مرگ 100هزار ایرانی در عصر وبا

سال 1821میلادی وبا به‌دلیل تجارت انگلیسی‌ها وارد ایران شد؛ بیماری‌ای که در طول تاریخ 7بار دامان جهان را گرفته بود، حدود 200سال قبل به ایران رسید و علاوه بر کشتار وسیع، یک‌سوم جمعیت تهران را نیز قربانی کرد. سیدعلی‌بن محمد تبریزی در کتاب «قانون العلاج» وبا را مرض موت نام داد و تا قبل از قرن نوزدهم بیماری وبا محدود به هند بود که به ایران رسید و تلفات عظیمی در کشور بر جای گذاشت.
تابستان ۱۲۳۶هجری قمری که کشتی‌های انگلیسی از راه مسقط به خلیج‌فارس رسیدند، مرض وبا برای نخستین‌بار به ایران وارد شد و از راه بوشهر به دالکی و از آنجا به شیراز رسید. از جمعیت ۴۰هزار نفری شیراز، روز اول ۱۰نفر، روز دوم ۲۰۰نفر و 2هفته اول ۵ تا ۶ هزار نفر مبتلا شدند و در 4هفته آخر دوسوم اهالی قربانی شدند و مردند. پس از آن بود که این بیماری از شیراز به مرکز ایران رسید وبنا به بعضی از نوشته‌ها ۱۰۰هزار نفر از مردم ایران را به کشتن داد. لسان‌الملک در کتاب «ناسخ التواریخ» نوشت: مردم ایران این مرض را مشاهده نکرده بودند و اسیر شدند و این مرض از طریق ایران به روسیه و سایر کشورهای اروپایی سرایت کرد.
کنت دوگوبینو، دیپلمات فرانسوی که شاهد عینی آن روزگار ایران بود در کتاب خود با عنوان «سه سال در ایران» نوشت: «وبای سختی در ایران و تهران بروز کرد و هرکس 2پا داشت و می‌توانست فرار کند برای حفظ جان خود از پایتخت فرار کرد. مردم چنان می‌مردند که گویی برگ از درخت می‌ریزد و با اینکه در تهران آماری برای تعیین شمار بیماران وجود ندارد، مع ذلک من تصور می‌کنم که بیش از یک‌سوم سکنه شهر تهران بر اثر وبا مردند.»