جامعه امروز
سفره مهربانی در گرمای تابستان
همراهی شبانه با آنهایی که بین بی‌سرپناه‌های شهر غذا پخش می‌کنند
محمد سرابی-روزنامه‌نگار
کارتن‌خواب‌ها در زمستان به گرمخانه نیاز دارند، اما در تابستان هم زندگی آنها مصائب خودش را دارد. در روز‌های داغ، کارتن‌خواب‌ها زندگی روزانه را به زندگی شبانه تبدیل کرده‌اند. وقتی تیغ خورشید از روی شهر کنار می‌رود و چند ساعتی از غروب می‌گذرد، می‌شود کارتن‌خواب‌ها را در «پاتوق‌ها» پیدا کرد؛ جایی که زندگی شبانه جریان دارد.
پاتوق کارتن‌خوابی تابستانه
اطراف میدان شوش، اطراف بزرگراه آزادگان و خلازیر و اطراف دره فرحزاد 3مرکز اصلی تجمع کارتن‌خواب‌ها در تهران است؛ مخصوصا پارک‌ها و نقاطی که خنک‌تر هستند. در شمال شهر و در گود‌های محله‌های قدیمی شهر می‌شود این پارک‌ها را پیدا کنند. زمستان‌ها باید جایی سرپناه داشته باشند و آتش روشن کنند، اما تابستان‌ها فضای سبز پناهگاه کارتن‌خواب‌ها می‌شود.
البته گرمخانه‌های شهرداری در این فصل هم باز است، اما آنها که در سرمای زمستان به گرمخانه نمی‌روند، تابستان‌ها هم از این کار خودداری می‌کنند. امیر میگوید: «در تمام مکان‌های اقامتی، مصرف مواد‌مخدر ممنوع است. ترس از خماری باعث می‌شود معتاد از رفتن به آنجا خودداری کند.»
نذر هر هفته
گروه مردمی «طلوع بی‌نشان‌ها» مدت‌هاست بین کارتن‌خواب‌ها غذا توزیع می‌کند و هرکس را که داوطلب بهبود باشد در خوابگاه‌های خود پناه می‌دهد. این گروه برنامه هفتگی ثابت دارد. خیران و اعضا، هزینه پخت غذا را تامین می‌کنند و هر سه‌شنبه 1200پرس غذا - درست شبیه غذای نذری هیئت‌ها - بسته‌بندی می‌شود تا در شهر توزیع شود. ساعت 9شب در ساختمان «سرای 19» خیابان مولوی، ظرف‌ها آماده توزیع است. اکبر رجبی معروف به «عمو‌اکبر» قبل از حرکت برای اعضای گروه صحبت می‌کند. او میگوید: «یادتان باشد که کارتن‌خواب قبلا همه‌‌چیز از شغل و خانواده تا احترام و افتخار داشته است. ما هم وقتی به آنها کمک می‌‌کنیم باید مراقب باشیم و فراموش نکنیم که خدا دست ما را گرفته است تا مددکار باشیم.» زمستان‌ها اعضای گروه تلاش می‌کنند غذا را سریع پخش کنند تا سرد نشود، اما در مرداد‌ماه وقت بیشتر است. در مقابل، تابستان باید بیشتر از بسته‌های غذا، بطری آب معدنی برای کارتن‌خواب‌های تشنه برد. همه اینها، گوشه حیاط ساختمان طلوع چیده شده است. برخی از بهبود‌یافتگان قدیمی و مددجویان جدید برای بقیه صحبت می‌کنند و از تجربیات خودشان می‌گویند.
یک بطری آب معدنی
کارتن‌خواب‌هایی که برای گرفتن غذا می‌آیند می‌توانند همان شب همراه اعضای گروه به یکی از سرا‌ها (خوابگاه‌ها) بروند. زمستان‌ها تعداد کسانی که به سرا پناه می‌آورند کمی بیشتر است، اما تابستان هم می‌شود آنها را جذب کرد. برخی از اعضای این گروه در گذشته کارتن‌خواب بوده‌اند. آنها که «بهبود‌یافته» هستند، درد بی‌سروسامانی را بهتر درک می‌کنند.«امین» یکی از بهبود‌یافتگان قدیمی است که اکنون وظیفه جذب مددجویان را بر‌عهده دارد. او میگوید: «تصور نکنید که همیشه در تابستان می‌شود از آبخوری‌های شهر آب نوشید و از شر گرما خلاص شد. گرمای تابستانی به‌شدت بدن را ضعیف می‌کند. من به یاد دارم که در اوج تشنگی، از خیابان مولوی تا بزرگراه آهنگ را به‌دنبال آب طی کردم. آدم‌های عادی در این موقع یک بطری آب معدنی می‌خرند، اما کارتن‌خواب‌ها پولی برای این کار ندارند و به‌خاطر شکل ظاهری‌شان هم وارد مغازه‌ها نمی‌شوند.» ساعت 10شب کاروان خودرو‌ها که هرکدام چند بسته غذای نذری و آب معدنی خنک دارند، حرکت می‌کنند.
گود باغ آذری
کوچه‌های پیچ در پیچ جنوب خیابان مولوی پر از خانه‌های فرسوده قدیمی و ساختمان‌های نوساز چندطبقه است. هرچه از شب می‌گذرد کوچه‌ها خلوت‌تر می‌شود. کاروان به پارکی در محله باغ آذری می‌رسد که محل تجمع شبانه بی‌خانمان‌ها در فصل تابستان است. پارک از سطح خیابان پایین‌تر است و در گودی آن، جمعیت زیادی زیر روشنایی نورافکن اصلی جمع شده‌اند. اینجا هوا کمی خنک‌تر است. کارتن‌خواب‌ها برای گرفتن غذا جمع می‌شوند. اعضای گروه طلوع‌بی‌نشان‌ها شروع به صحبت با آنها می‌کنند. بهاره میگوید: «یک‌بار که آمده بودیم گفتند یک نفر از 3روز قبل تکان نخورده است. دیدیم گرمای شدید هوا باعث شده که بی‌حال شود و چون کسی هم به او توجهی نکرده بود، تقریبا در حالت بیهوشی قرار داشت. خوشبختانه با کمک بقیه توانستیم او را نجات دهیم وگرنه فاصله زیادی با مرگ نداشت.»
حمام و خوشبو‌کننده
جمعیت طلوع بی‌نشان‌ها نزدیک 20مرکز دارد. سرای امید محل اقامت مردان و سرای مهر محل اقامت زنان است. سرای فرشته‌ها به دختربچه‌ها و سرای نور و سرای بیست به پسربچه‌ها اختصاص داد. گاهی تا 400نفر در مجموع این ساختمان‌ها اقامت دارند. زمستان‌ها، گرمای اقامتگاه و تابستان‌ها امکاناتی مثل حمام باعث جذب کارتن‌خواب‌ها به مسیر بهبودی می‌شود. نزدیک نیمی از اعضای گروه طلوع‌بی‌نشان‌ها زن هستند و می‌توانند با زنان بی‌سرپناه ارتباط بهتری داشته باشند. یکی از آنها چند بسته خوشبو‌کننده و ضد‌عرق با خود آورده است. یکی را از کیسه بیرون می‌آورد و همراه ظرف غذا به زن کارتن‌خوابی می‌دهد. فصل تابستان است و این هدیه‌ها توجه مددجویان بی‌سرپناه را جلب می‌کند؛ شاید بتوان چند نفر از آنها را جذب کرد و از خیابان‌های داغ برای نجات و ترک اعتیاد بیرون کشید. ساعت 12شب، بطری‌های آب معدنی خنک زودتر از غذا تمام می‌شود. این هم یکی از قصه‌های کارتن‌خوابی در فصل تابستان است.
در همینه زمینه :
