دومینوی ناکام فشار بر ایران

علیرضا احمدی | روزنامه‌نگار 

«توافق قاهره ازسوی آمریکا و 3کشور اروپایی کشته شد»؛ این تازه‌ترین واکنش رئیس دستگاه دیپلماسی ایران به تصویب قطعنامه ضدایرانی در جریان نشست فصلی شورای حکام بود؛ واکنشی که پیش از هرچیز از عزم ایران برای حفظ خطوط قرمز راهبردی‌اش حکایت دارد.
روز پنجشنبه در وین پرده دیگری از نمایش ضدایرانی محور غربی روی صحنه رفت و یک‌قطعنامه ضدایرانی «غیرالزام‌آور» و «سیاسی» که ازسوی آمریکا و تروئیکای اروپایی ارائه شده بود، با 19رأی موافق، 12رأی ممتنع و 3رأی مخالف به تصویب رسید؛ قطعنامه‌ای که علاوه بر واکنش قاطع ایران، انتقادهای بین‌المللی گسترده‌ای به‌دنبال داشت. این درحالی است که این اقدام را باید گام بعدی طرف غربی برای افزایش فشارها بر ایران، پس از ناکامی در دستیابی به اهداف ترسیمی در پروژه «فعال‌سازی‌ اسنپ‌بک» دانست.

واکنش ایران چه بود؟
پایان رسمی توافق قاهره: یکی از نخستین واکنش‌های ایران به قطعنامه تصویب‌شده، اعلام پایان رسمی «توافق قاهره» بود؛ توافقی که براساس حسن‌نیت ایران در همکاری با آژانس منعقد شده بود. براین اساس، سیدعباس عراقچی، وزیر امورخارجه بلافاصله پس از تصویب قطعنامه از ارسال نامه رسمی ایران به مدیرکل آژانس و اعلام بی‌اعتباربودن و پایان توافق قاهره خبرداد.
 اخلال در همکاری با آژانس:  رئیس دستگاه دیپلماسی ایران با اشاره به فشارهای آمریکا و تروئیکای اروپایی برای تصویب قطعنامه ضدایرانی تأکید کرد که این کشورها با این اقدام خود و بی‌توجهی به تعامل‌ها و حسن‌نیت ایران، اعتبار و استقلال آژانس را خدشه‌دار کرده‌اند و موجب اخلال در روند تعامل‌ها و همکاری‌های آژانس و ایران می‌شوند.
هشدار ایران: رضا نجفی، نماینده دائم ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین نیز تأکید کرد که جمهوری‌اسلامی این قطعنامه را «یک‌حرکت کاملا سیاسی» می‌داند و حتما در مقابلش عکس‌العمل لازم را نشان خواهد داد.
اقدام‌های دیگری در راه است: اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امورخارجه نیز با اشاره به پایان‌دادن رسمی به «توافق قاهره» با آژانس، تأکید کرد که انجام اقدام‌های دیگری نیز ازسوی ایران «حتما» مدنظر قرار دارد.
تجدیدنظر اساسی: کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امورخارجه پیش‌تر هشدار داده بود که درصورت تصویب قطعنامه علیه ایران، تجدیدنظر اساسی در روابط ایران با آژانس صورت خواهد گرفت.

نکات ویژه یک قطعنامه
اتهام‌زنی به ایران: این قطعنامه بدون اشاره به همکاری‌های مستمر ایران با آژانس، جمهوری‌اسلامی را به عدم‌پایبندی به تعهدهای پادمانی متهم کرده‌است.
بازگذاشتن پرونده ایران: در این قطعنامه از مدیرکل آژانس خواسته شده پیش از هر نشست عادی سه‌ماهه شورای‌حکام، گزارشی درباره اجرای توافق پادمان ایران و همچنین اجرای مفاد قطعنامه‌های مرتبط شورای‌امنیت ارائه دهد.
درخواست دسترسی فوری: یکی از نکات مهم قطعنامه تصویب‌شده، تأکید بر ضرورت دسترسی فوری آژانس به اطلاعات دقیق درباره ذخایر مواد هسته‌ای اعلام‌شده ایران است.
سکوت در برابر تجاوز: در قطعنامه تصویب‌شده در شورای‌حکام، هیچ اشاره‌ای به حمله تجاوزکارانه آمریکا و رژیم‌صهیونیستی به تاسیسات هسته‌ای ایران نشده‌است.
تعلیق کامل: این قطعنامه همچنین از ایران خواسته همه فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی و بازفرآوری، ازجمله تحقیق و توسعه و پروژه‌های مربوط به آب سنگین را تعلیق کند.

واکنش‌های بین‌المللی
بیانیه 8کشور: بلاروس، چین، کوبا، ایران، نیکاراگوئه، روسیه، ونزوئلا و زیمبابوه با صدور بیانیه مشترکی، ضمن تأکید بر تعهد دیرینه تهران به عدم‌اشاعه هسته‌ای، از موضع هسته‌ای جمهوری‌اسلامی ایران حمایت کردند.
واکنش تند چین: لی سونگ، نماینده دائم چین در آژانس تأکید کرد که زور و مقابله نمی‌تواند مسئله هسته‌ای ایران را حل کند.
حمایت پاکستان: محمد طاهر اندرابی، سخنگوی وزارت امورخارجه پاکستان ضمن اشاره به موضع اسلام‌آباد در مخالفت با اقدام‌های تنش‌زا و ضد‌دیپلماسی درباره مسئله هسته‌ای ایران، تأکید کرد که پاکستان حامی حق تهران برای غنی‌سازی اورانیوم است.
قدردانی از ایران: ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امورخارجه روسیه ضمن تأکید بر پایبندی تهران به پیمان منع اشاعه هسته‌ای، از موضع ایران در قبال زیاده‌خواهی غرب در موضوع هسته‌ای قدردانی کرد.
شکاف در شورای حکام: طارق رئوف، رئیس سابق بخش شفاف‌سازی طی گفت‌وگویی درباره قطعنامه اخیر تأکید کرد که ترکیب آرا نشان‌دهنده وجود شکاف در شورای حکام است.

خطوط قرمز ایران
غنی‌سازی صفر: رد راهبرد غربی «غنی‌سازی صفر» و حفظ چرخه سوخت هسته‌ای از مهم‌ترین خطوط قرمز ایران در این حوزه است.
 مخالفت با موکول‌کردن هر اقدامی به گزارش آژانس: ایران بارها اعلام کرده گزارش‌های آژانس با رویکرد سیاسی و غیرفنی تدوین می‌شود و نمی‌توان اقدام‌ها را به این موضوع منوط کرد.
قانون مجلس: تهران تأکید دارد که قانون الزام دولت به تعلیق همکاری با آژانس، مبنای مناسبات دوجانبه خواهد بود و به مسیر پیش‌رو شکل خواهد داد.
عدم‌همکاری در تاسیسات آسیب‌دیده: مقام‌های ایرانی تأکید کرده‌اند که تعامل ایران با آژانس محدود به همکاری درباره تاسیساتی خواهد بود که در جریان جنگ 12روزه آسیب ندیده‌اند.
واکنش به اقدام‌های ضد‌ایرانی: تهران نشان داده در برابر رویکردهای خصمانه آژانس و دولت‌های غربی سکوت نخواهد کرد و واکنش مناسب به این دست اقدام‌ها نشان خواهد داد.
همکاری‌های بی‌پاسخ: جمهوری‌اسلامی همواره بر این موضوع تأکید کرده است که همکاری‌ با آژانس براساس حسن‌نیت تهران، همیشگی نیست و باید با پاسخ مناسب طرف‌های مقابل همراه شود.
نپذیرفتن نظارت فراپادمانی: تهران تأکید دارد که برخلاف نظر طرف غربی، زیر بار بازرسی‌های غیرمتعارف و فراپادمانی نخواهد رفت.