینی یا سانینو از سمت‌های فعلی  فشار برای ایجاد سازوکار شفافیت بیشتر در کمیسیون و سرویس اقدام خارجی

سناریو 2
تشدید بحران سیاسی
  احزاب مخالف می‌توانند چهارمین رأی عدم‌اعتماد علیه فن‌درلاین را پیش ببرند.
  احتمال شکل‌گیری «بحران نهادی» مشابه ۱۹۹۹
  افزایش بی‌اعتمادی شهروندان به نهادهای اروپایی

سناریو 3
تبرئه و مدیریت بحران
  اگر اتهامات اثبات نشود، اتحادیه تلاش خواهد کرد با اصلاح رویه‌ها اعتبار خود را بازسازی کند.
  اما آسیب رسانه‌ای و سیاسی حتی درصورت تبرئه نیز ادامه خواهد داشت.

نقض محرمانگی حرفه‌ای 
این شائبه مطرح است که برخی اطلاعات محرمانه مناقصه به افراد یا نهادهایی خارج از فرایند رسمی منتقل شده است. این می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
  افشای اطلاعات داخلی پروژه
  اطلاع‌رسانی به شرکت‌های خاص پیش از اعلان عمومی
  دسترسی‌دادن به جزئیات محرمانه برنامه‌ریزی مالی. (چنین اقدامی در قوانین اداری اتحادیه جرم محسوب می‌شود.)

چرا این پرونده جنجالی شد؟
  نزدیک‌بودن متهمان به مراکز واقعی قدرت در اتحادیه اروپا (‌رسوایی‌های قبلی بیشتر حول پارلمان اروپا بود) 
  مطرح شدن نام افراد سرشناس و نزدیکی آنان به اورسولا فن‌درلاین، رئیس کمیسیون اروپا
  تأثیر احتمالی بر روابط دیپلماتیک و چهره ارشد اتحادیه اروپا

پیامدهای مستقیم
  منتقدان فن‌درلاین فوراً درخواست رأی عدم‌اعتماد جدید را مطرح کردند.
  احزاب راست افراطی مخالف اتحادیه اروپا این ماجرا را نشانه‌ای از فساد ساختاری در بروکسل می‌دانند.

زنجیره رسوایی‌ها در بروکسل
رسانه‌ها ماجرای اخیر فساد در بروکسل و بازداشت چهره‌های برجسته‌ای چون موگرینی را ادامه زنجیره‌ای از رسوایی‌ها می‌دانند که عبارتند از: 
پرونده لابی‌گری هوآوی ۲۰۲۴
  این پرونده شامل تحقیق درباره تلاش‌های احتمالی شرکت چینی هوآوی برای تأثیرگذاری پنهانی بر سیاستگذاران اروپایی، از طریق لابی‌گری، ارتباطات غیررسمی و استفاده از واسطه‌ها بود.
  نگرانی اصلی، دسترسی احتمالی به اطلاعات حساس و اثرگذاری بر قوانین امنیت سایبری اتحادیه بود. تحقیقات گسترده‌ای در پارلمان و کمیسیون آغاز شده است.

قطرگیت ۲۰۲۲
  پرونده‌ای که در آن چند عضو پارلمان اروپا به دریافت پول نقد، هدایای گران‌قیمت و امتیازات سفر از سوی قطر متهم شدند تا مواضع اتحادیه را به سود دوحه تغییر دهند.
  یورش پلیس، کشف چمدان‌های پول و بازداشت نمایندگان، این ماجرا را به یکی از بزرگ‌ترین رسوایی‌های تاریخ پارلمان اروپا تبدیل کرد.

رسوایی پیامک‌های فن‌درلاین با مدیرعامل فایزر 2021
  در اوج همه‌گیری کووید-۱۹، افشای پیامک‌های ردوبدل‌شده میان فن‌درلاین و مدیرعامل فایزر درباره قراردادهای خرید واکسن، موجی از انتقادها درباره نبود شفافیت ایجاد کرد.
  خودداری کمیسیون از انتشار این پیام‌ها، دادگاه عمومی اتحادیه را به سرزنش فن‌درلاین واداشت و بحث‌های شدیدی درباره پاسخگویی و مدیریت بحران به‌وجود آورد.