گزارش
راه نجات دریاچه ارومیه
کارشناسان می‌گویند اگر حکمرانی آب تغییر نکند، مرگ دریاچه ارومیه دور از انتظار نیست
مجیدجباری | روزنامه‌نگار
دریاچه ارومیه، نماد بحران‌های محیط‌زیستی ایران، طی 3 دهه گذشته به‌تدریج در مسیر خشک شدن قرار گرفته و تصاویر ماهواره‌ای اخیر، وضعیت آن را به شکل دردناکی نشان می‌دهد؛ پهنه‌ای که روزگاری آبی گسترده و زنده داشت، امروز به لکه‌هایی خشک و خاکستری تبدیل شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند ادامه روند فعلی، یعنی افزایش بی‌رویه مصرف آب به‌ویژه در بخش کشاورزی و مدیریت ناکارآمد منابع، این دریاچه را به تاریخ می‌سپارد. برنامه تلویزیونی این هفته «سرزمین من» به بررسی دلایل بحرانی شدن شرایط آبی دریاچه ارومیه و راهکارهای احیای آن اختصاص داشت. «سعید عیسی‌پور» مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه و «علی ارواحی» متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی در این ویژه برنامه تلویزیون همشهری حضور داشتند.
برنامه های ملی و بین‌المللی احیا
مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: «دریاچه ارومیه در یک حوضه بسته قرار دارد و آب آن صرفا از طریق بارش تامین می‌شود. براساس شاخص‌های بین‌المللی برای حفظ اکوسیستم دریاچه باید مصرف منابع آب حداکثر بین ۲ تا ۲.۵ میلیارد مترمکعب باشد، اما در حال حاضر مصرف بیش از ۵ میلیارد مترمکعب است.» سعید عیسی‌پور با بیان اینکه نشانه‌های خشکی دریاچه از سال ۱۳۷۷ آغاز شد، افزود: «ستاد احیای دریاچه ارومیه از سال ۱۳۹۲ تاسیس شد، اما محدودیت‌های اجرایی، کمبود اعتبار و نبود اراده کافی در سطح ملی، مانع از تحقق کامل اهداف آن شد.»
او در پاسخ به شایعه آغاز تخلیه شهرهای اطراف دریاچه توضیح داد: «این موضوع از سوی یکی از رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی مطرح شد و صحت ندارد.» عیسی‌پور افزود: «رئیس‌جمهوری، اهل منطقه است و استاندار آذربایجان غربی نیز رویکردی علمی و کارشناسی دارد. هر راه‌حلی که دانشگاه‌های منطقه یا کشور تأیید کنند، در دستور کار احیا قرار می‌گیرد.»
مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به همکاری‌های بین‌المللی گفت: «دولت موضوع احیای دریاچه ارومیه را رها نکرده و بسته‌ای جامع برای پیشبرد پروژه‌ها مصوب شده است. همچنین همکاری‌هایی با نهادهای بین‌المللی در جریان است و حدود ۱۰ میلیون دلار برای اجرای پروژه‌های پایلوت و تحقیقاتی درنظر گرفته شده است.»
تغییر حکمرانی و ضرورت مدیریت مصرف
متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی هم در گفت‌وگوی تلویزیونی همشهری بر ضرورت تغییر شیوه حکمرانی آب برای نجات دریاچه ارومیه تأکید کرد و گفت: «اگر روند کنونی ادامه پیدا کند، شرایط دریاچه ارومیه سال به سال بحرانی‌تر خواهد شد. تغییر شیوه حکمرانی به‌معنای به رسمیت شناختن حقابه‌ها، کاهش هدررفت، افزایش تاب‌آوری و مدیریت بهتر منابع آب است.» علی ارواحی افزود: «در 11مرداد امسال، موجودی آب دریاچه حدود ۵۰۰ میلیون مترمکعب بود، درحالی‌که در همین زمان در سال گذشته این رقم به 2 میلیارد مترمکعب می‌رسید.» این کارشناس تالاب‌ها با تأکید بر اینکه مشکل اصلی، نبود اراده کافی برای اجرای سیاست‌هاست، گفت: «کاهش هدررفت در شبکه‌ها، اصلاح الگوی کشت، استفاده از جریان‌های سیلابی و برنامه‌ریزی بلندمدت برای مقابله با خشکسالی باید در اولویت قرار گیرد. برنامه احیای دریاچه باید رویکردی اجتماعی و فنی داشته باشد و کاهش مصرف آب در کشاورزی همراه با حمایت از معیشت کشاورزان اجرا شود.» او افزود: «مدیریت مصرف آب، افزایش تاب‌آوری دریاچه و به رسمیت شناختن حقابه‌ها، تنها راه نجات این اکوسیستم است. اقدامات گذشته ارزشمند بودند، اما کافی نیستند. اگر اصلاحات اساسی صورت نگیرد، پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی جبران‌ناپذیر خواهد بود.» ارواحی تأکید کرد: «احیای دریاچه ارومیه ممکن است، اما نیازمند نگاهی جامع، تغییر شیوه حکمرانی و مشارکت مردم است.»
در همینه زمینه :
