میدانی در باغ دلگشا

محدوده‌ای که امروز به نام میدان و محله حسن‌آباد می‌شناسیم، روزگاری باغی سرسبز و دلگشا بود در همسایگی محله سنگلج. تاریخچه حسن‌آباد سرسبز آن روزگار با نام خاندان مستوفی‌الممالک و به‌عبارت دقیق‌تر، میرزا یوسف مستوفی‌الممالک و فرزندش گره خورده است. شکل‌گیری محله حسن‌آباد به اواخر دوران ناصرالدین‌شاه قاجار برمی‌گردد. میرزایوسف آشتیانی یا همان یوسف مستوفی‌الممالک دست توانایی در آبادکردن بسیاری از مناطق تهران و تبدیل اراضی بایر و ناهموار به باغ داشت؛ املاکی که بعدها پس از آبادانی، به‌تدریج در دوره‌های مختلف توسعه تهران وارد مناطق شهری شدند و اکنون بسیاری از آنها ازجمله محله‌های تهران محسوب می‌شوند. محله حسن‌آباد نیز از املاک این رجل سیاسی بود که پس از آبادانی به نام پسرش حسن‌آباد نام گرفت و هنوز به همین نام شناخته می‌شود. در سال‌های پایانی دوران قاجار، در محدوده کنونی میدان حسن‌آباد کمتر نشانی از آن باغ وسیع وجود داشت، تا اینکه در دوران پهلوی اول، سرتیپ کریم‌آقا بوذرجمهری، شهردار وقت تهران این چهاررراه را به میدانی مدرن تبدیل کرد. میدان کنونی حسن‌آباد اگرچه نخستین نامش حسن‌آباد بوده، اما در طول تاریخ اسامی مختلفی داشته است. میدان حسن‌آباد در همان سال‌های نخست شکل‌گیری، به این دلیل که 8گنبد در 4سوی خود داشت، به میدان 8گنبد معروف شد. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی مدتی این میدان را میدان پهلوی می‌نامیدند و پس از انقلاب نیز مدتی به نام میدان ۳۱شهریور شناخته می‌شد.