پریشان سنددار شد

 زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار

صدور سند تالاب‌های فارس طبق قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور و ماده ۱۶قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست با همکاری شورای حفظ حقوق بیت‌المال استان فارس انجام شده است. تا‌کنون نقشه حد بستر و حریم تالاب‌های ارژن، هفت برم، مهارلو، بختگان و طشک توسط شرکت آب منطقه‌ای فارس تهیه و به اداره کل ثبت اسناد و املاک استان جهت صدور سند تحویل  داده شده است.

تعیین حریم و بستر ۶ تالاب
معاون محیط طبیعی فارس درباره روند صدور اسناد مالکیت تالاب‌های فارس و وضعیت فعلی این تالاب‌ها به همشهری می‌گوید: فرآیند صدور اسناد برای تالاب‌های فارس مقدماتی دارد. مهم‌ترین این مقدمات، تعیین دقیق حد بستر و حریم تالاب‌هاست. تا امروز برای 6تالاب از مجموع ۱۴تالاب استان این محدوده‌ها مشخص شده است؛ ازجمله بختگان، پریشان، هفت‌برم، ارژن، طشک و مهارلو.
 این نقشه‌ها را شرکت آب منطقه‌ای تهیه کرده است و ما هم آنها را تحویل اداره ثبت اسناد داده‌ایم؛ البته در مسیر ثبت، برخی مکاتبات و تأییدیه‌ها باید از سوی اداره ثبت پیگیری شود. نبی‌الله مرادی هرچند توضیح می‌دهد که فقط 6تالاب وارد فاز نهایی شده‌اند، اما تأکید می‌کند که این 6تالاب از نظر وسعت، بیش از ۹۰درصد تالاب‌های استان را تحت‌پوشش قرار می‌دهند. بقیه تالاب‌ها به لحاظ وسعت کوچک هستند. تالاب‌های کوچک‌تر نظیر برم‌شور، کم‌جان، پاقلات و هیرم هم هستند، اما به‌دلیل وسعت کم در اولویت‌های بعدی قرار دارند.

محیط‌زیست مالک شد
به اعتقاد معاون محیط طبیعی فارس با صدور سند مالکیت دیگر کسی نمی‌تواند مدعی مالکیت باشد یا برای زمین‌های اطراف آن سند بگیرد. این به‌معنای تثبیت مالکیت دولتی و تسهیل روند حقوقی در مقابله با تخریب، تصرف یا آلودگی است. پیش از این، اگر تعرضی به تالاب می‌شد، محیط‌زیست باید ابتدا ثابت می‌کرد نماینده دولت است، اما حالا با سند رسمی، محیط‌زیست مستقیما به‌عنوان مالک وارد عمل و پرونده‌های قضایی راحت‌تر رسیدگی می‌شود. نبی‌الله مرادی توضیح می‌دهد: نکته مهم دیگر این است که سازمان منابع طبیعی با حجم وسیعی از اراضی ملی درگیر و طبیعی است که نتواند همه عرصه‌ها را به‌طور کامل رصد کند، اما اراضی تالابی محدودند و یگان حفاظت محیط‌زیست با نیروهای مستقر شبانه‌روزی، می‌تواند مراقبت مؤثری انجام دهد.

وضعیت پرشدگی تالاب‌های استان
میزان بارش در استان نسبت به سال قبل ۳۰درصد کاهش یافته و نسبت به میانگین ۵۰ساله، کاهش بارندگی به ۳۴.۵ درصد رسیده است. این کاهش بارش منجر به کاهش آب‌های سطحی و
خشک‌شدن چشمه‌ها شده است.
معاون محیط طبیعی فارس می‌گوید: این کم‌بارشی طبیعتا روی وضعیت تالاب‌ها نیز تأثیر گذاشته است. هرجا چشمه دائمی وجود دارد‌ اندکی آب در تالاب دیده می‌شود، اما در مجموع بیشتر آنها خشک هستند. مهارلو بیشتر از همه تالاب‌ها و حدود ۳۰درصد آب دارد. کمتر از همه نیز کافتر، پریشان و بختگان هستند.
 تالاب طشک حدود ۱۰ تا ۱۵درصد آب دارد. تالاب برم‌شور نیز با وجود کوچکی، حدود ۷۵درصد آب دارد. برم‌فیروز که تالابی کوهستانی است و در ارتفاعات قرار دارد، از ذوب برف‌ها بهره ‌می‌برد و حدود ۷۰ تا ۸۰درصد آن پرآب است. تالاب هفت‌برم حدود ۲۰درصد آب دارد‌ و ارژن و هیرم تقریبا خشک شده‌اند. در مجموع آخرین بررسی‌های ما با تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد به‌طور میانگین فقط ۲۰ تا ۳۰درصد از سطح تالاب‌های فارس دارای آب است. ارژن تقریبا خشک است، اما چشمه‌ای دائمی در نزدیکی‌اش دارد که هنوز کمی رطوبت ایجاد می‌کند. با این حال خوشبختانه هنوز کانون گردوغبار جدی از این تالاب‌ها ایجاد نشده است. بختگان و پریشان پتانسیل این پدیده را دارند، اما تا امروز گزارشی مبنی بر وقوع آن نداشته‌ایم؛ البته تابستان امسال ممکن است این نگرانی جدی‌تر شود.
نبی‌الله مرادی درباره وضعیت حقابه تالاب‌های فارس می‌گوید: فقط در بالادست حوضه آبخیز تالاب‌های بختگان و طشک، سد (۳سد) وجود دارد و بقیه از چشمه‌های دائمی سیراب می‌شوند. برنامه‌ای برای رهاسازی ۴۰میلیون مترمکعب آب در خردادماه برای 2تالاب درنظر گرفته‌ایم تا بتوانیم بستر تالاب‌ها را کمی مرطوب نگه داریم. امسال فلامینگوها در مهارلو زادآوری خوبی داشتند.‌

سندهای بیشتری در راه است
با وجود اختلافاتی که درباره مالکیت تالاب‌های کشور بین سازمان منابع طبیعی، وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط‌زیست وجود داشت، برای چند تالاب به نام سازمان حفاظت محیط‌زیست سند صادر شده است. دلیل اصلی این اتفاق، تغییر رویکرد حقوقی و تفسیر جدید قانون کاداستر (حدنگار) طی چند سال اخیر به‌ویژه پس از صدور رأی معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری در سال ۱۴۰۰ است. در بند ۱۰ابلاغیه معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری (۴مرداد ۱۴۰۰) آمده است: «با توجه به اینکه سازمان حفاظت محیط‌زیست متولی قانونی حفاظت از تالاب‌هاست، اسناد مالکیت باید به نام دولت جمهوری اسلامی ایران به نمایندگی سازمان حفاظت محیط‌زیست صادر شود.»‌تا‌کنون برای تالاب‌های صالحیه در البرز، نخیلو و حله در استان بوشهر، تالاب‌های استان قم و چند روز پیش برای پریشان در استان فارس سند مالکیت به نام سازمان حفاظت محیط‌زیست صادر شده است.‌

نبی‌الله مرادی،معاون محیط طبیعی فارس:

فقط 6تالاب وارد فاز نهایی شده‌اند. این 6تالاب از نظر وسعت‌ بیش از ۹۰درصد تالاب‌های استان را تحت‌پوشش قرار می‌دهند. بقیه تالاب‌ها به لحاظ وسعت کوچک هستند. تالاب‌های کوچک‌تر نظیر برم‌شور، کم‌جان، پاقلات و هیرم هم هستند، اما به‌دلیل وسعت کم در اولویت‌های بعدی قرار دارند

کم‌بارشی طبیعتا روی وضعیت تالاب‌ها نیز تأثیر گذاشته است. هرجا چشمه دائمی وجود دارد‌ اندکی آب در تالاب دیده می‌شود، اما در مجموع   بیشتر آنها خشک هستند. مهارلو بیشتر از همه تالاب‌ها و حدود ۳۰درصد آب دارد. کمتر از همه نیز کافتر، پریشان و بختگان هستند

سازمان منابع طبیعی با حجم وسیعی از اراضی ملی درگیر و طبیعی است که نتواند همه عرصه‌ها را به‌طور کامل رصد کند، اما اراضی تالابی محدودند و یگان حفاظت محیط‌زیست با نیروهای مستقر شبانه‌روزی، می‌تواند مراقبت مؤثری انجام دهد