آمریکا مقابل یمن زانو زد

رضا عمویی - محمدعلی حسن‌نیا-روزنامه‌نگار

با وجود آنکه طی 20‌ماه اخیر انصارالله یمن موفق شده بود کشتی‌های مرتبط با اسرائیل را هدف قرار دهد اما ورود آمریکا به تحولات دریای سرخ و بمباران یمن با هدف حمایت از اسرائیل باعث شد تا برخی کارشناسان روزهای سختی را برای یمن پیش‌بینی کنند. این پیش‌بینی‌ها چندان درست از آب در نیامد؛ چون نیروهای آمریکایی خیلی زود اعلام کردند که از بمباران یمن دست کشیده‌اند و دیگر یمن را بمباران نخواهند کرد. این در حالی بود که طی چند‌ماه گذشته آمریکایی‌ها در عملیات‌های جداگانه بارها شهرهای صنعا، صعده و الحدیده یمن را هدف حملات هوایی سنگین قرار داده بودند، اما پس از چند‌ماه آمریکا با میانجیگری عمان به توافقی برای توقف حملات به یمن دست یافت.
در همین ارتباط روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز در تازه‌ترین گزارش خود اعلام کرده که تا روز سی‎ویکم بمباران یمن توسط ارتش آمریکا، ترامپ که همیشه نسبت به درگیری‌های نظامی طولانی‎مدت در خاورمیانه بدبین بوده، خواستار گزارش پیشرفت شده، اما نتایج موردنظر ترامپ در این گزارش حاصل نشده و آمریکا حتی برتری هوایی بر ارتش یمن ایجاد نکرده است. براساس این گزارش، آنچه به اطلاع ترامپ رسیده بود، آن بود که پس از ۳۰ روز حملات شدید علیه یمن، درگیری نظامی پرهزینه آمریکا بی‌نتیجه بوده است و همین نتیجه باعث شد تا آمریکا توقف بمباران یمن را اعلام کند.
در ارتباط با عقب‌نشینی آمریکا از بمباران یمن، گفت‌وگویی با 2کارشناس مسائل غرب آسیا، آقایان «محمدرضا مرادی» و «حسن هانی‌زاده» داشتیم و نظر این کارشناسان را درباره عقب‌نشینی آمریکا از بمباران یمن جویا شدیم. مشروح این گفت‌وگو به شرح ذیل است:

به‌عنوان سؤال نخست بفرمایید که چرا آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که بمباران یمن باید متوقف شود؟
محمدرضا مرادی: وقتی ترامپ در اسفندماه سال گذشته اعلام کرد که با بمباران باید انصارالله یمن را متوقف کنیم، توجه نداشت که مداخله قدرت‌های خارجی در یمن به دلیل روحیه ملی یمنی‌ها و مسائل مرتبط با ایدئولوژی مردم یمن نمی‌تواند به‌نتیجه برسد و این بمباران نیز مانند دیگر مداخلات خارجی در یمن ناموفق خواهد بود. در سال 2015عربستان و امارات نتوانستند کاری با یمن انجام دهند؛ درحالی‌که بن سلمان گفته بود که در عرض یک هفته انصارالله را برکنار می‌کنیم، اما 10سال گذشت و عربستان نتوانست به هدف خود برسد. اکنون انصارالله تبدیل به قدرت منطقه‌ای شده و این عربستان و امارات بودند که ناگزیر به عقب‌نشینی شدند. در ابتدای جنگ علیه یمن در سال 2015، حداقل 11کشور مختلف وارد ائتلاف عربی شدند، اما در نهایت این ائتلاف بين 2کشور امارات و عربستان شد و میان عربستان و امارات هم اختلافاتی بروز یافت؛ چون عربستان یمن را حیاط‌خلوت خود می‌دانست و به‌دنبال تجزیه یمن نبود، ولی امارات به‌دنبال تجزیه یمن و تسلط بر بنادر این کشور بود. حتی در دهه‌های گذشته (در دهه 1960) هم مصری‌ها در حمله به یمن شکست خوردند. ترامپ واقعیت تاریخی شکست مداخله قدرت‌های خارجی در یمن را درنظر نگرفت و آمریکا نیز شکست خورد. در همین مدت کوتاه جنگ آمریکا علیه یمن، بیش از 9پهپاد پیشرفته آمریکایی سقوط کرد و یمنی‌ها توانستند جنگنده‌های آمریکایی را هدف قرار دهند. در جریان جنگ یمن، ارتش آمریکا هزینه‌ای‌ تا 3میلیارد دلار متحمل شد. نیویورک‌تایمز نیز گفته بود ترامپ تصمیم داشته جنگ را تا زمان ترور فرماندهان انصارلله ادامه دهد، اما در چند‌ماه گذشته فرماندهان ارشد انصارالله ترور نشدند و زیرساخت‌های یمن هم آسیب‌ جدی ندید. ما نباید یمن را مانند لبنان درنظر بگیریم؛ چون در لبنان جاسوسان اسرائیلی حضور داشتند، اما در یمن محیط متفاوت است و اسرائیل حضور فعالی ندارد. ساختار قبیله‌ای یمن هم مانع جاسوسی اسرائیل در این کشور شده است و در نهایت کارشناسان نظامی آمریکا و پنتاگون هم هشدار دادند که ادامه جنگ در یمن باعث کاهش ذخایر نظامی آمریکا خواهد شد و در نهایت ترامپ هم شکست را پذیرفت و بمباران را متوقف کرد. قبل از اعلام توافق ترامپ و یمن برای توقف بمباران‌‌های متقابل، رسانه‌های اسرائیلی تیتر زده بودند که ما در مخمصه یمن گرفتار شده‌ایم. روزنامه تلگراف انگلیس هم تیتر انتقادی زد که ما از نظر تئوری در یمن برنده هستیم، اما روی زمین نمی‌توانیم دستاوردی داشته باشیم و انگلیس نباید خود را گرفتار این مخمصه کند؛ به همین دلیل نیز ائتلاف آمریکا و انگلیس تصمیم به توقف جنگ در یمن گرفتند.

خسارت‌های آمریکا در جنگ یمن چه مواردی بود که ترامپ را به پایان جنگ سوق داد؟
محمدرضا مرادی: باید توجه داشت که آمریکای دوران ترامپ به هیچ عنوان ضعف را برنمی‌تابد و ترامپ می‌خواهد شعار «آمریکا اول» را القا کند؛ به همین‌خاطر ترامپ جنگ تعرفه‌ها را به راه انداخت. جنگ یمن نیز اعتبار آمریکا را خدشه‌دار كرد. آمریکا یک‌سوم بودجه نظامی و در همکاری با انگلیس نیمی از توان نظامی دنیا را در اختیار داشت و 2کشور با این توان نظامی در برابر انصارالله قرار گرفته بودند. این در حالی است که یمن حتی قبل از جنگ، فقیرترین کشور عربی بود و تحت محاصره دریایی، زمینی و هوایی قرار داشت و آمریکا و انگلیس با این حجم توان نظامی در برابر یمن کم آوردند. جنگ یمن این تصویر را از آمریکا نشان داد که این کشور حتی توان شکست دادن یک گروه محلی ضعیف (به زعم خودشان) را ندارد. وقتی ناو ترومن جنگنده خودی را هدف قرار داد و چندبار از دریای سرخ فرار کرد، ضعف آمریکا نمایان شد. این متغیرها در محاسبات آمریکا در برابر یمن وجود نداشت و روی کاغذ اگرچه انصارالله هیچ شانسی برای پیروزی نداشت، اما در میدان نبرد انصارالله با آرمان دینی و روحیه ملی خود توانست نیروهای آمریکایی را از دریای سرخ فراری دهد.

پیام توقف بمباران یمن توسط آمریکا برای اسرائیل چه می‌تواند باشد؟
حسن هانی‌زاده: توافق دوجانبه میان آمریکا و انصارالله یک شکاف عمیق بین آمریکا و رژیم صهیونیستی ایجاد کرده است. اسرائیل انتظار نداشت که آمریکا به‌طور یکجانبه و بدون مشورت با تل‌آویو توافق نانوشته آتش‌بس را بپذیرد. این وضعیت نشان‌دهنده شکست نظامی آمریکاست؛ چون حضور ناوهای آمریکایی ترومن و آیزنهاور برای ورود به جنگ با انصارالله یمن روزانه 200میلیون دلار هزینه روی دست آمریکا گذاشته بود و برای ترامپ صرف این هزینه 200میلیون دلاری در روز برای دفاع از اسرائیل پذیرفته نبود. ترامپ نگاه تاجرمآبانه به مسائل سیاسی و امنیتی دارد و به همین دلیل حاضر به صرف هزینه بی‌نتیجه به بهانه تامین امنیت اسرائیل نیست. از طرف دیگر انصارالله اشراف بالایی در تنگه باب‌المندب دارد و چندبار هم هواپیماهای آمریکا در دریای سرخ را هدف قرار داد. وقتی هم آمریکا با انصارالله به توافق رسید، این توافق با خشم نتانیاهو روبه‌رو شد و سفیر آمریکا در اسرائیل را احضار کرد و برای نخستین‌بار سفیر آمریکا در اسرائیل اعلام کرد که ما در مسائل امنیتی خودمان از اسرائیل اجازه نمی‌گیریم. متعاقب آن سفر وزیر دفاع آمریکا به اسرائیل نیز لغو شد. از طرف دیگر سفر ترامپ به خاورمیانه بدون سفر به اراضی اشغالی خواهد بود و اسرائیل مقصد سفر رئیس‌جمهور آمریکا در جریان سفر منطقه‌ای به غرب آسیا نیست. این برای نخستین‌بار است که یک رئیس‌جمهور آمریکا به خاورمیانه سفر می‌کند و این سفر بدون دیدار از اسرائیل صورت می‌گیرد. در جریان مذاکرات آمریکا با ایران نیز نتانیاهو از ترامپ خواست تا با ایران توافق نکند، اما با واکنش شدید ترامپ روبه‌رو شد. این شرایط نشان می‌دهد که آمریکا و اسرائیل دچار شکاف قابل‌توجهی در روابط دوجانبه‌ خود شده‌اند.

با توجه به توقف بمباران یمن توسط آمریکا، آیا اسرائیل می‌تواند خودش به‌صورت مستقیم وارد درگیری با یمن شود؟
محمدرضا مرادی: در ارتباط با این موضوع باید توجه داشت که حتی آمریکا به همراه انگلیس هم توان اینکه انصارالله را وادار به عقب‌نشینی کند، نداشت و اسرائیل هم این توان را نخواهد داشت. اسرائیل در جنگ غزه نیز دچار مشکل شده و مخالفان جنگ در اسرائیل بسیار فعال شده‌اند. مخالفت‌های داخلی در اسرائیل برای پایان دادن به جنگ غزه، فشار مضاعفی علیه رهبران رژیم صهیونیستی ایجاد کرده است. اگر حمله یمن با موشک هایپرسونیک به مجاورت فرودگاه بن گورین تل‌آویو را هم درنظر بگیریم، این درواقع یک هشدار شدید به نتانیاهو بود؛ چون این موشک از 4دیواره سامانه موشکی عبور کرد. لذا وقتی انصارالله می‌تواند نزدیک فرودگاه اسرائیل را بزند، حتما خود فرودگاه را هم می‌تواند بزند. در عین حال نتانیاهو ناچار است که حملات را ادامه دهد تا بحران ادامه یابد و او بتواند در قدرت باقی بماند. همین الان اگر جنگ در غزه متوقف شود، نتانیاهو سقوط خواهد کرد. نتانیاهو می‌داند پایان کار دولتش به‌معنای زندانی و دادگاهی شدن خودش است. بسیاری از احزاب در اسرائیل هم نتانیاهو را عامل شکست در عملیات 7اکتبر نیروهای حماس می‌دانند؛ لذا نتانیاهو برای آنکه بتواند در قدرت بماند و زندانی نشود، ناچار است تا جنگ در غزه و بمباران یمن را ادامه دهد؛ هرچند هیچ‌کدام دستاوردی برای او نخواهد داشت.