تب تند بومگردی

بهناز مقدس| ساری - خبرنگار:

در عصر حاضر صنعت گردشگری به عنوان بزرگ‌ترین صنعت جهان امروز و یکی از ارکان توسعه پایدار معرفی شده است. توریسم اشکال مختلفی دارد که اکنون شکلی نوین از توریسم با عنوان «توریسم روستایی» با هدف توسعه پایدار جوامع محلی در نواحی روستایی، به عنوان ابزاری برای توسعه اقتصادی و اجتماعی و یکی از مهم‌ترین مشاغل مدرن در مناطق روستایی تجسم یافته است.

 بومگردی یکی از این شاخه‌هاست که چند سالی است در مازندران مورد توجه قرار گرفته. اما روند در حال اجرای آن از نگاه برخی کارشناسان چندان مقبول نیست. کارشناسان حوزه گردشگری معتقدند بومگردی شکل گرفته در مازندران اتفاق خوبی است، اما در مسیر درستی پیش نمی‌رود و ادامه این روند می‌تواند سبب شود تعریف بومگردی در ذهن جوامع روستایی مازندران تغییر کند و در نهایت آنها میگویند توسعه‌ای که باید از این بخش به روستاها برسد نامتوازن و نامناسب است. 

«محمدرضا اورمزدی» دانش‌آموخته مقطع دکترای گردشگری و برنامه‌ریزی توریسم معتقد است آنچه امروز در مناطق مختلف مازندران به عنوان بومگردی در حال جا افتادن و گسترش است، با تعریف واقعی آن تفاوت زیادی دارد. شرح کامل دیدگاه‌های او را در این گفت‌وگو بخوانید: 


بومگردی در چند سال اخیر متقاضیان اجرا و البته مشتریان زیادی در مازندران پیدا کرد. فکر می‌کنید شرایط رو به رشد آن مساعد است؟ 

این تب بومگردی است که به شدت این روزها در حال افزایش است، اما روزی فروکش خواهد کرد. به نظرم طرح بومگردی و گردشگری روستایی که در حال حاضر در مازندران اجرا می‌شود با منشور توسعه گردشگری به ویژه در روستاها فاصله دارد. بومگردی برای خودش استانداردها و مختصات خاصی دارد. اما دیده می‌شود که متاسفانه بومگردی در مسیر دیگری در حال پیش رفتن است. یعنی عملا خیلی از فضاهای بومگردی ما تبدیل به قلیان‌سراها و اقامتگاه‌های بین‌راهی شده‌اند. رشد قارچ‌گونه واحدهای بومگردی که در مازندران در حال وقوع است توجیهی ندارد و حتی ممکن است باعث سرخوردگی اجرای این طرح شود. 

یعنی تعاریف و اهداف بومگردی متفاوت از چیزی است که امروز می‌بینیم؟ 

بله؛ هدف از اجرای طرح بومگردی روستایی کمک به رفع محرومیت از روستاها، توسعه اشتغال، حفظ محیط‌زیست، حفظ فرهنگ بومی روستا و نگهداری اصالت‌ها و معماری سنتی بومی مناطق است که هر کدام بر اساس اقلیم و محیط‌های جغرافیایی هر منطقه متفاوت هستند. اما امروز در بسیاری از واحد‌های بومگردی به این اهداف توجهی نشده و صرفا برای پذیرایی یک وعده غذا و شب ماندن برنامه‌ریزی می‌شود. در حالی که بومگردی ترویج‌دهنده فرهنگ اصیل و ناب روستایی، محصولات و صنایع‌دستی منطقه است تا باعث جذب گردشگر از هر جای دنیا یا جغرافیای داخل کشور شود. یعنی گردشگر باید در بومگردی با مجموعه‌ای از آداب و رسوم و سبک زندگی آشنا شود و حضور در آن را هم بتواند تجربه کند. گردشگر با ورود به منطقه و یک مجموعه بومگردی باید نمایی از فرهنگ مازندرانی مانند صنایع‌دستی، مشاغل، سبک زندگی، پوشش و آداب و رسوم را ببیند. نشان دادن پوشش منطقه و هنرهای دست روستاییان از کارکردهای مهم بومگردی است که متاسفانه در بسیاری از مجموعه‌های استان وجود ندارد، اما تب تند آن در مازندران فراگیر شده است. در این صورت بومگردی با توجه به فضاهای اقامتی و چشم‌اندازی که دارد، می‌تواند برای یک منطقه با دستاورد‌های مثبت اقتصادی و اشتغالزایی همراه باشد.

با توجه به این‌که میل به اجرای این طرح و برپا کردن مجموعه‌های بومگردی رو به گسترش است، به نظر شما باید چه راهکاری برای قرار گرفتن فعالیت‌ها در مسیر درست در پیش گرفت؟ 

ورود سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور به عنوان متولی و ناظر بومگردی به حوزه آموزش، اجرا و نظارت بر فعالیت در این زمینه بسیار مهم است. همچنین دهیاری‌ها، شوراها، شهرداری‌ها و بخشداری‌های هر منطقه باید در این زمینه دغدغه داشته باشند. همه پشتیبانی‌ها از اجرای این قبیل طرح‌ها مانند تخصیص وام‌ها و تسهیلات اعتباری باید در راستای توسعه بومگردی با تعاریف درست و واقعی آن باشد. آموزش به بانوان در زمینه پخت غذاهای بومی و محلی، تولید صنایع‌دستی، ایجاد فضای اقامتی بومی، جذب گردشگر و آشنایی به زبان انگلیسی تاثیرات مهمی در بهتر اجرایی شدن طرح بومگردی در استان
 دارد. 

خود جوامع روستایی چقدر می‌توانند در این زمینه و بهتر شدن فعالیت‌های بومگردی در مازندران اثرگذار باشند؟

مشارکت مردمی و مدنی نقش بسزایی در اجرای طرح بومگردی دارد. در واقع اهمیت حضور جوامع روستایی و مردم این مناطق در اجرای این طرح آن‌قدر زیاد است که می‌شود گفت، طرح بدون این مشارکت‌ها هیچ ارزشی ندارد. بانوان روستایی در توانمندسازی بومگردی نقش بسزایی دارند. طرح واحد‌های بومگردی به صورت خانوادگی در حال اجراست و همین امر باعث پر‌رنگ‌تر بودن نقش بانوان می‌شود. در هر روستا با شکل‌گیری شرکت‌های توسعه عمران روستایی و با کمک بانوان و اهالی روستا بومگردی در صورت داشتن برنامه مناسب اجرایی و شناخت کافی از معیارهای بومگردی درست، می‌تواند هم به کسب درآمد بینجامد و هم سبب حفظ فرهنگ و محیط‌ زیست روستا شود. مهم‌ترین امر در بومگردی آموزش فرهنگ جذب گردشگر و فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست و رفتار میزبانی و برخورد با گردشگران داخلی و خارجی است که با مشارکت مردم و حمایت سازمان میراث فرهنگی و دولت محقق می‌شود.

حمایت‌های مالی و اعتباری چقدر می‌تواند اثرگذار باشد؟

اصلی‌ترین زیرساخت بومگردی یک واحد اقامتی و پذیرایی ساده روستایی است که به اعتبارات چندانی نیاز ندارد. گاهی دیده می‌شود که اعتباراتی برای ایجاد اشتغال داده شده، اما مورد مصرف آن در راستای طرحی که تسهیلات به آن دلیل پرداخت شد، نبوده. در اجرای طرح بومگردی به دنبال سادگی و نشان دادن موقعیت‌های روستایی هستیم که این امر به اعتبارات زیادی نیاز ندارد. چون گردشگر قرار است در یک محیط بومی حضور یابد و ساعات متفاوتی را در فضایی با همان ساختاری که به صورت عادی و طبیعی دارد، بگذارند. بومگردی باید بخشی واقعی از زندگی بومی یک منطقه را نشان دهد.