نسرین صفربیرانوند| دورود – خبرنگار:
حکایت این روزهای رودخانه‌های لرستان حکایتی دردناک و نگران کننده است. خشکسالی بلای جان رودخانه‌ها و چشمه‌ها شده و در برخی از این رودها هیچ آبی نمانده و این خشکی رودخانه‌ها موجب تلف شدن آبزیان شده است.
کشت محصولات آبدوست و استفاده از روش‌های آبیاری سنتی این بحران را در شهرستان دورود تشدید کرده و سبب از بین‌رفتن زیست‌بوم‌های طبیعی، نابودی محصولات کشاورزی و تخلیه برخی روستاها مانند روستای علی‌آباد بخش سیلاخور در سال‌های گذشته شده است.
بحران خشکسالی در بخش سیلاخور تا آن جایی گسترش یافته که مرگ هزاران قطعه ماهی در رودخانه تیره دورود را رقم زده، به‌طوری که هرسال ماهیان بی‌شماری براثر خشکسالی تلف می‌شوند، گویی که مرگِ در برهوت رودخانه سرنوشت این آبزیان
شده است.
در این میان، رودخانه تیره دورود که زمانی یکی از رودخانه های پرآب استان محسوب می‌شد، حالا چند سالی است دچار خشکسالی شده و نتیجه آن از بین رفتن ده‌ها هزار قطعه ماهی است. ماهی‌هایی که در چاله‌ها گرفتار شده و برای نجات خود دست و پا می‌زنند.
برخی فعالان و محیط زیست و شهروندان دورودی معتقدند فعالیت پمپ‌ها در مسیر رودخانه علت تلف شدن ماهی‌هاست؛ اما شرکت آب منطقه‌ای این ادعا را رد می‌کند.
خشک شدن رودخانه
«علی سالاروند» یکی از شهروندان دورودی از تلف شدن ماهی‌ها اظهار نگرانی می‌کند و می‌گوید: بچه ماهی ها نمی‌توانند سخن بگویند و برای نجات خود از انسان کمک بخواهند، اما ما که این صحنه‌ها را مشاهده می‌کنیم چرا هیچ اقدامی انجام نمی‌دهیم؟ کشیدن آب رودخانه با پمپ‌ها از سوی برنجکاران، رودخانه را خشک و محیط زیست را آلوده کرده و سبب از بین رفتن ماهی‌ها شده است.
یک فعال محیط زیست که از شهروندان دورودی است، در این باره می‌گوید: بیش از ده‌ها هزار قطعه ماهی در مسیر رودخانه تیره رود تلف شدند. صحنه‌هایی که نمی‌شود به راحتی از آن عبور کرد. به نظر می‌رسد علت اصلی این اتفاق وجود پمپ‌هایی است که درمسیر رودخانه آب را پمپاژ می‌کنند. از طرفی وجود سد مروک و کشت برنج در منطقه سبب شده محیط زیست دچار خسارت شود. سال گذشته هم با این صحنه مواجه بودیم اما متاسفانه اقدامی در این مورد انجام نشد.
«اسفندیار خدایی» عنوان می‌کند: در مسیر روستاهای فدک، سنگر و دیگر روستاها شاهد کاهش آب رودخانه هستیم؛ اما متاسفانه مسئولان محیط زیست و آب منطقه‌ای بی توجه از کنار این موضوع عبور می‌کنند. مرگ ده‌ها هزار ماهی در رودخانه تیره در محل احداث پل کمربندی و بیمارستان جدید دورود فاجعه‌ای محیط زیستی به شمار می‌رود که باید علت آن بررسی شود.
وی ادامه می‌دهد: این تنها گوشه‌ای از یک فاجعه محیط زیستی است. درختان کنار این رودخانه از بین رفته اند؛ فاضلاب کشاورزی، صنعتی و خانگی به این رودخانه ریخته می‌شود و آب آلوده باقیمانده در گودال های گندیده رودخانه به مزارع برنج، هندوانه و پیاز پمپ می‌شود . همه این موارد روی هم، محیط زیست منطقه را با فاجعه‌ای بزرگ مواجه کرده است.
رودخانه فصلی
رئیس اداره محیط زیست شهرستان دورود درباره تعداد زیادی از بچه ماهی‌ها می‌گوید: رودخانه تیره دورود رودخانه فصلی است و درمقطعی از سال خشک می‌شود و این باعث می‌شود تعداد قابل توجهی از بچه ماهی‌ها در چاله‌ها گیربیفتند و تلف شوند.
«امیر حسین زلقی» در خصوص علت خشک شدن رودخانه و برخی اظهار نظرها مبنی بر فعالیت پمپ‌ها در مسیر رودخانه عنوان می‌کند: این ادعا صحت دارد اما واقعیت این است که علت اصلی خشک شدن رودخانه خشکسالی و کاهش بارش است که گریبانگیر بخش عمده‌ای از کشور شده است.
وی درباره سد مروک توضیح می‌دهد: به هر حال بالا دست سدی احداث شده و پمپ‌هایی هم کار گذاشته شده اند که در کاهش آب رودخانه بی تاثیر نیست، اما عامل اصلی آن، خشکسالی است. زیرا در گذشته های نه چندان دور این رودخانه به حدی آب داشت که حتی چند نفر در این رودخانه غرق شدند.
زلقی بیان می‌کند: خود من نیزاز امور آب شاکی بودم که آب در رودخانه نیست و باعث شده ماهی‌ها تلف شوند؛ زیرا بحث آب و قوانین متولی آب منطقه‌ای است. ما متولی حیات وحش و آبزیان آب های داخلی هستیم.اما واقعیت این است که علت اصلی همه این مشکلات خشکسالی است. درسال آینده ماهیان در فصل پرباران تخم ریزی می‌کنند؛ زیرا ماهیان خانواده کپور زاد و ولد زیادی دارند و گونه‌ای نیست که در خطر انقراض قرار نداشته باشند؛ اما اگر رودخانه خشک بازهم تلف می‌شوند.
انتقال هزاران ماهی به پشت سد
«مهرداد فتحی بیرانوند» مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان هفته گذشته از انتقال هزاران قطعه ماهی رودخانه فصلی تیره دورود به دلیل کمبود آب به پشت مخزن سدها و رودخانه های جاری این شهرستان خبرداده بود.
او در این باره می‌گوید: امسال با همکاری ادارات محیط زیست، آبفا، آبفار و دوستداران محیط زیست و با توجه به امکانات شهرستان و استان اقدام به انتقال هزاران قطعه از این ماهی‌ها به پشت سدها و رودخانه های جاری شهرستان دورود کردیم. اما به هر حال توان ما در این حد بود و نتوانستیم ماهی های بیشتری را نجات دهیم. وی بیان می‌کند: اگر سایر دستگاه‌ها به کمک محیط زیست می‌آمدند، این امکان وجود داشت تا تعداد بیشتری از این ماهی‌ها را به آب برسانیم.
فتحی بیرانوند درباره علت بروز این حادثه می‌گوید: رودخانه تیره دورود یک رودخانه فصلی است که به خاطر خشکسالی های چند سال اخیر دبی رودخانه به شدت کاهش پیدا کرده است.
وی اظهار می‌کند: این رودخانه معمولا در این فصل سال و با توجه به خشکسالی‌های اخیر به کلی خشک می‌شود که با توجه به گودال‌ها و آبگیرهای موجود در مسیر رودخانه، آبزیان و به ویژه ماهیان در این گودال‌ها تجمع پیدا می‌کنند و بعد از خشک شدن رودخانه، مرگ این آبزیان رقم می‌خورد.
خشک شدن رودخانه اجتناب ناپذیر است
مدیر کل حفاظت محیط زیست لرستان در گفت و گو با همشهری بیان می‌کند: رودخانه دائمی تیره به دلیل بروز خشکسالی‌ها به یک رودخانه فصلی تبدیل شده است. البته اجرا نشدن کامل و درست بخشنامه های جهاد کشاورزی مبنی بر ممنوعیت کشت محصولات آبدوست مانند برنج به کاهش آب رودخانه دامن زده و همین موضوع سبب شد تا تعداد قابل توجهی از بچه ماهی‌ها تلف شوند. درواقع برداشت های بی رویه و خارج از ضابطه باعث شد که رودخانه‌ای که قرار بود مرداد خشک شود، یک ماه زودتر به استقبال خشکی برود و تیر خشک شود.
«مهرداد فتحی بیرانوند» عدم رها سازی آب سد مروک را از دیگر دلایلی می‌داند که منجر به تلف شدن ماهی‌ها شده است. به عقیده او رودخانه در طول مسیر دارای چاله آب‌هایی است که ماهی‌ها به طورطبیعی در آن تجمع می‌کنند. زمانی که رودخانه خشک شد، متوجه تلف شدن ماهی‌ها شدیم و بلافاصله با کمک آب و فاضلاب روستایی و فعالان محیط زیست هزاران قطعه ماهی را به پشت سد مروک انتقال دادیم؛ زیرا نجات جان ماهی‌ها برای ما بسیار مهم است.
فتحی بیرانوند در پاسخ به این پرسش که آیا راهی برای جلوگیری از این موضوع وجود دارد یا خیر، توضیح می‌دهد: ببینید باید قبول کنیم این موضوع اجتناب ناپذیر است؛ زیرا با وجود خشکسالی رودخانه راهی وجود ندارد که از تلف شدن ماهی‌ها جلوگیری کنیم.اما این امکان وجود دارد تا جایی که بتوانیم، زودترماهی‌ها را به رودخانه های دیگر و پشت سد انتقال دهیم.
مرگ ماهی‌ها در رودخانه تیره
کشت محصولات آبدوست و استفاده از روش‌های آبیاری سنتی، سبب از بین‌رفتن زیست‌بوم رودخانه تیره در روستای علی‌آباد شده است
در همینه زمینه :
