70 روستای بدون کد

ستاره حجتی| گرگان- خبرنگار:


شاید عجیب باشد اگر بپرسیم آیا همه مکان‌هایی که ما به نام روستا می‌شناسیم حقیقتا یک روستاست؟ سوالی که شاید پاسخ عجیب‌تری هم داشته باشد وقتی بشنوید، خیر. این موضوع از پیچیدگی‌های نظام تقسیمات سیاسی کشور است. هر روستا با کدی به عنوان کد روستایی شناسایی می‌شود و در حقیقت به عنوان یکی از واحدهای تقسیمات کشوری رسمیت پیدا می‌کند، اما هستند روستاهایی که این کد را ندارند. 
مشکل اما از جایی شروع می‌شود که دولت طبق قانون موظف و مکلف به خدمات‌رسانی به این مکان‌ها نیست مشابه خدمات‌رسانی شهرداری‌ها به اقامتگاه‌های غیررسمی شهری. در چنین شرایطی که قانون امکان خدمات‌رسانی را سلب کرده این انعطاف قانونی دولت است که تعیین‌کننده می‌شود. 

بنا به اعلام اداره کل سیاسی و انتخابات استانداری با تعیین تکلیف 80 سکونتگاه روستایی غیررسمی حدود 70 نقطه جمعیتی دیگر برای بررسی در گلستان باقی مانده است. 
عموم این سکونتگاه‌ها از خدماتی مانند آب و برق برخوردارند اما مساله نبود گاز به‌عنوان سوخت اصلی گرمایشی و استفاده از نفت به عنوان سوخت جایگزین مشکلات آلرژی و تنفسی بسیاری برای پا به سن گذاشته‌ها و کودکان ایجاد کرده است. این مشکلات در حالی است که نداشتن کد روستایی سبب می‌شود آنها از داشتن مراکز بهداشتی و سلامت محروم باشند. 


تراکم جمعیتی استان مشکل را مشهود‌تر کرد

«احسان مکتبی» مدیر کل سیاسی و انتخابات استانداری می‌گوید: در مسائل تقسیماتی استان، سطوح ارتقای عناصر تقسیماتی متفاوت است. کوچک‌ترین عنصر تقسیماتی ما روستاست. اما شرایطی وجود دارد تا یک نقطه جمعیتی بتواند به روستا تبدیل شود که به پیشینه آن هم گره خورده است. 
مکتبی در مورد این پیشینه می‌گوید: گلستان با توجه به شرایط اقلیمی از گذشته مهاجرپذیر بود و این مهاجرت‌پذیری نقش بسزایی در ایجاد این نقاط جمعیتی داشته است. علاوه بر این‌که گروهی از اهالی در ابتدا با سکونت در زمین‌ها و مایملک افرادی که به هر دلیلی تصرف شده بود، در مزارع اسکان داده شدند و بعد با افزایش جمعیت ممکن است به جمعیت قابل توجهی در حد یک روستا رسیده باشند. در 3 استان شمالی این مشکل وجود دارد اما به دلیل تراکم جمعیتی در گلستان این مشکل مشهودتر است. 


بررسی‌ها از سال 96 شروع شد 

مدیر کل سیاسی و انتخابات استانداری ادامه می‌دهد: بسیاری از این نقاط در مزارعی قرار داشتند که تحت قیمومت و اقمار روستاهایی در مجاورت این روستاها بودند. به نوعی این روستاها این مکان‌ها را سرپرستی می‌کردند مانند سازمان‌های کشاورزی. با افزایش جمعیت، این افراد متقاضی دریافت کد و یا ثبت نقطه جمعیتی به عنوان روستا شدند. در سال 96 طرحی از سوی معاونت تقسیمات کشوری وزارت کشور آغاز شد با عنوان طرح شناسایی نقاط جمعیتی، اماکن و مزارع. هر نقطه جمعیتی که حتی یک نفر هم در آن زندگی می‌کند شناسایی شد. 3421 نقطه، مزارع و اماکن با همکاری فرمانداری‌های تابعه شناسایی شد. در حقیقت هر مکانی که سکونتگاه است به ما معرفی شد. این طرح با هدف درجه‌بندی عناصر تقسیم‌بندی کشوری ادامه دارد.  در این طرح کشوری نه تنها استان گلستان بلکه سکونتگاه‌های مشابه در سراسر کشور تعیین تکلیف می‌شوند. پروسه کد گرفتن زمانبر است و به همین دلیل دستگاه‌های خدمات‌رسان به این سکونتگاه‌ها خدمات ارائه می‌دهند. در حقیقت پیشنهاد ما در شورای برنامه‌‌ریزی استان این بود که استاندار تعیین کند که دستگاه‌های خدمات‌رسان به این نقاط خدمات‌دهی داشته باشند. در بررسی‌های ما نشان داده شد که عموم این مناطق از این خدمات بهره‌‌مندند. 


مولفه‌های زیادی باید بررسی شود

«محمود آهنگر»، کارشناس تقسیمات سیاسی استانداری، در مورد شرایطی که یک روستا را به ثبت رسمی می‌رساند توضیح می‌دهد: بخش بزرگی از این موارد طی 30 یا 40 سال بعد از انقلاب رخ داد. یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها مولفه جمعیتی است. قانون پیش‌بینی کرده است که روستاهای بالای 100 نفر جمعیت و یا 20 خانوار می‌توانند تقاضای ثبت کد را داشته باشند، اما فقط این مولفه نیست. این نقاط باید از نظر ثبتی در محدوده ثبتی روستای دیگری قرار نداشته باشند. اکثر این سازمان‌ها در محدوده ثبتی روستاهایی‌اند که قیمومت آنها را به عهده دارند. به همین دلیل یکی از راهکار‌هایی که دولت به کار گرفت به جای ثبت مستقل، قرار دادن آن در محدوده روستای مجاور رسمی بود. بنابراین شورا و دهیار آن روستا موظف به ارائه خدمات به ساکنان این نقاط جمعیتی 
است. 
او می‌گوید: حدود 80 روستا دارای شرایط ثبت بودند و کد روستایی دریافت کردند. بخشی دارای شرایط قانونی نبودند و در پوشش روستای دیگر قرار گرفتند. در استان حدود 70 نقطه کد ندارند. برخی از آنها 5 تا 10 خانوار هستند. همان‌طور که می‌دانید برای گرفتن کد روستایی یقینا باید سکونتگاه‌ها تابع شرایطی باشند که قوانین مشخص کرده است. 


دشواری‌های دریافت کد روستایی

کارشناس تقسیمات سیاسی استانداری در مورد این موضوع که برخی از مسئولان عنوان می‌کنند که محدوده جغرافیایی این روستاها مشخص نیست و این موضوع خدمات‌رسانی را گاهی با چالش همراه می‌کند، می‌گوید: ممکن است کسی برای رفع مسئولیت این ادعا را داشته باشد اما ما هیچ نقطه‌ای در گلستان نداریم که محدوده جغرافیایی یا مختصات آن مشخص نباشد. هر نقطه جمعیتی ولو یک نفر در آن ساکن باشد، مشخص است که در حوزه استحفاظی کدام شهرستان، شهر، بخش و دهستان قرار دارد. این حوزه براساس نقشه کالبدی که مصوب هیات دولت و وزارت کشور است به شکل دقیق معین شده است. 

«محمود آهنگر» در مورد روستاهایی که واجد شرایط اخذ کد روستایی‌اند می‌گوید: همه این نقاط جمعیتی باید تحت قیمومت روستای دیگر قرار بگیرند. جمعیت فقط یکی از فاکتورهاست. از آنجا که عموم این نقاط بدون نگاه کارشناسی در منطقه‌ای سکونت می‌کنند ممکن است مشکلات زیادی هم داشته باشند. مشکلات محیط‌زیستی، قرار داشتن در مسیر برق‌های فشار قوی و مسیل، حریم رودخانه‌ها و مواردی مانند آن است. برخی منابع آبی مستقل را برای تامین آب ندارند. این روستاها اگر هزار نفر هم جمعیت داشته باشند کد نخواهند گرفت. مجموعه‌ای از بررسی‌های کارشناسی و استعلام‌ها از همه دستگاه‌ها می‌تواند به تعیین و اعلام کد روستایی برای این روستا منجر شود.