نوبت به تخریب توچال رسید

الهام مصدقی‌راد/خبر‌نگار

خطر تخریب، قله توچال را تهدید می‌کند. هتل و رستوران توچال که بالاتر از ایستگاه هفتم و در ارتفاع 3545متری بالاتر از سطح دریا ساخته و در سال1380افتتاح شد، از گام‌های نخست تخریب توچال بود. حالا قرار است کمی بالاتر از هتل و درست در قله توچال، ساختمان دیگری ساخته شود. فعالان محیط‌زیست و کوهنوردان ازجمله مخالفان سرسخت این اتفاق هستند. طبیعت بکر توچال که نخستین تغییراتش را در سال53 و همزمان با افتتاح تله کابین تجربه کرد، اکنون در معرض تهدید دیگری است. ساختمان قله توچال اگر ساخته شود، چیزی از کوهستان باقی نخواهد ماند.

چند دهه قبل تپه‌های عباس آباد تهران دست نخورده بود و قرار نبود ساخت و ‌‌سازی‌ در آنها انجام شود. اما حالا چیزی از این تپه‌ها باقی نمانده و ساختمان‌های بلند دولتی بر فراز این تپه جا خوش کرده‌اند. عباس محمدی، مدیرگروه دیده‌بان کوهستان، که به همراه دیگر کوهنوردان، شاهد تغییراتی در مجموعه کوهستانی تهران است، در گفت‌وگو با همشهری از آغاز عملیات ساخت‌وساز در روزهای آینده در توچال خبر داد و گفت: قرار است ساختمانی با عنوان پناهگاه در قله توچال بسازند. اما این ساختمان کارکرد مثبتی برای کوهنوردان ندارد و ضرورتی برای احداث آن وجود ندارد چراکه پناهگاه کوچکی در همین محل قرار دارد.

سرنوشت تپه‌های عباس‌آباد در انتظار قله توچال 

باوجود قرارداشتن پناهگاه دراین محل، کاربری ساختمان موردنظر می‌تواند تفریحی بوده و حتی به‌عنوان رستوران هم به فعالیت خود ادامه دهد. به گفته محمدی، قراراست جاده کشی نیز از محدوده هتل تا قله انجام شود که این موضوع تخریب بسیاری در کوهستان و طبیعت را به همراه خواهد داشت. 
« اگر جلوی این اتفاقات گرفته نشود، کوهستان توچال شبیه تپه‌های عباس آباد شده و قله توچال، وارد محدوده شهری خواهد شد. از هتل تا قله و مکان موردنظر برای ساخت این ساختمان، پیاده به حدود نیم ساعت زمان نیاز دارد. قله توچال، اکوسیستم ضعیفی دارد و نباید ساخت‌وسازی در آن انجام شود زیرا ساخت‌وساز زمینه ورود جمعیت زیاد را به این قله فراهم می‌کند که برای صرف غذا به آنجا می‌آیند و آلودگی‌های زیست‌محیطی، ظروف یک‌بار مصرف و... برجای می‌گذارند. اکوسیستم قله حساس و شکننده‌است.» 

 لابی‌های پشت پرده و تخریب اراضی طبیعی 

مدیر گروه دیده بان کوهستان با بیان اینکه توچال نقش مهمی در  تأمین‌ آب تهران  دارد، می‌گوید: این کوهستان دارای رودخانه‌های فصلی و غیرفصلی و بالاترین نقطه موجود در تهران است و تاب ساخت‌وساز دیگری ندارد.  محمدی به طرح خط دوم تله کابین توچال نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: از ولنجک تا ایستگاه هفتم و درست در کنار خط تله کابین موجود قرار است خط دیگری راه‌اندازی شود. تابلوهای احداث آن نیز در مسیر نصب شده و اطلاعات طرح هم در سایت تله کابین توچال وجود دارد. محمدی این را هم می‌گوید که اطلاع درستی از اینکه چه بخشی مسئول اجرای این طرح است در دست ندارد اما می‌گوید حتی اگر گفته شود بخش خصوصی، همه می‌دانند که بخش خصوصی آنطور که باید درکشور ما جایگاهی ندارد. در چنین اتفاقاتی لابی‌گری‌ها و رانت‌های اقتصادی نقش مؤثری ایفا می‌کنند. فارغ از اینکه تله کابین برای شهر لازم است یا نه سؤال اساسی این است که چه ‌کسی مجوز اجرای این طرح‌ها را در کوهستان داده است. این فعال محیط‌زیست تأکید می‌کند: «این کوهستان ذخیره‌گاه با ارزشی است که اگر تخریب شود با هیچ قیمتی قابل جبران نخواهد بود. حتی اگر سازمان و نهادی مجوز این اقدام را داده باشد، اشتباه است. اصلا چیزی به نام مجوز در عمل و واقعیت وجود ندارد. بسیاری از اقداماتی که ضد‌طبیعت و محیط‌زیست انجام می‌شود به‌دلیل صدور مجوزهایی است که با روح قانون و قوانین حفظ مراتع وجنگل‌ها و محیط‌زیست مغایرت دارد.»  او با تأکید براینکه اعمال قانون، تنها راه جلوگیری از این اتفاقات است، می‌گوید: در این زمینه قانون کم نداریم اما فساد در مواردی مانع از اجرای قانون می‌شود.

60درصد تخلفات تجاوز به عرصه‌های طبیعی مربوط به اراضی ملی است 

ساخت و ساز در اراضی ملی توسط هر شخص یا نهادی که انجام شود، تخلف است و به جز تخریب بنای ساخته‌شده و برگرداندن اراضی به حالت اولیه، نهاد یا شخص متخلف باید خسارت وارد شده را جبران  کند و بعد از بررسی میزان خسارت، جریمه پرداخت شود. سرهنگ قاسم سبزعلی، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور درگفت‌وگو با همشهری می‌گوید: در سال حدود 30هزار پرونده تخلف در حوزه منابع طبیعی داریم که 60درصد آن مربوط به تصرفات اراضی است. این تخلف در همه کشور وجود دارد اما در مناطقی که ارزش افزوده زمین بالاست، بیشتر رخ می‌دهد؛  مناطقی چون گیلان، گلستان، مازندران، خراسان رضوی، اردبیل، تهران و...
به گفته سبزعلی، در میان پرونده‌های تخلف، پرونده تخلفات نهادهای عمومی و دولتی نیز قرار دارد که در اراضی ملی ساخت‌وساز انجام داده‌اند. «اگر سیر مراحل قانونی تخلفات آنها انجام شود، مانند افراد عادی با آنها برخورد می‌شود.» اعطای مجوز به افراد برای ساخت‌وساز دراین زمین‌ها نیز مسئله مهمی است که با وجود ممنوعیت، ‌صادر می‌شود. سبزعلی می‌گوید: دلیل این مسئله ناهماهنگی بین بخشی نظیر شورا، دهداری و بخشداری در دستگاه‌های دولتی است. گاهی نیز سودجویان، اراضی ملی را به افراد ناآگاه می‌فروشند و در نتیجه خریداران متضرر می‌شوند.