اینترنت سرعت دارد، کیفیت نه

معضل اینترنت بی‌کیفیت هنوز هم پابرجاست. از اواخر سال گذشته که قیمت اینترنت کمتر شد و اختلال‌هایی هم در دسترسی بسیاری از شهروندان به شبکه جهانی پیش آمد تا اردیبهشت‌ماه امسال که بستن دسترسی به تلگرام و فیلترینگ فیلترشکن‌ها کیفیت اینترنت را پایین آورد و همین چند روز گذشته که گزارش‌هایی از قطعی اینترنت در بعضی مناطق به‌صورت جسته و گریخته شنیده می‌شد، ‌هنوز هم اینترنت ایران کیفیت مطلوب را ندارد. حتی اگر اینترنت وصل باشد و تست‌های معمول، سرعت چندمگابیتی را نشان بدهد، باز هم ارتباط نامناسب باعث می‌شود عملا کاربران در زمان بازبینی صفحه‌های وب یا ارسال فایل با مشکلاتی روبه‌رو شوند. ماجرا آنقدر جدی است که ‌محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات کشور چند‌ماه قبل اعلام کرد: افت کیفیت اینترنت ایران حق‌الناس است. با این‌همه، سیده‌حمیده زرآبادی، نماینده مجلس و از اعضای کمیته ارتباطات پیش‌تر به همشهری گفته بود: «به‌نظر می‌رسد قصد ندارند کیفیت اینترنت را به وضع سابق برگردانند چون برای این‌کار باید فیلترینگ را حدف کنند که آن هم به‌معنای قبول شکست است.» هرچند در طول ماه‌های گذشته تلاش‌های جدی در این‌باره صورت گرفته اما در هنوز روی همان پاشنه می‌چرخد و به‌نظر می‌رسد، بخشی از کاربران به اینترنت بد عادت کرده‌اند.


مشکلات شرکت‌های وابسته
وابسته‌بودن شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت به بعضی سازمان‌های بزرگ‌تر باعث می‌شود آنها در شرایطی خاص بتوانند کیفیت اینترنت را کنترل کرده و در بعضی مواقع آن را با شرایطی که خودشان می‌دانند، به مشتری عرضه کنند. اینطور که حجت خالقی، مشاورکسب‌وکار به همشهری می‌گوید: «بخشی از شرکت‌ها هیچ تمایلی به بهینه‌کردن شرایط ندارند، هیچ هزینه‌ای هم در این‌باره نمی‌کنند. در نتیجه، هرچند اینترنت پرسرعت به مشتری ارائه می‌کنند اما وضعیت طوری است که عملا کارشان لنگ می‌ماند.» به گفته خالقی، برای برقرار کردن ارتباط اینترنتی یا بازکردن یک وب‌سایت، بسته‌های اطلاعاتی باید از چند ایستگاه بین‌راهی عبور کرده و با یافتن مسیرهای بهینه، مقصد را پیدا کنند. در بعضی شرکت‌ها این مسیرها بهینه نیست و در نتیجه، اینترنت کیفیت ندارد. او درباره جزئیات فنی این ارتباط می‌گوید: «یک بسته اطلاعاتی که باید از نقطه الف به نقطه ب برسد، به جای اینکه از 5 ایستگاه میان‌راهی بگذرد، از 25 ایستگاه عبور می‌کند، در نتیجه هرچند بسته با سرعت بیشتری بین ایستگاه‌های میان‌راهی جابه‌جا می‌شود، اما در نهایت چون در ایستگاه‌های زیادی در وسط راه منتقل شده، دیرتر به مقصد می‌رسد. قطع‌شدن هرکدام از این ایستگاه‌های بین‌راهی می‌تواند ارتباط را با تأخیر بیشتری هم روبه‌رو کند.»


همه چیز برای  فیلترینگ فیلترشکن‌ها
یکی از دلایل مهم افت کیفیت اینترنت در ماه‌های گذشته، فیلترینگ فیلترشکن‌هاست که باعث دشواری دسترسی به سایت‌های رمزنگاری‌شده می‌شود . امین خشنود، کارشناس شبکه به همشهری می‌گوید: «تمام سایت‌های معتبر دنیا روی بستر https ایجاد شده‌اند که رمزگذاری شده و دقیق است. به همین دلیل، سیستم فیلترینگ نمی‌تواند رفتار کاربرانی را که وارد این سایت‌ها می‌شوند کنترل کند. خیلی از فیلترشکن‌هایی که برای دسترسی به تلگرام یا بقیه شبکه‌ها ایجاد شده‌اند، با اطلاع از همین ضعف، به جای پروتکل‌های قبلی، روی https فعال می‌شوند در نتیجه بستن‌شان فقط درصورتی امکان‌پذیر است که کل پروتکل https بسته شود. این کار از نظر فنی غیرممکن است چون اگر عملی شود، یعنی دسترسی کاربران به بخش زیادی از سایت‌های بزرگ کشور مختل خواهد شد. وقتی عملا نشود فیلترشکن‌های بستر https را بست، سعی می‌شود کاری کرد که کارکردن با این سیستم‌ها برای کاربر دشوار و زمان‌بر شود تا کاربر تمایلی به استفاده از سرویس‌های اینچنینی نداشته باشد. این اختلال چون روی بستر https رخ داده، روی دسترسی عادی به سایت‌های عادی هم مشکل ایجاد می‌کند.کل کاربران اینترنت، دسترسی‌شان کند می‌شود.»


پهنای باند زیرساخت بد است؟
برخی آی‌اس‌پی‌ها (شرکت‌هایی که ارائه خدمات اینترنتی را به کاربران برعهده دارند) می‌گویند پهنای باندی که از شرکت زیرساخت به آنها داده می‌شود، کیفیت چندانی ندارد و به همین دلیل، عملا نمی‌توان اینترنت خوب به مصرف‌کننده ارائه داد. حجت خالقی، مشاور کسب‌وکار در این‌باره به همشهری می‌گوید: «این حرف درست است اما در شرایطی خاص مثل گیرکردن لنگر کشتی به کابل اینترنت که سال‌ها پیش به‌عنوان بهانه قطعی اینترنت بازگو می‌شد. اگر برای پهنای باند زیرساخت مشکلی پیش بیاید، در عرض مدت کوتاهی برطرف می‌شود اما بی‌کیفیتی اینترنت مدت‌هاست برای ما مشکل ایجاد کرده است.»