بازگشت به قرن 19

بهاره محبی- روزنامه‌نگار

اواسط هفته جاری (دوشنبه) قطعی بی‌سابقه برق بخش‌های وسیعی از اسپانیا، پرتغال، جنوب فرانسه و مراکش را فلج کرد. روزنامه ال پائیس با اشاره به اینکه قطعی غیرمنتظره برق اسپانیا را به قرن نوزدهم بازگرداند، نوشت: چراغ‌های راهنمایی از کار افتاد؛ ترافیک وحشتناک خیابان‌های سراسر کشور را مسدود کرد؛ عابران پیاده بدون حمل‌ونقل عمومی در شهرها سرگردان شدند؛ خانواده‌ها ناامیدانه تلاش می‌کردند تا با عزیزانشان تماس بگیرند؛ مسافران قطارها و هواپیماها بلاتکلیف در ترمینال‌ها سرگردان شدند؛ وقت‌های پزشکی لغو شد؛ عملیات نجات در ایستگاه‌های مترو و آسانسورها مختل شد؛ سوپرمارکت‌ها تعطیل شد و مردم هراسان برای خرید مایحتاج‌ ضروری خود به فروشگاه‌ها هجوم بردند... اینها برخی از صحنه‌های آخرالزمانی رویداد بی‌سابقه دوشنبه بود.




تبعات اولیه قطعی برق
  مسابقات تنیس مسترز مادرید به حالت تعلیق درآمد.
  آتش‌نشانان مادرید بیش از ۲۰۰عملیات امداد در ارتباط با محبوس شدن افراد درآسانسور اجرا کردند.
  تنها در شهر مادرید بیش از 167مورد مداخله پزشکی انجام شده که بیشتر آنها مربوط به مشکلات تنفسی و حملات اضطرابی بوده است.
  در لیسبون(پایتخت پرتغال) مردم برای ذخیره آب و مواد غذایی فاسدنشدنی به فروشگاه‌ها هجوم بردند.
  بسیاری از خدمات شهری ازجمله مترو، تراموا و اتوبوس‌های الکتریکی در لیسبون دچار مشکل شد.
  بیمارستان‌ها در پرتغال مجبور شدند به استفاده از ژنراتورهای اضطراری متوسل شوند تا خدمات حیاتی را ارائه کنند.
  شماری از شهروندان لیسبون برای تهیه رادیوهای باتری‌خور به فروشگاه‌ها هجوم بردند تا بتوانند اخبار را دنبال کنند.

آماده‌باش نیروهای امنیتی اسپانیا برای تامین امنیت


دلایل خاموشی گسترده
تاکنون هیچ مقام رسمی‌ای درباره علت این واقعه اظهارنظر نکرده است. به همین دلیل فرضیه‌های مختلفی در مورد علت خاموشی مطرح که البته برخی از آنها رد شده است.
  لوئیس مونته‌نگرو، نخست‌وزیر پرتغال گفته، همه‌‌چیز نشان می‌دهد که خاموشی بزرگ از اسپانیا آغاز شده است.
  اپراتور برق پرتغال REN اعلام کرده، این قطعی احتمالا ناشی از یک پدیده نادر جوی مرتبط با تغییرات شدید دما در اسپانیا بوده است. این اظهارنظر ساعاتی بعد از سوی منابع مرتبط با این سازمان رد شد.
  پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا، با هشدار نسبت به گمانه‌زنی‌های شتابزده گفته که هیچ احتمالی را رد نمی‌کند.
  از زمان وقوع خاموشی گمانه‌زنی‌های زیادی مبنی بر احتمال وقوع حمله سایبری مطرح شده است. نخستین کسی که با قاطعیت در این‌باره صحبت کرد خوان مانوئل مورنو، رئیس منطقه اندلس (در جنوب اسپانیا) بود که گفته، طبق اطلاعات مرکز امنیت سایبری، همه‌‌چیز حکایت از آن دارد که خاموشی با این وسعت فقط می‌تواند ناشی از یک حمله سایبری باشد.
  آژانس امنیت سایبری اتحادیه اروپا و بازوی امنیت سایبری این منطقه اعلام کرد که شواهد فعلی به نقص کابل اشاره دارد.
  کارشناسان در هفته‌های اخیر هشدار داده‌ بودند که تولید بیش از حد برق خورشیدی می‌تواند منجر به خاموشی شود.

تبعات اقتصادی قطع گسترده برق
خسارات اقتصادی مستقیم
  اختلال در کسب‌وکارها: بسیاری از کسب‌وکارها، ازجمله خرده‌فروشان بزرگ و صنایع (مانند خودروسازان فورد و سئات) مجبور به توقف یا محدود کردن فعالیت‌های خود شدند که منجر به کاهش بهره‌وری و درآمد بالقوه شد.
  تأثیر بر خرده‌فروشی‌ها: فروشگاه‌ها بسته بودند یا با ظرفیت محدود فعالیت می‌کردند که بر فروش تأثیر گذاشت. سیستم‌های پرداخت کارتی از کار افتاد و این امر معاملات را بیشتر مختل کرد.
  هزینه‌های حمل‌ونقل: زمینگیرشدن پروازها، تعلیق خدمات قطار و ترافیک ناشی از کار نکردن چراغ‌های راهنمایی منجر به تأخیر، لغو و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل برای افراد و مشاغل شد.
  از بین رفتن کالاهای فاسدشدنی: کسب‌وکارهای زیادی به‌دلیل فاسدشدن موادغذایی و سایر کالاهای فاسدشدنی متحمل خسارت شدند.

خسارات اقتصادی غیرمستقیم
  اختلال در زنجیره تامین: توقف تولید صنعتی و مشکلات حمل‌ونقل می‌تواند منجر به اختلال در زنجیره‌های تأمین شود و بخش‌های مختلفی فراتر از اسپانیا و پرتغال را تحت‌تأثیر قرار دهد.
  تأثیر بر مخابرات: اختلال در خطوط تلفن و دسترسی به اینترنت، عملیات تجاری و ارتباطات را مختل کرد و منجر به کاهش بهره‌وری شد.
  تأثیر بر گردشگری: از آنجا که قطع برق با اوج فصل گردشگری همزمان شد، اختلال در فرودگاه‌ها و شبکه‌های حمل‌ونقل احتمالاً منجر به خسارات مالی برای بخش گردشگری در اسپانیا و پرتغال شده است. بنا بر ارزیابی کارشناسان، کاهش تنها 50 درصدی مسافران هتل‌ها در اسپانیا و پرتغال می‌تواند حدود ۱۵میلیون  یورو ضرر مالی در پی داشته باشد.
  آسیب به اعتبار: این خاموشی غیرمنتظره تأثیر منفی بر اعتبار اسپانیا و پرتغال به‌ویژه در حوزه‌های تجارت و گردشگری داشته و اطمینان سرمایه‌گذاران را برای ورود به این عرصه‌ها خدشه‌دار کرده است.

آیا حمله سایبری در این مقیاس امکان‌پذیر است؟
  آماده‌سازی و اجرای یک حمله سایبری که برق تقریباً 2 کشور را کاملا قطع کند، بسیار پیچیده است.
  این امر مستلزم یک عملیات هماهنگ است که به‌طور همزمان به چندین هدف دست یابد.
  لوکاش اولجنیک، کارشناس کینگز کالج لندن، معتقد است: حملات سایبری به شبکه‌های برق هم از نظر تئوری و هم از نظر عملی امکان‌پذیر است، زیرا زیرساخت‌های انرژی سیستم‌های بسیار پیچیده‌ای هستند که نقاط آسیب‌پذیر زیادی دارند.