گزارش
سالم‌ها مکمل نمی‌خواهند
بیشتر مردم به‌شدت و خودسرانه مکمل مصرف می‌کنند
آرش نهاوندی-روزنامه‌نگار
مصرف مکمل‌ها برای جبران مواد مغذی و ریز‌مغذی‌های بدن، امروزه تبدیل به یک عادت شده و بسیاری در هر زمان و بنا به تشخیص خود مکمل مصرف می‌کنند. آیا می‌توانیم همه مکمل‌ها را به‌صورت خودسرانه و به هر میزان که خواستیم و در هر زمانی مصرف کنیم؟ در این‌باره و اینکه اساساً ضرورت استفاده از مکمل چیست و آیا مکمل‌هایی که می‌خوریم در سلامت ما تأثیر دارند یا خیر، گفت‌وگویی با دکتر رضا همایونفر، متخصص تغذیه و دکترای تغذیه از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام داده‌‌ایم که نکته‌های مهم آن را پیش رو دارید.
تأثیر چندانی برای سالم‌ها ندارد
بررسی‌های منظم سیستماتیک نشان می‌دهد که به‌طور کلی مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی در افراد سالم که کمبود مشخصی ندارند، تأثیر چندانی در پیشگیری از بیماری‌های مهم (سرطان، بیماری قلبی) یا مرگ‌ومیر ندارد. به‌عبارت دیگر، اگر رژیم غذایی شخص حاوی مقادیر کافی ریزمغذی‌ها باشد، شواهد نشان می‌دهد بسیاری از مکمل‌ها فواید واضحی ندارند.
تأثیر معناداری در کاهش بیماری ندارد
مطالعات کارآزمایی تصادفی و مرورهای نظام‌مند نشان می‌دهد مصرف روزانه مولتی‌ویتامین‌های معمول به‌طور کلی تأثیر معنی‌داری در کاهش مرگ، سکته یا سرطان ندارد. یک مطالعه نشان داده که «مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی با کاهش کمی یا بدون کاهش در پیشگیری از سرطان، بیماری قلبی و عروقی و مرگ همراه بوده است. تنها مورد مثبت جزئی، کاهش اندک بروز سرطان در برخی آزمایش‌های مربوط یه مردان میانسال است که نقش مولتی ویتامین‌ها را به‌طور قاطع روشن نمی‌کند.
شاید ضرر هم داشته باشد
همه ویتامین‌ها در بدن تأثیر مثبتی نمی‌گذارند. برخی آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین‌ها حتی ممکن است ضرر داشته باشند، مثلا بتاکاروتن یک پیش‌ساز
ویتامینA در تست‌ها با افزایش خطر سرطان ریه در سیگاری‌ها همراه بود. همچنین دوز بالای
ویتامین A در زنان باردار می‌تواند موجب نقص جنینی شود (اما بتاکاروتن خطری ندارد).
مورد خاص امگا3
در مقابل، در بسیاری از بررسی‌ها نشان داده شده امگا۳ به‌طور نسبتاً خفیفی مرگ‌ومیر حمله‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
ویتامین D و نوزادان
نوزادان به‌طور معمول ویتامین D کافی از شیر مادر دریافت نمی‌کنند؛ بنابراین آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند تمام نوزادان از روزهای اول تولد روزانه ۴۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D دریافت کنند. این کار از بروز نرمی استخوان (راشیتیسم) پیشگیری می‌کند. همچنین در سنین بالاتر ( یک تا ۱۱ سال) نیاز به ویتامین D حدود ۶۰۰ واحد در روز است.
ویتامین‌های گروه B
با افزایش سن جذب ویتامین‌های گروه B (به‌خصوص B12) کاهش می‌یابد و همچنین خطر کاهش تراکم استخوان بالا می‌رود.
ویتامین D
بسیاری از سالمندان به‌ویژه پس از ۶۵ سالگی دچار کمبود ویتامین D می‌شوند؛ از این‌رو دریافت یک مکمل ویتامین D (و گاهی کلسیم) توصیه می‌شود تا از پوکی استخوان پیشگیری شود.
ویتامین B12
کمبود B12 به‌دلیل کاهش اسید معده در سالمندان شایع است و می‌توان با مصرف مکمل B12 آن را جبران کرد.
نکته کنکوری
مکمل‌ها صرفا برای درمان وضعیت‌های عمومی گوارشی یا معده نیستند؛ بلکه در بسیاری از کمبودهای اختصاصی بدن (مثلا کم‌خونی، ضعف سیستم ایمنی ناشی از فقر روی یا کرختی عصبی ناشی از کمبود ویتامین‌های خاص) نیز کاربرد درمانی دارند.
مقررات و نسخه مصرف مکمل‌ها
مکمل‌های غذایی در بیشتر کشورها تحت مقررات غذایی و غیرپزشکی قرار دارند.
در آمریکا هر شرکتی می‌تواند یک محصول مکمل تولید کند و تنها تعهد دارد ترکیبات اعلام‌شده روی برچسب را بی‌خطر، مفید و دقیق قلمداد کند.
در بسیاری از کشورها مکمل‌ها بدون نیاز به نسخه پزشک و به‌صورت آزاد در داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های مصرفی عرضه می‌شوند.
توصیه می‌شود همیشه پیش از مصرف خودسرانه با پزشک یا داروساز مشورت شود.
