هوش مصنوعی؛ شمشیر دولبه

ساسان شادمان منفرد-روزنامه‌نگار

دانستنیها در تلویزیون همشهری، میزبان محمدحسین شفیع‌آبادی، رئیس دانشکده هوش مصنوعی دانشگاه آزاد اسلامی اسلامشهر، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد و دانشگاه تکنوفست بلژیک بودیم و درباره هوش مصنوعی گفت‌وگو کردیم.

تعریفی از هوش مصنوعی برای ما ارائه دهید.
آلن تورینگ، ریاضیدان انگلیسی یک جمله خیلی خوب دارد و اصلا تعریف هوش مصنوعی از همین جا شروع می‌شود. او می‌گوید: اگر یک ماشین کاری را به شکلی انجام بدهد که کسی نتواند تشخیص بدهد آن کار را ماشین انجام داده یا انسان، این هوش مصنوعی است. در واقع هوش مصنوعی فرآیندی است که بتواند فکر کند، یاد بگیرد، تصمیم‌گیری کند. امروزه یک مرحله دیگر هم به آن اضافه کرده‌اند که شامل اقدام کردن است. هر ماشینی که در واقع توانمندی داشته باشد که این 4 فرآیند را انجام بدهد یک هوش مصنوعی شکل داده است.
هر کشوری باید زیرساخت‌های هوش مصنوعی خودش را ایجاد کند. ما الان در ایران در کجای راه قرار داریم؟
باید بگویم که ما در ابتدای راه هستیم. هوش مصنوعی باید بتواند تصمیم بگیرد؛ تصمیم گرفتن براساس داده‌هایی که در اختیار ماشین قرار می‌گیرد. وقتی که می‌خواهیم داده را پردازش‌کنیم، اینکه پردازش‌ها در کجا، توسط چه سخت‌افزاری و به چه شکلی انجام می‌شود بسیار مهم است. ما الان از پلتفرم‌های خارجی استفاده می‌کنیم و خب داده‌های شخصی و خصوصی خود و سازمان‌مان را در اختیار آن قرار می‌دهیم. قطعا دولت می‌خواهد که ما زیرساخت‌هایی را در ایران طراحی و تولید کنیم که این فرآیند داخل خود ایران انجام شود و در این مسیر فکر می‌کنم هیچ اقدامی تاکنون انجام نداده‌ایم.
دولت قبل سال گذشته سازمان هوش مصنوعی را تأسیس کرد، ولی الان این فرآیند همچنان مسکوت مانده و تصمیم‌های متعددی گرفته می‌شود و در این بین سازمان‌های مختلفی می‌خواهند زمامدار این حوزه باشند. ما در حوزه زیرساخت‌ها در هوش مصنوعی در ابتدای مسیر قرار داریم.
درباره نیازهای سخت‌افزاری هوش مصنوعی هم توضیحاتی می‌فرمایید.
در 2بخش می‌شود روی آن تمرکز کرد. یک بخش، داده‌هایی است که باید ذخیره شود که ما نیازمند دیتاسنترهای بزرگی هستیم و در کنار آن یک واحد پردازشی می‌خواهیم که توانمندی داشته باشیم داده‌ها را مورد پردازش قرار دهیم. ما باید مزارع جی‌پی‌یو (پردازشگر گرافیکی) داشته باشیم که به‌وسیله آنها فعالیت پردازشی برای حجم بسیار بالای داده‌ها در زمان اندک انجام شود.
از خطرات هوش مصنوعی بگویید.
هوش مصنوعی مثل یک شمشیر دولبه همانطوری که می‌تواند باعث رشد ما شود و از آسیب‌دیدگی‌ها جلوگیری کند، می‌تواند به ما آسیب هم برساند. آگاهی دادن به مردم و اینکه مردم هوش مصنوعی را کامل و دقیق بشناسند که چطور از آن استفاده کنند، می‌تواند نکته مهمی باشد. این وظیفه حکمرانی، دانشگاه‌ها و رسانه‌هاست که همشهری آن را شروع کرده است. نکته بعدی همگام ‌شدن با این جریان است. هوش مصنوعی را به‌عنوان تهدید نبینیم. فکر می‌کنم بشریت با توجه به شناختی که پیدا کرده است، قوانینی را وضع می‌کند. مقام معظم رهبری فرمودند که اگر ما در این مسیر عقب بمانیم چند سال دیگر می‌آیند و یک‌سری قوانینی وضع می‌کنند و کشورهایی که نتوانند خود را از مرز موردنظر رد کنند پشت این مرز می‌مانند.