یادداشت
نیروگاه هسته‌ای جدید؛ جهش در روابط مسکو-تهران
عماد آبشناس؛ کارشناس مسائل منطقه
ایران در چشم‌انداز بلندمدت خود، برنامه ساخت 8نیروگاه هسته‌ای را با مشارکت روس‌ها دارد و در حال حاضر قرارداد ساخت 4نیروگاه هسته‌ای امضا شده است. این نیروگاه‌ها قرار است هزاران مگاوات برق به شبکه برق ایران اضافه کنند. در حال حاضر آمارها حاکی از آن است که ایران هزاران مگاوات کمبود برق دارد و انتظار می‌رود در آینده کمبود برق در کشور شدت بیشتری پیدا کند. ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید اگر طبق برنامه پیش رود، تا 5 یا 6سال دیگر بخش زیادی از کمبود برق و انرژی ایران را پوشش خواهد داد و براین اساس برای ایران یک ضرورت به شمار می‌رود.
از سوی دیگر توافق ساخت نیروگاه هسته‌ای در ایران با مشارکت روسیه زمانی مطرح می‌شود که کشورهای غربی با فشارهای سیاسی گسترده به‌دنبال به صفر رساندن غنی‌سازی ایران هستند و تأکید دارند که ایران برنامه هسته‌ای نداشته باشد. در مقابل روسیه و چین بر حق غنی‌سازی ایران تأکید دارند و این نشان می‌دهد که بخشی از جامعه بین‌المللی از حق‌غنی‌سازی ایران دفاع می‌کنند. قرارداد ساخت نیروگاه هسته‌ای در ایران با مشارکت روسیه نیز نشان‌دهنده تأیید حق ایران برای داشتن غنی‌سازی است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز چندین‌بار در صحبت‌های خود به حق غنی‌سازی ایران اشاره کرده و گفته است که ایران حق برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز را دارد.
از سوی دیگر، ساختن نیروگاه هسته‌ای در ایران با مشارکت روسیه، حجم تجارت ایران با روسیه را گسترش خواهد داد و این گسترش روابط اقتصادی دارای تأثیرات سیاسی نیز خواهد بود. به‌طور کلی معیار تعاملات سیاسی همه کشورها براساس تعاملات اقتصادی است و هر‌قدر که حجم تعاملات اقتصادی 2کشور بیشتر باشد، روابط 2کشور نیز مستحکم‌تر خواهد بود. در حال حاضر حجم روابط تجاری ایران و روسیه حدود 3تا5میلیارد دلار در سال است، اما وقتی بحث مشارکت ایران و روسیه در ساخت نیروگاه هسته‌ای مطرح شود، سطح روابط اقتصادی 2کشور نیز بسیار بیشتر خواهد شد. باید توجه داشت که 2کشور تا 30میلیارد دلار در سال پتانسیل روابط تجاری و اقتصادی دارند، اما سطح فعلی روابط تجاری مسکو-تهران بسیار ناچیز است. به‌عنوان نمونه می‌توان توجه داشت که ترکیه و روسیه روابط اقتصادی خیلی قوی‌ای دارند و حدود 25میلیارد دلار در سال حجم تجارت 2کشور است. همین روابط اقتصادی گسترده باعث شده به‌رغم اینکه ترکیه عضو ناتو است، اما به‌دلیل وجود روابط اقتصادی گسترده با روسیه، روابط سیاسی گسترده‌ای نیز با مسکو داشته باشد. نمونه دیگر روابط اقتصادی گسترده کشورها، روابط ایران و امارات است و به‌رغم اینکه ما با امارات دارای اختلافات سیاسی مهمی هستیم، اما روابط تجاری گسترده دو‌طرف باعث شده که روابط نزدیک نیز ادامه یابد. این الگوی روابط اقتصادی بایستی در روابط ایران و روسیه نیز تجربه شود و با افزایش سطح روابط اقتصادی میان روسیه و ایران، پیوندهای سیاسی میان دو‌طرف نیز مستحکم‌تر و قدرتمندتر شود.
امضای توافقنامه میان روسیه و ایران برای ساخت 4نیروگاه هسته‌ای جدید در ایران نیز سطح روابط تجاری 2کشور را به میزان زیادی افزایش خواهد داد و این افزایش سطح روابط تجاری باعث خواهد شد که پیوندهای سیاسی میان مسکو و تهران مستحکم‌تر و گسترده‌تر از قبل دنبال شود. لذا این مسئله نیز یکی از آثار توافق ساخت 4نیروگاه هسته‌ای توسط روس‌ها در ایران خواهد بود.
