گزارش
رانت آب، قوی‌تر از رانت نفت
راهکارهای اساسی رفع مشکل کم‌آبی در میزگرد اقتصادی تلویزیون همشهری بررسی شد
بهزاد رنجبر- روزنامه‌نگار
مشکل آب این روزها به مهم‌ترین مسئله کشور خصوصا تهران تبدیل شده است. برای رفع بحران کم‌آبی، راهکارهای فوری صرفا کمک مردم در صرفه‌جویی و تعطیلات اداری است. در میزگرد اقتصادی تلویزیون همشهری با حضور علی همتی شعبانی، مدیرعامل سابق شرکت انتقال آب خلیج‌فارس و محمد ارشدی، عضو شورای راهبردی اندیشکده تدبیر آب ایران به بررسی راهکارهای اساسی برای رفع مشکل کم‌آبی پرداختیم.
همتی: میرآب نداریم
حدود 90میلیارد مترمکعب آورد آبی در کشور در طول سال داریم که به‌صورت رواناب، آب‌های زیرسطحی یا تجمع در تالاب‌ها پخش می‌شود.
برای حفظ هر سرمایه‌ای باید برای آن متولی داشته باشیم اما برای حفظ آب، متولی نداریم و وزارت نیرو تقریبا کاری نمی‌تواند بکند. نیازمند یک نهاد متولی آب هستیم که وظیفه توزیع آب را به‌عهده بگیرد که به‌اصطلاح در ایران قدیم به آن میرآب می‌گفتند.
در اتخاذ برنامه‌های توسعه باید اقلیم کشور لحاظ می‌شد. اهداف کوتاه‌مدت برنامه‌های مدیریتی سبب قربانی‌کردن ظرفیت آبی کشور شد که نتیجه آن، ایجاد طرح‌های صنعتی در کم‌آب‌ترین مناطق کشور است؛ مثل ایجاد کارخانه‌های فولاد در یزد، قائن، نی‌ریز و اصفهان.
اگر متولی آب کشور داشتیم و اقتدار داشت، صنایع بزرگ را مجبور می‌کرد که از آب زیرزمینی استفاده نکنند و از آب دریا استفاده کنند. اکنون آب خلیج‌فارس به یزد رسیده اما باز هم صنایع از آن استفاده نمی‌کنند و از منابع زیرزمینی برداشت می‌کنند.
استفاده از آب دریا برای مصارف شرب، نادرست است چون هزینه تمام‌شده آن بالاست و گران است و این نوع آب را باید صنایع استفاده کنند.
آمار دقیقی از تعداد چاه‌هایی که در کشور حفاری شده، وجود ندارد. تقریبا در هر یک‌کیلومترمربع در ایران یک چاه آب حفاری‌‌شده است.
ارشدی: پروژه‌های انتقال آب کار نادرستی است
من تأثیر تغییر اقلیم در مشکل خشکسالی را حداکثر 10درصد می‌دانم. کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس 5میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر دارند درحالی‌که در ایران 90میلیارد مترمکعب آب داریم. یک میلیون چاه آب در کشور داریم که نصف آن مجوز دارد.
اهمیت آب از نفت برای ایران بیشتر است و حتی می‌توان گفت رانت آب در ایران از رانت نفت مهم‌تر است. گروه‌های ذی‌نفع توزیع آب در کشور بسیار قدرتمند هستند. مدیریت آب در ایران به‌شدت به‌صورت محلی انجام می‌شود و نگاه کلان وجود ندارد.
پروژه‌های انتقال آب کار نادرستی است، چون ساختارهای سرزمینی را به هم می‌زند و دستکاری در اکوسیستم یک منطقه محسوب می‌شود. اقدام کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس در شیرین‌سازی آب خلیج‌فارس ضررهای بلندمدتی به اکوسیستم منطقه خواهد زد. الزامات زیست‌محیطی ایران نسبت به کشورهای عربی خلیج‌فارس بسیار سختگیرانه‌تر است.
خط اول انتقال آب طالقان 5میلیون مترمکعب در شبانه‌روز به تهران آب می‌رساند و خط دوم 15میلیون مترمکعب. این آب قبلا صرف کشاورزی و مصارف شرب جمعیت محلی طالقان می‌شده است. طبیعی است با کاهش آب طالقان، جمعیت ساکن آنجا مجبور می‌شود به تهران مهاجرت کند؛ یعنی چرخه کمبود آب را ادامه می‌دهیم.
در همینه زمینه :
