گزارش
3خبرخوش برای هنرمندان صنایع‌دستی
شکل‌گیری کارگروه صنایع‌دستی، تدوین برنامه 5ساله و نهایی‌سازی سند ملی توسعه باعث رونق بازار صنایع‌دستی می شوند
راحله عبدالحسینی-روزنامه‌نگار
به‌گفته مریم جلالی‌معاون صنایع دستی وهنرهای سنتی، کارگروه صنایع‌دستی در معاونت اجرایی ریاست‌جمهوری شکل خواهد گرفت تا پیوند صنایع‌دستی با ادبیات توسعه ملی را هموار کند. همچنین برنامه 5ساله صنایع‌دستی با مشارکت دانشگاه‌ها نهایی می‌شود و مثلث دانشگاه، صنعت و هنر شکل خواهد گرفت. در بحث نهایی‌سازی سند ملی توسعه صنایع‌دستی هم بر هم‌افزایی بین‌دستگاهی برای تحقق اهداف سند و اجرای ۶۷ برنامه عملیاتی با هدف روزآمدسازی و جهانی‌سازی صنایع‌دستی ایران تأکید شده است. خاطره استادرضایی، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنعتی تهران که تجربه 3دهه فعالیت در حوزه صنایع‌دستی را دارد، معتقد است تعامل صنایع‌دستی به‌عنوان صنایع خلاق در مجامع علمی و دانشگاه سبب به‌روز شدن صنایع‌دستی بومی و تقویت تولیدکنندگان برای حضور آنان در عرصه بین‌المللی می‌شود.
هنر کهن مطابق سلیقه روز
رمز پویایی و پایداری در صنایع‌دستی پیوند آن با نهادهای علمی و دانشگاهی کشور است؛ به‌طوری که پایان‌نامه‌های دانشگاهی باید برای پاسخ به نیازهای حوزه صنایع‌دستی تهیه شوند؛ موضوعی که از سال‌ها پیش شنیده شده، اما هنوز جامه‌عمل به تن نکرده است. حالا قرار است برنامه 5ساله صنایع‌دستی با مشارکت دانشگاه‌ها نهایی شود و مثلث دانشگاه، صنعت و هنر شکل بگیرد.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنعتی تهران درباره اهمیت این موضوع به همشهری می‌گوید: «قطعا هرقدر طیف صنعتگران بومی با حوزه دانشگاهی در تعامل باشند و تولیدات آنان که درواقع حاصل دسترنج‌شان است، فضای علمی خاص خودش را طی کند به نتیجه بهتر می‌رسیم؛ یعنی تولید پایدار مطابق با سلیقه
مخاطب امروز.»
مهم‌ترین نکته در بحث تعامل صنایع‌دستی با نهادهای علمی و دانشگاهی کشور، ارتباط دانشگاه با صنایع خلاق است. استادرضایی در این‌باره می‌گوید: «صنایع خلاق یعنی داشته‌های علمی و عملی، دانش فنی و بومی با هم گره بخورد و دست‌ساخته‌ای تولید شود که هم کیفیت مورد قبولی دارد و هم با سلیقه عمومی سازگار است.»
استادرضایی تأکید می‌کند: «درصورت تحقق این اتفاق می‌توانیم بگوییم صنایع‌دستی کهن ما برای ورود به بازار جهانی حرفی برای گفتن دارد و بخشی از صادرات را تامین می‌کند؛ البته قبل از صادرات به درآمد سرانه تولیدکنندگان داخلی کمک کرده است.»
وقتی حرف از اقتصاد و سرمایه‌گذاری برای تولید می‌شود، پای بخش خصوصی هم در میان است؛ موضوعی که استادرضایی به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «بی‌شک وقتی خلاقیت جای خودش را در صنایع‌دستی بومی باز کند، ثقل حمایت از تولیدکنندگان صنایع‌دستی خلاق هم بر دوش سرمایه‌گذاران خصوصی می‌افتد.»
متولیان اصلی کارگروه صنایع‌دستی
در بحث نهایی‌سازی سند ملی توسعه صنایع‌دستی هم
بر هم‌افزایی بین‌دستگاهی برای تحقق اهداف سند و اجرای ۶۷ برنامه عملیاتی با هدف روزآمدسازی و جهانی‌سازی صنایع‌دستی ایران تأکید شده است. موضوع راه‌اندازی کارگروه صنایع‌دستی در معاونت اجرایی ریاست‌جمهوری از سوی هنرمندان صنایع‌دستی با اما و اگرهایی همراه است. مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنعتی تهران می‌گوید: «معمولا این کارگروه‌ها کارکرد تشریفاتی دارند و دردی از هنرمند صنایع‌دستی دوا نمی‌شود. امیدوارم این بار کارگروه صنایع‌دستی در ریاست‌جمهوری، از حیاط‌خلوت خارج و یک کارگروه توسعه‌پذیر و همه‌گیر شود؛ بدین معنا که بتواند در سطح کلان کشوری با موضوع سرمایه‌گذاری برای تولید، اثرگذار باشد و عملیاتی شود.» خاطره استادرضایی از قول هنرمندان صنایع‌دستی می‌گوید که کارگروه صنایع‌دستی زمانی مؤثر است که به‌دست هنرمندان بومی صنایع‌دستی گردانده شود. او ادامه می‌دهد: «ظرفیت واقعی این کارگروه ازسوی هنرمندانی که در شهرهای مختلف مشغول سوزن‌دوزی، سفالگری، فرش‌بافی و... هستند، فعال می‌شود. تا مادامی که جامعه هدف، کنار دست حوزه اقتصاد قرار نگیرد، شاهد هیچ تحولی در حوزه صنایع‌دستی نخواهیم بود.» او در پاسخ به این پرسش که برای هم‌افزایی هنرمندان صنایع‌دستی و کارگروه صنایع‌دستی در معاونت اجرایی ریاست‌جمهوری چه باید کرد و چه پیشنهادی دارد، می‌گوید: «تشکل‌های مردمی اقتصادی و اجتماعی یا همان تعاونی‌های تخصصی صنایع‌دستی که جامعیت کلی در حوزه شهری و روستایی دارند، نباید پشت درهای بسته تصمیم‌گیری بمانند و باید حمایت شوند.»
سند ملی توسعه صنایع‌دستی در برنامه هفتم توسعه، بر هم‌افزایی بین‌دستگاهی تأکید دارد. مریم جلالی، معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی می‌گوید: «سند ملی توسعه صنایع‌دستی، برای رونق سرمایه‌گذاری جدی و گسترش بازارهای جهانی صنایع‌دستی و با هدف حفظ، احیا و روزآمدسازی صنایع‌دستی در تراز سبک زندگی اصیل
ایرانی- اسلامی تدوین شده است.»
این غرفه‌های پر از مشتری
سند ملی توسعه صنایع‌دستی، فرصتی برای تبدیل هم‌افزایی نهادها در ۲۹۹رشته در ۱۸گروه صنایع‌دستی کشور با اجرای ۶۷برنامه عملیاتی است که زمینه توسعه صنایع‌دستی و ارزش‌آفرینی بیشتر برای هنرمندان را فراهم می‌کند. از آنجا که یکی از درخواست‌های همیشگی هنرمندان صنایع‌دستی راه‌اندازی بازارچه‌های دائمی است، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنعتی تهران، تحقق این خواسته را وابسته‌به همت کارگروه صنایع‌دستی در معانت اجرایی ریاست‌جمهوری می‌داند.
خاطره استادرضایی در توضیح بیشتر می‌گوید: «بازارچه‌های صنایع‌دستی، روزبازارها و گذرهای هنر که به شکل دائمی در شهرها دایر می‌شوند، هم ویترین صنایع‌دستی بومی هستند و هم گرداننده اقتصاد محلی. البته از ظرفیت استان‌های مرزی هم غافل نشویم که16استان مرزی در کشور داریم. بازارچه‌های صنایع دستی به‌عنوان نبض اقتصاد استان‌های مرزی می‌توانند با داشتن بخش دائمی صنایع‌دستی، هم هنر بومی را نمایش دهند و هم از تولیدکننده حمایت کنند.» چرا معمولا کنار نمایشگاه‌های صنایع‌دستی استان‌ها غرفه‌های خوراک مشتری بیشتری دارد؟ خاطره استادرضایی، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنعتی استان تهران، علت را گردش اقتصادی می‌داند و می‌گوید: «چون صنایع‌دستی همان است که از سال‌ها پیش دیده‌ایم. چندان خلاقیت و به‌روز شدنی در آن نداریم که مشتری داشته‌باشد، اما اگر دانشگاه صنایع‌دستی را صنایع خلاق ببیند و آن را به فناوری روز مجهز کند، صنایع‌دستی بومی هر روستا برای خودش بازار خوبی دارد و چرخ اقتصاد تولیدکنندگان را می‌چرخاند.» به‌گفته مریم جلالی، معاون صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، در نوروزگاه 1404، ۱۲هزار غرفه فروش صنایع‌دستی برپا شد که در مجموع ۷میلیون نفر بازدیدکننده و ۶۳۰میلیارد تومان فروش داشت.