نسبت وفاق با مطالبه گری

وفاق ملی به‌معنای یک‌دستی بی‌صدا نیست، بلکه هنر هم‌افزایی در میان اختلاف‌نظرهاست. جامعه‌ای که می‌خواهد پیش برود، ناگزیر باید میان همدلی و مطالبه‌گری توازن برقرار کند. وفاق، زمانی اصالت دارد که از دل نقد منصفانه و گفت‌وگوی مسئولانه برآید، نه با حذف صداهای مخالف یا لاپوشانی ضعف‌ها. مطالبه‌گریِ سازنده، در حقیقت مکمل وفاق است، زیرا اجازه نمی‌دهد تصمیمات اشتباه، زیر نام وحدت توجیه شوند. وفاق به معنی لاپوشانی اشتباهات و ضعف‌ها نیست؛ بلکه خروجی واقعی و قابل دفاع آن، هنگامی به‌دست می‌آید که تصمیمات مهم کشور با کمترین هزینه اجتماعی و اقتصادی، بدون مانع‌تراشی قوا برای یکدیگر و بدون سبقت‌گیری برای تصاحب دستاوردها انجام گیرد. تنها در چنین چارچوبی است که نقد از جنس تخریب نخواهد بود و وحدت نیز از جنس انفعال، بلکه تبدیل به پیوندی آگاهانه برای پاسداری از منافع ملی می‌شود.  این موضوع، دستمایه مناظره ای با حضور سپهر خلجی، رئیس شورای اطلاع رسانی دولت شهید رئیسی و علی اصغر شفیعیان، مشاور نهاد ریاست جمهوری بود که تفصیل آن تقدیم می شود.

آقای قالیباف رئیس مجلس گفتند وفاق به معنای لاپوشانی ضعف‌ها نیست. آیا می‌شود بدون انتقاد به بهانه وفاق، دولت را وادار به پاسخگویی کرد؟ چطور می‌شود بین اینها جمع ایجاد کرد؟
سپهر خلجی: من معلم رسانه و دانشگاه هستم و تلاش می‌کنم مطالبم را از منظر تجارب عملی بیان کنم. نکته مهمی وجود دارد که الآن رسانه و افکار عمومی به‌عنوان یک امر ملی در جمهوری اسلامی اولویت ندارد. این به نظرم خیلی مهم است. شورای عالی امنیت ملی ما یک معاونت به نام معاونت رسانه داشت. اولین معاونتی که در این شورا در دوره جدید حذف شد همین معاونت بود. بنابراین بالاترین نهاد ما که مأمور امور ملی است رسماً اعلام می‌کند که رسانه و افکار عمومی از نظر من امر ملی نیست.

نظر شما چیست آقای شفیعیان؛ موافقید که رسانه را به‌عنوان امر ملی مدنظر قرار نمی‌دهیم؟
علی‌اصغر شفیعیان: رسانه می‌تواند به موازات قابلیت دفاعی و نظامی مملکت ارزیابی شود. اما ابزار فعلی ما چیست؟ ما بیش از ۱۳ هزار رسانه رسمی در کشور داریم. اینها با مجوز فعالیت می‌کنند. انواع و اقسام رانت‌ها وجود دارد که این رسانه‌ها شکل می‌گیرد. برای اصلاح وضع موجود باید منافع را حذف کرد. باید ممنوع شود که نهادهای حاکمیتی رسانه داشته باشند. صداوسیما باید رسانه کل حاکمیت باشد نه رسانه دولت.

نقد را چطور باید مدیریت کرد که وفاق آسیب نبیند؟
خلجی: ما برای رسانه ۴ کارکرد در نظر می‌گیریم: آموزش، تفریح، اطلاع‌رسانی و انسجام‌بخشی. در دهه ۱۳۹۰ جریان مذاکره راه افتاد که حلال مشکلات کشور از جمله در بحث هسته‌ای است و تبدیل به خسارتی به نام برجام شد. این مطالبه به چه شیوه‌ای ایجاد شد؟ با رسانه. یادمان نمی‌رود و تصاویرش موجود است که طرف دلار را وسط تهران دست گرفته بود و با پرچم آمریکا می‌رقصید. این کار رسانه است.
نظرسنجی‌ها  چه می‌گویند؟
خلجی: یکی از حدود ۴ مرجع نظرسنجی رسمی‌ای که داریم. در نظرسنجی جدید ۷۵ درصد مردم با یک تجربه بسیار سنگین از جمله آسیب‌دیدن توان هسته‌ای کشور به این جمع‌بندی رسیدند که مذاکره نمی‌تواند مسیری برای تأمین منافع ملی باشد.

اگر ما رسانه را امر ملی نمی‌دانیم پس برای جناح‌مان می‌خواهیم. هر کدام فکر می‌کنیم بیشتر می‌فهمیم و ملی بودن را بیشتر در نفع جناح‌مان می‌دانیم.
شفیعیان: احسنت. تعریف منافع ملی برای ما هنوز یک امر واحد نیست. وقتی امر ملی را تعریف نکرده‌ایم، مشکل پیش می‌آید. من تصور می‌کنم الآن این فرصت مهیا شده است. منافع ملی در دهه ۱۳۹۰ بسیار تأمین شد و چند سالی بود که ما در اواخر دوره آقای احمدی‌نژاد با مشکل شدید تحریم مواجه بودیم. در طول سال‌های برجام از ۱۳۹۲ تا بهار ۱۳۹۷ تورم نزولی بود و کنترل شد.

اصلاً ممکن است چنین اتفاقی بیفتد که بر سر منافع ملی توافق کنیم؟
شفیعیان: قبل از هر چیز باید قبول کنیم که این شامل همه ایرانیان است. اگر به این رسیدیم درباره ابعادش می‌توانیم با هم دعوا کنیم. در انتخابات سال ۱۳۹۲، آقای روحانی که شعار مذاکره و رفع تحریم‌ها را داده بود، از همان روز فضای افکار عمومی به آن سمت رفت. آن کسی که آن عکس را دستش گرفته بود، توهم نداشت و همان احساس به بازار کمک کرد که کنترل شود.
خلجی: واقعیت اینطور نبود. ما در دوره‌ای که به نام مذاکرات برجامی بود، بیش از چند صد تحریم علیه جمهوری اسلامی اعمال شد. در دوره اوباما و قبل از خروج ترامپ و همزمان که داشتیم با آمریکایی‌ها مذاکره می‌کردیم، ما را تحریم می‌کردند. این حرف ما نیست، حرف رئیس بانک مرکزی دولت آقای روحانی است که گفت تمام این مذاکرات هیچ بود.
شفیعیان: بالاخره آمار که مشخص است تورم به چه شکلی بوده است.
خلجی: رهبری در همان ایام گفتند من به مذاکره با آمریکایی‌ها خوشبین نیستم و می‌دانم به نتیجه نخواهد رسید، ولی به دلیل اصرار زیاد اجازه دادیم. وقتی ما در حین مذاکره انواع و اقسام تحریم‌ها را دریافت کردیم و آمریکا یک‌طرفه از برجام خارج شد، بعد دوباره با شعار مذاکره وسط آمدند و میز مذاکره را بمباران کردند، آدم عاقل می‌تواند بپذیرد که ادامه دهیم؟
شفیعیان: مذاکرات در دولت مرحوم آقای رئیسی هم داشت انجام می‌شد.
خلجی: بله. فرقش اینجاست که در زمان آقای رئیسی افکار عمومی درگیر مذاکره نشد.
شفیعیان: چرا تورم پایین نمی‌آمد؟
خلجی: تورم در دوره آقای رئیسی پایین آمد.
شفیعیان: چطور پایین آمد؟
خلجی: شما اصلاً آمار را ملاحظه نمی‌کنید. رکورد تورم در آخر دوره آقای روحانی زده شد و بالای ۴۰درصد بود و در دوره شهید رئیسی در همان ۳سال به ۳۶ درصد رسید.
شفیعیان: حالا ۳۶ درصد هم خیلی رقم پایینی نیست.
خلجی: تورم خوراکی و آشامیدنی‌ها در همین یک سال آقای پزشکیان بالای ۷۵ درصد است، آن هم با شعار مذاکره با آمریکا و منهدم شدن میز مذاکره.

آیا مذاکره الان شرافتمندانه است؟
شفیعیان: بله. در غزه چقدر آدم جان‌شان را از دست دادند. آیا فلسطینی‌ها با اسرائیل مذاکره نکردند؟ از طرف رهبری تحسین شدند. رهبری بسیار دقیق شروطی را که لازم باشد در سخنرانی‌ها مطرح می‌کنند. جمهوری اسلامی ایران از اشتباهاتش درس گرفته است.
خلجی: در ۳ سال دولت آقای رئیسی، رهبری یک سخن درباره آمریکا ندارند. چرا؟ چون نیاز نبود و احساس می‌کردند دولت شهید رئیسی دقیقاً در جهت سیاست‌های نظام دارد راه را دنبال می‌کند و مذاکره را تبدیل به یک مسئله افکار عمومی نکرده است.

البته دوست داشتم نظرتان را در مورد آب و برق بگویید.
شفیعیان: با تمام آن دقتی که دولت شهید رئیسی داشتند اما درنهایت شهید شدند. برخی از وزرای دولت گذشته می‌گویند بالگرد را زده‌اند. دولت پزشکیان هم میراث‌دار آن اتفاقات دولت‌های گذشته است. ما با یک دوره خشکسالی مواجه هستیم.
خلجی: سال ۱۴۰۰ که آقای رئیسی رئیس‌جمهور شد اولین مسئله مردم بی‌برقی بود. حتی خیابان‌ها خاموش بود. چه شد که ظرف ۳ سال بی‌برقی برطرف شد و مردم مشکل برق نداشتند و با شهادت شهید رئیسی دوباره مشکل آب و برق پیدا کردیم؟
شفیعیان: اواخر دوره ایشان هم چنین بود و همین تابستان گذشته هم بی‌برقی داشتیم.
خلجی: بالاخره روشن است که شهید رئیسی کی شهید شدند و کی دولت را تحویل دادند.
خلجی: یک عضو شورای اطلاع‌رسانی دولت دربرابر انتقادات به نحو زننده‌ای صحبت کرد و گفت شما هیز هستید. این یک نمونه مواجهه عضو شورای اطلاع‌رسانی دولت دربرابر یک نقد و مطالبه است. ما طاقت مطالبه نداریم.
شفیعیان: درباره مناظره‌ای که پخش شد، آقای پزشکیان تاکنون به‌رغم اینکه توانست درباره قانون مصوب مجلس(قانون حجاب) اجماع ایجاد کند، هیچ‌وقت انگشت در چشم دیگران نکرد. جامعه خودش به یک تعادلی می‌رسد.
خلجی: سطح دانش در رسانه ما به شدت پایین آمده است. شما تیتر و محتوا و کیفیت تولیدات رسانه ما را نگاه کنید. حتی رئیس‌جمهور اتیوپی هم نمی‌گوید ما گرسنه هستیم. یک مسئول در مقابل دوربین فحاشی می‌کند و این بد است.
شفیعیان: در مورد موضوع گرسنگی که فرمودید آقای پزشکیان یک برد داشته‌اند و آن هم صداقت‌شان بوده است. وفاق براساس تجربیات گذشته می‌گوید که دعوا نکنیم. اگر همه با هم باشیم احتمال اینکه مردم را همراه کنیم بالاتر می‌رود.
خلجی: چون شما انصاف‌نیوز هستید می‌پذیرم. اما باید برای اصلاح رسانه برنامه داشته باشیم. رسانه به جای اینکه مطالبه‌گر باشد، به سمت ابزار جلوه‌گری و تفاخر پیش می‌رود.
شفیعیان: هدف نهایی وفاق نیست بلکه عدالت و انصاف است. اینکه گفته شود وفاق دستاورد آقای پزشکیان است جمله ناقصی است. در این وضعیت اگر بخواهیم دامن بزنیم اوضاع بدتر می‌شود. الآن همراهی رهبری و سران قوا به نفع همه است.