نیاوران میزبان مشروطه شد

پای اسناد و تصاویر به جای مانده از مشروطه به مجموعه تاریخی - فرهنگی نیاوران باز شد تا با شروع 102سالگی جنبش مشروطه، علاوه بر رونمایی از تصاویر مشروطه‌خواهانی که از تبریز تا تهران برای رهایی از استبداد قاجاری تلاش کردند، اسناد و نوشته‌ها و فرمان‌ مشروطه برای علاقه‌مندان به تاریخ سیاسی -اجتماعی ایران و تاریخ پرفراز و نشیب آزادیخواهی در ایران به نمایش گذاشته شود.
به گزارش همشهری، قطعات موسیقی برجای مانده از مشروطه نیز در افتتاح این نمایشگاه برای علاقه‌مندان نواخته شد تا برداشت‌ها از بازدید آثار عصر مشروطه در نیاوران عمیق‌تر شود.

تأثیر مشروطه بر تحولات فرهنگی و اجتماعی

اما مشروطه چه تأثیری بر پایتخت گذاشت؟ رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران می‌گوید: انقلاب مشروطه علاوه بر به‌رسمیت شناختن حق حاکمیت مردم و حاکمیت قانون بر جامعه ایران در عصر مشروطه به نتایج اجتماعی نیز منجر شد.

سید احمد محیط طباطبایی گفت: تا پیش از انقلاب مشروطه هنر عکاسی تنها مخصوص دربار بود، اما بعد از انقلاب مشروطه این هنر به خیابان‌ها و بین مردم کشیده شد و در سطح شهر عکاسخانه راه افتاد. تئاتر که تماشای آن تا پیش از مشروطه مخصوص دربار قاجار بود، به خیابان‌ها آمد و تماشاخانه‌ها در شهر تهران ایجاد شد. مشروطه چنان بر این هنر تأثیر داشت که سینما فاروس در لاله‌زار در سه‌طبقه گشایش یافت که در یک‌طبقه آن نمایشنامه می‌نوشتند، در طبقه دیگر نمایشنامه‌ها را چاپ می‌کردند و در طبقه‌ای دیگر نمایشنامه‌های چاپ‌شده را برای مردم اجرا می‌کردند.

محیط طباطبایی عمومی‌شدن صنعت سینما را نیز نتیجه انقلاب مشروطه خواند و گفت: سینما در کاخ گلستان‌زاده شد اما انقلاب مشروطه این هنر را از کاخ بیرون کشید و به عرصه عمومی در ایران دوره قاجار کشاند.

این تهران‌شناس، مشروطه را عامل فراگیرشدن سوادآموزی در کشور و عمومی‌شدن تحصیل در جامعه محروم آن زمان از حق تحصیل خواند و افزود: حق تحصیل و سواد تا پیش از انقلاب مشروطه مختص به درباریان قاجار بود اما انقلاب مشروطه موجب شد که جامعه ایران به حق تحصیل رایگان و آزاد دست پیدا کند. در همین دوره بود که حتی مدارس دخترانه نیز در ایران احداث شد. حتی مدرسه حقوق مشیرالدوله همان زمان در ایران افتتاح شد و اینها اتفاقات کوچکی نبود.

محیط طباطبایی به حق آزادی ادیان در انقلاب مشروطه اشاره کرد و گفت: تا پیش از این دوره ادیان دیگر حقوقی در جامعه ایران نداشتند، اما انقلاب مشروطه موجب شد که کنیسه یهودیان که آن زمان در کشورهای مترقی هم نشانی از آن نمی‌یافتید، در خیابان سی‌تیر تهران که حالا به خیابان ادیان شهرت یافته است، احداث شد.

او گفت: تا پیش از مشروطه روزنامه امری بسته در ایران بود اما انقلاب مشروطه باعث شد انتشار روزنامه در ایران فراگیر شود و هر فردی اراده می‌کرد، صاحب نشریه و روزنامه می‌شد. محیط طباطبایی تصریح کرد: انقلاب مشروطه موجب شد که میدان ارگ که زمانی نماد ضدیت با مردم بود، به مردم بازگردانده شود یا میدان مشق که قزاقخانه روس‌ها و مرکز حاکمیت خارجی‌ها بر ایرانی‌ها بود و پرچم روسیه بر آن آویخته بود، با درختکاری تبدیل به باغ ملی شود و به مردم شهر بازگردانده شود، اما این میدان بار دیگر در دوره رضاخان از مردم پس گرفته شد. این تهران‌شناس در توصیف تهران عصر مشروطه گفت: کافه و کافه‌نشینی از انقلاب مشروطه به این‌سو در ایران رواج یافت و حتی موسیقی که نزد مردم به مطربی شهرت داشت، پس از انقلاب مشروطه به سطح ملی آورده شد و کلنل وزیری و دیگران، محصول انقلاب مشروطه در موسیقی ایران هستند.

او گفت: 20سال مشروطه آزادترین و شکوفاترین دوره ایران بود تا آنکه در سال1205 رضاخان تمامی نعمات حاصل از مشروطه را از مردم ایران گرفت و به جای 200روزنامه، 4روزنامه منتشر شد و وضعیت به جایی رسید که مردم شهر تهران زمانی که متفقین شهر و کشورشان را اشغال کردند، به جای آنکه بر سرنوشت خود بگریند، لبخند زدند که متفقین شهرشان را تسخیر کرده‌اند.

نمایشگاه مشروطه در قاب نیاوران

محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی نیز در نمایشگاه مشروطه در قاب نیاوران، کاخ صاحبقرانیه در نیاوران را بخشی از تاریخ مشروطیت در ایران خواند که فرمان مشروطه در آن کتابت و توسط مظفرالدین‌شاه در همین کاخ امضا شد. او با اشاره به راه‌اندازی موزه و خانه مشروطه در شهر تبریز از تصمیم سازمان میراث فرهنگی برای ایجاد خانه موزه مشروطه در شهر رشت و همچنین استان چهارمحال و بختیاری خبر داد.

طالبیان انقلاب مشروطه را یکی از 3رخداد مهم در طول تاریخ ایران‌زمین خواند و گفت: بروز این انقلاب باعث شد تا ملت ایران از جهل فراگیر که دچار شده بود، خارج و وارد دوران نوین شود.
معاون میراث فرهنگی دستاورد نهضت مشروطه برای ایران را آشنایی با مفاهیمی چون دمکراسی، قانون و قانون اساسی، تفکیک قوا، مجلس شورا و ایجاد نهادهای مدنی مانند اتحادیه‌ها، احزاب و انجمن‌ها خواند.

نمایشگاه عکس «مشروطه در قاب نیاوران» با همکاری کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، عکاسخانه شهر و باغ موزه قصر در تالار آبی این مجموعه با نمایش مجموعه عکس‌هایی با محوریت مشروطه تا 21مرداد‌ماه میزبان بازدیدکنندگان است. همچنین رونمایی از 5جلد کتاب چاپی گنجینه موزه کتابخانه سلطنتی نیاوران با موضوع تاریخ انقلاب مشروطه و نمایشگاه دیگری شامل اسناد طنز در مطبوعات دوره مشروطه در مجموعه تاریخی - فرهنگی نیاوران برپاست تا علاقه‌مندان را با تاریخ مشروطه در ایران بیشتر آشنا کند.