یادداشت
روزنامه‌نگاری علم می‌توانست جلوی فاجعه را بگیرد
دکتر اکرم قدیمی/ رئیس انجمن ترویج علم
علم و فناوری یک شمشیر دودم است. می‌توان از آن به‌عنوان راهکاری در راستای رسیدن به صلح و آرامش بهره برد یا با کمک آن وسیله‌ای ساخت که در نهایت به فاجعه‌ای مثل هیروشیما منجر شود. درست مثل یک چاقو که می‌تواند انسان‌ها را بکشد یا به‌عنوان ابزاری در جراحی به بهبودشان کمک کند، دانش و ابزارهای آن نیز می‌تواند به مرگ ناگهانی یا بهبود زندگی انسان منجر شود.
نابودی شهرهای هیروشیما و ناکازاکی در روزهای پایانی جنگ جهانی دوم را بمب‌های مهلکی رقم زدند که میلیاردها دلار برای به نتیجه رسیدن پروژه ساخت آنها بودجه صرف شده و دانشمندان زیادی روی آن کار کرده بودند. زمانی که پروژه منهتن کلید خورد، دانشمندانی که روی آن کار می‌کردند، نمی‌دانستند قرار است نتیجه تحقیقات‌شان به چنین فاجعه‌ای منجر شود. آنها به چشم یک پیشرفت تکنولوژیک به این بمب نگاه می‌کردند و دنبال یک نتیجه خوب بودند اما آنچه به‌دست آمد، بد بود. واقعیت این است که دانشمندان در هر زمانه‌ای وظیفه خودشان را که تحقیق در مسائل علمی است، انجام می‌دهند.
پژوهشی که آنها انجام می‌دهند، در نهایت به تولید یک چاقو منجر می‌شود که می‌تواند خوب یا بد باشد. بسیاری از سیاستمداران غیرقابل پیش‌بینی ترجیح می‌دهند از این وسیله برای نابودی دیگران و بالا بردن خودشان بهره بگیرند اما گروه‌های دیگری ازجمله روزنامه‌نگاران علم باید با آگاه کردن مردم نسبت به لبه برنده این تیغ مانع فاجعه‌های آینده شوند.
فناوری‌ای که برای ساخت بمب اتم از آن استفاده شد یا اصولا هر نوع فناوری دیگری، این قابلیت را دارد که به‌عنوان وسیله‌ای برای پیوند فرهنگی و اجتماعی بین ملت‌ها مورد استفاده قرار بگیرد و اینکه چنین قابلیت‌هایی با روش درست به جهان معرفی شود، کارگروه‌های صلح‌طلب و کسانی است که آگاهی را در جامعه گسترش می‌دهند. در زمان حمله اتمی هم روزنامه‌نگاران وجود داشتند. اتفاقا آنها هم خودشان را صلح‌طلب معرفی می‌کردند و تأکید داشتند که بمب‌های اتمی برای پایان دادن به جنگ جهانی بر سر مردم شهرهای ژاپن فرود آمده است. درصورتی که سال‌ها بعد مشخص شد، ابعاد فاجعه خیلی بیشتر از چیزی بوده که قبلا گفته شده بود.
اگر پیش از آنکه چنین فاجعه‌ای در بگیرد، فضای رسانه‌ای دنیا درباره عواقب بلندمدت این حمله آگاهی رسانی کرده بود و افکار عمومی در این رابطه آماده بود، شاید دانش هیچ‌وقت روز سیاهی به‌خودش نمی‌دید. واقعیت این است که برخی از سیاسیون موجوداتی کاملا غیرقابل‌پیش‌بینی هستند و ممکن است هرکاری از آنها سر بزند. در چنین فضایی، روزنامه‌نگاران علم می‌توانند مردم را درباره عواقب کارهای آنها آگاه کرده و راه احتمالی ضرر را ببندند.
