پدیده‌ای به نام «بی‌تفاوتی اجتماعی»

حسین بشیری گیوی:  دکترای جامعه شناسی

از  مشکلات مهمی که گریبان جامعه را گرفته، بی‌تفاوتی اجتماعی است. با ورود فضای مجازی به زندگی اجتماعی، بی‌تفاوتی اجتماعی شدت بیشتری یافته است و مسئولیت پذیری کمرنگ شده است. بی تفاوتی اجتماعی در بیشتر موارد به صورت فردگرایی محض بروز می‌کند. فردگرایی را با تعریف لیبرالیستی اشتباه نگیریم. فردگرایی را باید در قالب منافع شخصی و کسب سود از هر راه قانونی و غیرقانونی معنی کرد. بی‌تفاوتی اجتماعی چالش‌های جدی را پیش روی تحلیل‌ها قرار داده است.  شهروندان به راحتی از کنار اختلاس‌ها عبور می‌کنند و  از کنار آمار تصادفات جاده‌ای به راحتی عبور می‌کنند. نه شیوۀ رانندگی را اصلاح می‌کنند و نه در مقابل آمار تامل و تفکری از خود بروز می‌دهند.

آنها در بیشتر موارد به هر تابلوی خوب و بد و زشت فقط می‌نگرند و عبور می‌کنند. در زمینه طلاق، خودکشی، اعتیاد و دیگر آسیب‌های اجتماعی که آمار نه چندان خوشایندی از آنها در استان به گوش می‌رسد هم مردم بی‌تفاوت هستند و حتی اعضای خانواده‌ها هم به بی‌تفاوتی اجتماعی مبتلا شده‌اند.   برخی به درجه‌ای از خودمحوری رسیده‌اند و اگر کسی با گفته‌هایشان مخالفت کند، هر نوع مسئولیت اجتماعی را حتی اگر درون خانواده هم باشد به   فراموشی می‌سپارند. آمار طلاق و طلاق عاطفی از شاخص‌های بی‌تفاوتی اجتماعی است. در کتاب‌های جامعه شناسی برای همبستگی اجتماعی شاخص‌هایی چون زبان، دین و تقسیم کار را در نظر گرفته‌اند و هر کدام از این شاخص‌ها همبستگی اجتماعی را تقویت و مسئولیت مردم را در مقابل خانواده و جامعه خطیرتر می‌کنند.  آمار تکان دهندۀ طلاق و طلاق عاطفی نشانگر بی‌تفاوتی اجتماعی است. وجدان جمعی جامعه که در گذشته وجدان مردم را تحت تاثیر قرار می‌داد و از این وجدان جمعی حتی روحیه تعاون، ایثار و فداکاری منبعث می‌شد، در شرایط کنونی به بی‌تفاوتی اجتماعی کشیده شده است. برخی قبل از هر کنش، به محاسبه سود و زیان می‌پردازند و دست به کنش می‌زنند. در شرایط کنونی بی‌تفاوتی اجتماعی به درون خانواده‌ها هم کشیده شده است و مردم در درون خانواده به همدیگر نگاه ابزاری دارند. اگر افراد نسبت به آمار اختلاس، اعتیاد، طلاق، خودکشی، مرگ و میر جاده‌ای بی‌تفاوت باشند، چندان مهم نیست، ولی اینکه در درون خانواده هم به بی‌تفاوتی روی آورند مهم و خطرناک است و محققان و مسئولان باید درباره این مشکل خطیر و سرنوشت ساز برای جامعه تدابیری بیندیشند و از کنار این بی‌تفاوتی اجتماعی با بی‌تفاوتی عبور نکنند که در آن صورت عاقبت خوبی در انتظار جامعه نخواهد بود.