بازگشت 10هزار تاکسی غیرفعال به تهران

 مهدی اسماعیل‌پور-روزنامه‌نگار

در شهر 916کیلومترمربعی تهران، هر روز هزاران راننده تاکسی از کله سحر بیرون می‌زنند و تا پاسی از شب در خیابان‌ها تردد دارند؛ افرادی که ‌پخش بزرگی از  بارحمل‌ونقل عمومی را به دوش می‌کشند. اما تاکسی‌های تهران مانند دیگر بخش‌های حمل‌ونقل عمومی از مشکل فرسودگی رنج می‌بردند، تا اینکه در این دوره از مدیریت شهری دچار تحول شدند. راه‌اندازی سامانه «تاکسی برخط» و جایگزینی خودروهای‌ فرسوده با خودروهای برقی مهم‌ترین بخش آنهاست. ‌برای شنیدن صدای مسافران و رانندگان تاکسی راهی پایانه‌های تاکسیرانی شدیم و در ادامه  شادی مالکی، مدیرعامل‌ سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران‌ با حضور در تلویزیون همشهری درباره آخرین وضعیت نوسازی تاکسی‌های تهران و تاکسی برخط به سؤال‌های شهروندان و تاکسیرانان در تریبون آزاد‌ شهری ‌ پاسخ داد که در ادامه می‌خوانید.

سهم تاکسی در سفرهای روزانه چقدر است؟
در شهر تهران 80هزار تاکسی در مد‌های مختلف خدمتی خطی، گردشی، تلفنی، ویژه و... حضور دارند. قدرالسهم ناوگان حمل‌ونقل عمومی در سفرهای روزانه شهر تهران 37درصد است که 18درصد آن بر دوش تاکسی‌هاست. روزانه حدود 3و نیم میلیون نفر از تاکسی استفاده می‌کنند که این آمار و ارقام جایگاه ویژه و ممتاز تاکسیرانی شهر تهران را نشان می‌دهد. تهران یکی از بزرگ‌ترین ناوگان‌های تاکسیرانی در جهان را دارد که باتوجه به این موضوع و وجود 80هزار تاکسی در پایتخت، دیگر امکان نظارت سنتی و میدانی برای سازمان تاکسیرانی ممکن و میسر نبود ‌و لازم بود ‌یک سیستم هوشمند برای مدیریت و نظارت بر ناوگان تاکسیرانی ایجاد شود. باتوجه به مطالباتی که در این زمینه از سوی مردم و رانندگان تاکسی وجود داشت، سازمان تاکسیرانی اواخر سال گذشته سامانه هوشمند  «تاکسی برخط» را ایجاد کرد. به این ترتیب برای نخستین‌بار، بستری هوشمند ذیل پلتفرم شهرزاد برای تاکسی‌های خطی شهر تهران شکل گرفت.
ماجرای افزایش نرخ کرایه با شناورسازی چیست؟
شناورسازی نرخ کرایه تاکسی‌ها در مصوبه شورای اسلامی شهر تهران، ازطریق «سامانه برخط» محقق شده است؛  به این معنا که در ساعت‌های پیک ترافیک یا شرایط نامساعد جوی که مدت ‌ سفرچند برابر زمان عادی می‌شود، کرایه مسیرها به تناسب بیشتر می‌شود. با «تاکسی برخط» مشکل کمبود تاکسی در ساعات اوج ترافیک یا زمان بارش برف و باران تا حدود زیادی مرتفع خواهد شد. طبق مصوبه شورای شهر تهران، سقف افزایش نرخ کرایه شناور در «تاکسی برخط» 50درصد تعیین شد، اما با کارشناسی‌های انجام شده  و درنظرگرفتن صرفه و صلاح شهروندان، میانگین افزایش نرخ کرایه در خطوط تاکسیرانی بین 15تا 17درصد اعمال شده است. براساس نظرسنجی از مسافران ثابت تاکسیرانی و بررسی‌های میدانی، پس از راه‌اندازی سامانه برخط، حضور تاکسی‌ها در پایانه‌ها و خطوط تاکسیرانی در ساعت‌های اوج ترافیک حدود 20درصد افزایش یافته و به همین میزان معطلی مسافران درساعت‌های اوج ترافیک کمتر شده است.
 مرحله بعدی «تاکسی برخط» چیست و از کی اجرا می‌شود؟
«تاکسی برخط» در فاز اول صرفا برای تاکسی‌های خطی راه‌اندازی شده است. درحال حاضر حدود20هزار تاکسی فعال، به «تاکسی برخط» مجهز شده‌اند. تا پایان خرداد‌ماه هم تمام 30هزار تاکسی خطی تهران در سیستم «تاکسی برخط» فعالیت خواهند کرد. در3‌‌ماه آینده فاز دوم و بخش بعدی «تاکسی برخط» راه‌اندازی می‌شود که تاکسی‌های گردشی و تاکسی‌های ویژه را هم شامل می‌شود. همچنین امکان ثبت تقاضای سفر از داخل منزل یا محل کار یا هر مبدأ دیگری برای شهروندان میسر می‌شود. درواقع این امکان برای تاکسی‌های شهری فراهم می‌شود تا همانند دیگر مدل‌های تاکسی‌های اینترنتی روی گوشی‌های خودشان درخواست سفر شهروندان را دریافت ‌ و نسبت به پذیرش و جابه‌جایی مسافر اقدام کنند. در 3تا 4‌ماه آینده یک تحول دیگر هم در سامانه «تاکسی برخط» ایجاد می‌شود و در نتیجه تاکسی‌های خطی در ساعت‌های پیک در خطوط خودشان فعال هستند، اما در ساعت‌های غیرپیک که کمبود مسافر داریم، سیستم به‌صورت هوشمند درصدی از تاکسی‌های خطی را نیز وارد فاز گردشی می‌کند.
مسافران چطور از نرخ شناور کرایه ‌ مطلع می‌شوند؟
در سامانه «تاکسی برخط» به محض ثبت سفر توسط راننده تاکسی و آغاز سفر، نرخ شناور روی گوشی نمایش داده می‌شود. همچنین شهروندان از طریق اسکن بارکد روی شیشه تاکسی می‌توانند وارد پلتفرم شهرزاد شوند و نرخ کرایه را لحظه‌ای مشاهده کنند. درصورتی که امکان اسکن بارکد میسر نباشد، از طریق گوشی راننده می‌توانند نرخ شناور و لحظه‌ای را ملاحظه کنند. اگر مسافری هم درخواست کند، راننده تاکسی موظف است نرخ لحظه‌ای کرایه را به او نشان دهد. بارها تأکید شده اگر راننده به اپلیکیشن «تاکسی برخط» مجهز نباشد، به هیچ عنوان امکان دریافت نرخ کرایه شناور را ندارد و کرایه باید همان نرخ ثابت و عادی دریافت شود. با راه‌اندازی فاز دوم تاکسی برخط، این امکان برای شهروندان فراهم می‌شود که قبل از شروع سفر نرخ لحظه‌ای و شناور را مشاهده و برهمان اساس سفر خودشان را برنامه‌ریزی کنند. برای آن دسته از رانندگانی که به‌دلیل سن بالا امکان استفاده از اپلیکیشن را ندارند، تاکسی مجهز به دستگاه کارتخوان خواهد شد تا از این طریق کرایه شناور محاسبه و دریافت شود.
 برای برقی‌سازی‌ چه تسهیلاتی به تاکسی‌داران اعطا می‌شود؟
در این دوره از مدیریت شهری تاکنون 11هزار تاکسی نوسازی شده‌اند. با پیگیری‌های شهردار تهران و معاون حمل‌ونقل و ترافیک، در روزهای پایانی سال گذشته توافقنامه‌ای بین شهرداری تهران و دولت منعقد شد. براساس این تفاهمنامه، رانندگان دارای تاکسی فرسوده (12سال به بالا) و متقاضی استفاده و جایگزینی تاکسی خودشان با خودروهای برقی، تسهیلاتی به مبلغ یک‌میلیارد و 200میلیون تومان با کارمزد صفر دریافت می‌کنند. همچنین اقساط بازپرداخت تسهیلات به‌صورت پلکانی دربازه زمانی 5ساله دریافت می‌شود. به جز همه این موارد، براساس یک مدل مالی پیشنهاد شده، بعد از 5سال به ازای دریافت باتری قدیمی به راننده تاکسی برقی یک باتری نوی رایگان داده می‌شود.
 جایگاه‌های شارژ خودروها بیشتر نمی‌شود؟
اکنون 160نازل شارژ برقی در شهر تهران وجود دارد که به‌راحتی می‌تواند پاسخگوی نیاز 3هزار دستگاه خودروی برقی پایتخت باشد. با احتساب 172تاکسی برقی فعال از سال گذشته و همچنین 1752دستگاه تاکسی که بخشی از 27هزار تاکسی قرارداد چین بوده و درحال واگذاری است، تاکسی‌های برقی هیچ مشکلی برای شارژ خودرو نخواهند داشت. همچنین زیرساخت‌های برقی‌سازی‌ در شهر تهران با سرعت خوبی در حال توسعه است.
چرا کرایه تاکسی گران است؟
هرچند تاکسی‌ها در گروه ناوگان حمل‌ونقل عمومی قرار می‌گیرند، اما تاکسی درواقع خودروی شخصی است و شرایطش متفاوت با اتوبوس است. برای اتوبوس‌ها یک بسته حمایتی و سوبسید با هدف کاهش مبلغ کرایه وجود دارد؛ البته تاکسی‌ها خدمات حمایتی از قبیل طرح ترافیک و سهمیه سوخت و... را از شهرداری و دولت دریافت می‌کنند، اما شرایط آنها کاملا متفاوت با اتوبوس است. همچنین قیمت خودرو و لوازم و قطعات یدکی هر سال افزایش پیدا می‌کند که باید تمام موارد را درنظر گرفت. روال کار به این صورت است که ‌ نرخ کرایه در سازمان تاکسیرانی کارشناسی و تعیین ‌ و سپس نرخ‌های پیشنهادی به شورای اسلامی شهر ارائه می‌شود. در کمیسیون حمل‌ونقل شورای شهر نیز در جلسه‌های متعدد کارشناسی نرخ پیشنهادی بررسی و درصورت نیاز اصلاح و مصوب می‌شود. پس از آن هم باید نرخ مصوب شورا توسط هیأت تطبیق فرمانداری تأیید شود. اگر نرخ کرایه کارشناسی شده و متناسب نباشد، در آینده هیچ راننده‌ای به‌دلیل مسائل معیشتی حاضر به فعالیت در این شغل نیست؛ آن هم درشرایطی که طبق آمار و ارقام موجود، تاکسی‌ها نقش مهمی در حوزه حمل‌ونقل عمومی دارند. در نتیجه برای تعیین نرخ کرایه، معیشت راننده تاکسی و صرفه و صلاح شهروندان باید همزمان مورد توجه قرار بگیرد.

چرازمان  افزایش نرخ کرایه‌، اول اردیبهشت‌ماه است؟
سازمان تاکسیرانی هر سال در یک بازه زمانی مشخص، نسبت به ارسال لایحه پیشنهادی کرایه به شورای اسلامی شهر تهران اقدام می‌کند. برابر مصوبه شورا هم افزایش نرخ کرایه از تاریخ اول اردیبهشت‌ماه هرسال امکان‌پذیر است. در لایحه پیشنهادی سال‌جاری نرخ جدید کرایه از ابتدای سال را حتما مدنظر قرار خواهیم داد. افزایش نرخ کرایه از ابتدای اردیبهشت‌ماه از سال‌های گذشته وجود داشته است که شاید یکی از دلایل آن تعطیلات ابتدای فروردین و آغاز جدی فعالیت ناوگان تاکسیرانی از ابتدای اردیبهشت‌ماه باشد.
 تعداد تاکسی‌های تهران افزایش پیدا می‌کند؟
مدل خدمتی تاکسی‌های تهران با راه‌اندازی بخش دوم «تاکسی برخط» دچار تغییر و تحولات جدی خواهد شد. تقاضای شهروندان در تهران و دیگر شهرها نشان‌دهنده این موضوع است که مردم علاقه‌مند به دریافت خدمات از تاکسی‌ها هستند. قطعا تعداد تاکسی‌های شهر تهران این پتانسیل را دارد که افزایش پیدا کند. در همین رابطه سال گذشته طرحی به شورای ترافیک شهر تهران ارسال و درخواست اضافه شدن 5هزار تاکسی به ناوگان تاکسیرانی پایتخت مطرح شد. امیدواریم این افزایش با تاکسی‌های برقی محقق شود.
 پایانه‌های تاکسیرانی بهسازی و تجهیز نمی‌شوند؟    
شهر تهران 59پایانه تاکسی دارد که در این دوره از مدیریت شهری تاکنون 12پایانه به‌طور کامل بازسازی و مسقف‌سازی‌ شده است. همچنین در بیش از 80درصد از ایستگاه‌های تاکسی که امکان نصب سرپناه وجود داشت، این کار در سال گذشته انجام شده است. در بسیاری از پایانه‌ها امکاناتی مانند وسایل بدنسازی، بازسازی سرویس‌های بهداشتی، بهسازی نمازخانه، آبخوری و المان‌های ترافیکی و... نصب و جانمایی شده است. همچنین سازمان تاکسیرانی پیگیر است تا تمام پایانه‌ها از شرایط مناسب رفاهی برخوردار شوند.