یادداشت
مسئولیت مدنی ناشی از اشتباه هوش مصنوعی
الناز اکبرزاده سراج*
ورود هوش مصنوعی و ابرداده‌ها به زندگی انسان به‌زودی تحولات گسترده‌ای در جنبه‌های مختلف زندگی ایجاد خواهد کرد. در برخی کشورها مانند آمریکااز هوش‌مصنوعی در تصمیمات قضایی نظیر صدور قرار بازداشت استفاده می‌شودکه همین امر نیز مسئولیت حقوقی قاضی و سیستم را به چالش می‌کشد. این مسائل نشان می‌دهد که هوش مصنوعی علاوه بر کاربردهای گسترده، نیازمند بررسی حقوقی دقیق نیز هست.بسیاری از خدمات مبتنی بر هوش‌مصنوعی، مانند سیستم‌های استخدام، اعطای وام یا توصیه‌های پزشکی، نقش راهنما برای کاربر دارند؛ اما تصمیم نهایی معمولاً با انسان است. در این شرایط، اگر اشتباهی رخ دهد، پرسش اصلی این است که چه‌کسی مسئول است و آیا باید نوع جدیدی از مسئولیت تعریف شود.در حقوق مدنی، مسئولیت ناشی از خسارات به دو دسته عمده تقسیم می‌شود: مسئولیت مبتنی بر تقصیر و مسئولیت محض. در مسئولیت مبتنی بر تقصیر، اثبات تقصیر، خسارت و رابطه بین آن دو لازم است؛ اما در مسئولیت محض، صرفاً وقوع خسارت کافی است و نیازی به اثبات تقصیر نیست.
قوانین هر کشور دامنه این مسئولیت‌ها را تعیین می‌کنند؛ برای مثال، در برخی کشورها استفاده از بیمه اجباری برای جبران خسارت وسایل نقلیه الزامی است. در اتحادیه اروپا نیز مسئولیت محض برای جبران خسارت ناشی از فناوری‌های نوین همچون هوش‌مصنوعی درنظر گرفته شده است. این تفاوت‌های قانونی می‌تواند در میزان جبران خسارت زیان‌دیدگان و میزان مسئولیت کاربران یا تولیدکنندگان فناوری نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.در مطالعات حقوقی مربوط به مسئولیت ناشی از هوش مصنوعی، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. برخی حقوقدانان آن را تابع همان اصول سنتی مسئولیت می‌دانند و تنها درصورت وجود تقصیر، مسئولیت را قابل انتساب می‌دانند. گروهی دیگر مسئولیت را متوجه دارنده
یا مالک هوش مصنوعی می‌دانند و دسته‌ای نیز سازنده را مسئول می‌شمارند.
*دانش‌آموخته دکتری حقوق کیفری
