کوچه‌هایی‌مشهور‌تر‌از خیابان‌ها
آشنایی با چند کوچه که از بسیاری از خیابان ها و محله های بزرگ شهر معروف‌تر هستند
سیدسروش طباطبایی‌پور
واژه «کوچه» در فرهنگ تهران قدیم مفهومی عمیق داشت؛ واژه‌ای امن که هر چه در آن رخ می‌داد حرمت داشت و اهالی، آن را گردن می‌گرفتند. حتی تنها محدودیت خانواده‌های اصیل تهرانی برای فرزندانشان این بود: «فقط تو کوچه خودمون حق داری بازی کنی» و عبور از کوچه برای فرزندان، خط قرمز بود. در تهران قدیم کوچه‌ها مدرسه بود، ورزشگاه بود، جایی برای دید و بازدید اهالی محل بود و در یک کلام، کوچه‌ها هویت تهران بود. در اینجا قرار است سری به کوچه‌های تهران بزنیم و چند کوچه گل‌درشت را دست‌چین کنیم و خاطراتش را از نظر بگذرانیم.
کوچه زغالی‌ها
برخی کوچه‌ها بورس کالایی خاص هستند و این کوچه در تهران قدیم، بورس زغال‌فروش‌های شمال تهران بود؛ کوچه‌ای حوالی امامزاده صالح(ع) که حتی تا همین 30سال پیش هم چند زغال‌فروشی، در آنجا پیدا می‌شد. در روزگاری که هنوز سر و کله گاز شهری پیدا نشده بود، کوچه زغالی‌های تجریش حسابی رونق داشت و جایی پرتردد بود. امروز نام این کوچه به شهید بهمن محمودی تغییر کرده، اما قدیمی‌ها هنوز آنجا را به کوچه زغالی‌ها می‌شناسند.
کوچه هلند؛ نماد محبت
کوچه هلند در شرق تهران، تاریخی در حدود 60سال دارد و به نماد محبت به همنوع تبدیل شده است. می‌گویند که وقتی ملکه هلند در سال 1341از زلزله‌زدگان بوئین‌زهرا بازدید کرد، برای التیام غم همنوعان خود، زمین وسیعی را در محله زرکش تهران خرید و در آنجا خانه‌هایی متحد‌الشکل ساخت و به بازماندگان ارمنی آن حادثه تلخ بخشید. این کوچه هنوز هم به همین نام در محله زرکش، در خیابان میرحسینی است.
کوچه مروی؛ نخستین کوچه مدرن
در محله بازار یکی از بزرگان ایل قاجار به نام محمدحسین‌خان مروی که حاکم مرو بود، وقتی از سیاست کناره‌گیری کرد، در کوچه‌ای نزدیک به شمس‌العماره، خانه‌ای ساخت و در آن مسجد و مدرسه‌ای بنا نهاد که حالا بعد از گذشت بیش از 200سال، این کوچه را به نام مالک اول آن می‌شناسند. برخی معتقدند کوچه مروی، نخستین کوچه تهران است که به سبک معماری مدرن شهری ساخته شده و تا حدی بافت کهن خود را حفظ کرده. بخشی از ساکنان این کوچه نام‌آشنا، هموطنان عرب‌زبان هستند که از گذشته‌های دور در این کوچه و محل ساکن شده‌اند.
کوچه مهران و برلن؛ عشق آلمان‌ها
این 2 کوچه، کوچه‌های دوقلو هستند و جایی در تهران که از قدیم پر می‌شد از مشتریانی که برای خرید لباس‌های زنانه و بچگانه چانه می‌زدند و با لبخند و کیسه به دست از این 2 کوچه خارج می‌شدند؛ کوچه‌هایی زنده که اکنون هم بورس پوشاک است. این 2 کوچه، در دوره پهلوی اول ایجاد شدند و آلمان‌ها، وقتی روابط‌شان با تهران حسنه شد در جوار خیابان برلن زمینی خریدند و سفارت خود را کنار این کوچه ساختند.
کوچه عزآبادی؛ جایی پر از بچه‌مدرسه‌ای
شهید محمد عزآبادی، نام کوچه‌ای در
منطقه 10شهرداری تهران است که چپ و راستش را با مدرسه آذین بسته‌اند؛ کوچه‌ای که از سال 1330و پس از تصویب طرح ساخت مدارس ارزان عملی شد و کسی چون محمدکریم پیرنیا، پدر معماری سنتی ایران مدارس آن را با مساحت 300تا 600مترمربع، طراحی کرد. این روزها در این کوچه بلند بالا و علمی، 11مدرسه وجود دارد.
کوچه باربد؛ کوچه هنر هفتم
اشراف قاجار عاشق لاله‌زار بودند، چون در آن روزها که واقعا لاله‌زار بود، تفرجگاه‌شان بود و نزدیک به تهران قدیم، اما وقتی ناصرالدین‌شاه می‌خواست آنجا را شبیه خیابان شانزلیزه پاریس کند، گل‌ها و درختانش را سر بریدند و به‌جایش سینما، سالن نمایش و هتل ساختند. یکی از کوچه‌های این محله که پر شد از سینما، کافه و سالن نمایش، همین خیابان باربد بود. حتی گراندهتل معروف را هم در این کوچه ساختند. این کوچه همچنان یادآور خاطره‌هایی خوش برای تهرانی‌های قدیم است.
مکث
کوچه لولاگر؛ کوچه قرینه‌ها
وقتی از خیابان حافظ وارد خیابان نوفل‌لوشاتو می‌شوید به کوچه‌ای بر می‌خورید که همه‌چیزش قرینه است؛ کوچه‌ای به نام لولاگر. می‌گویند در دومین دهه شمسی، مردی به همین نام به همراه برادرش، این محدوده را می‌خرد و هر چه را برای خودش می‌سازد، برای شریکش که برادرش هم بوده، می‌سازد و اینگونه می‌شود که همه‌‌چیز در این کوچه قرینه است. پیتزا داوود معروف هم در این کوچه جا خوش کرده است.
