هوش مصنوعی و خبررسانی در ایران

اباذر کریمی پنابندانی؛ متخصص هوش مصنوعی

هوش مصنوعی در جهان به‌سرعت در حال تغییر‌دادن شیوه تولید و انتشار خبر است. این فناوری سرعت و دقت را به‌طرز چشمگیری افزایش داده است. در ایران اما‌ مسیر استفاده از هوش مصنوعی در رسانه‌ها با چالش‌هایی همراه است که اگر به‌موقع حل نشود، ما را از این رقابت جهانی عقب می‌اندازد. هوش مصنوعی می‌تواند انتشار اخبار در ایران را شفاف‌تر، سریع‌تر و دقیق‌تر کند.
  کمبود زیرساخت داده: AI برای یادگیری و تولید محتوا به داده‌های عظیم، متنوع و به‌روز نیاز دارد. در ایران، بسیاری از داده‌های خبری و آرشیوی یا دیجیتال نشده‌اند یا در قالب‌های پراکنده و غیرقابل استفاده ذخیره شده‌اند.
  نبود استانداردهای فنی: در برخی کشورها، دستورالعمل‌های مشخصی برای استفاده از هوش مصنوعی در تحریریه‌ها تدوین کرده‌اند؛ از شیوه آموزش مدل‌ها گرفته تا قوانین راستی‌آزمایی خودکار. در ایران، هنوز چنین استانداردهای شفاف و الزام‌آوری وجود ندارد که می‌تواند به انتشار خبرهای ناقص یا حتی اشتباه منجر شود.
  ترس از جایگزینی نیروی انسانی: در برخی رسانه‌ها نگرانی وجود دارد که استفاده از هوش مصنوعی، شغل خبرنگاران و تدوینگران را تهدید کند. درحالی‌که تجربه جهانی نشان داده، AI می‌تواند کارهای تکراری را بر‌عهده بگیرد و به خبرنگاران فرصت بیشتری برای تمرکز بر گزارش‌های عمیق و میدانی بدهد.
  ضعف در راستی‌آزمایی اخبار: در عصر شبکه‌های اجتماعی، سرعت انتشار شایعات و اخبار جعلی بالاست. درحالی‌که رسانه‌های جهانی از ابزارهای AI برای شناسایی و متوقف‌کردن انتشار اخبار کذب استفاده می‌کنند، در ایران این ابزارها یا وجود ندارند یا به‌طور گسترده به‌کار گرفته نمی‌شوند.
  محدودیت‌های زبانی: بخش زیادی از فناوری‌های هوش مصنوعی خبری‌ بر پایه زبان انگلیسی توسعه یافته‌اند. نبود مدل‌های قدرتمند پردازش زبان فارسی، باعث می‌شود دقت در تحلیل متن و تولید خبر خودکار به اندازه استاندارد جهانی نباشد.
برای عبور از این چالش‌ها، رسانه‌های ایرانی باید:
  سرمایه‌گذاری جدی روی دیجیتال‌سازی و استانداردسازی آرشیو خبری کنند.
  دستورالعمل‌های فنی و اخلاقی برای استفاده از AI تدوین و اجرا کنند.
  ابزارهای راستی‌آزمایی فارسی‌زبان را توسعه دهند.
  با آموزش خبرنگاران، همزیستی هوش مصنوعی و نیروی انسانی را ممکن کنند.