سوادآموزی با پیشکش کله قند

در تهران قدیم مکتبخانه‌های خصوصی در منزل اعیان و اشراف برپا می‌شد و مکتبخانه‌های عمومی برای عوام بود. در مکتبخانه‌های عمومی در ازای تدریس ملا یا ملاباجی و یاد گرفتن شعر و قرآن، باید پیشکشی شامل مایحتاج زندگی و خورد و خوراک تقدیم می‌شد. گاهی این پیشکش‌ها مرغ کامل بود و گاهی هم معلم به کله قند و نبات رضایت می‌داد.
برای مثال هر وقت شاگردی هنگام قرائت قرآن، به کلمه عبث می‌رسید،‌معلم شعری می‌خواند: «عبث قند و نباتت برسه / اگر نرسه النازعات غرق کنه/ عمه جونم مرگت کنه» که یعنی باید فردای آن روز،  قند و نبات برای او پیشکش می‌بردند.