گزارش
پیوند زندگی با گل‌محمدی
با آغاز اردیبهشت، شهرستان امیریه، میزبان برگزاری آیین 100ساله «گل‌غلتان» برای نوزادان از سراسر کشور می‌شود
راحله عبدالحسینی-روزنامه‌نگار
اردیبهشت در امیریه استان سمنان با برپایی یک رسم 100ساله همراه است؛ رسمی که بعد از نوروز به‌عنوان دومین اثر معنوی ثبت ملی شده کشور شناخته می‌شود و به «گل‌غلتان» معروف است. لطافت و زیبایی این رسم کهن هم در این است که برای کودکان زیر یک سال برگزار می‌شود.
رسم بهاری برای نوزادان
رسم گل‌غلتان با آغاز شکوفاشدن گل‌های محمدی از ابتدای اردیبهشت در امیریه شروع می‌شود و تا چندین‌روز ادامه دارد.پژوهشگر فرهنگ عامه و میراث ناملموس و مدیر مطالعات و ثبت میراث ملی و جهانی سمنان به همشهری می‌گوید: «گل‌غلتان برای نوزادان و کودکان زیر یک سال برگزار می‌شود و همانطور که از نام این رسم پیداست، نوزاد را در میان گلبرگ‌های لطیف و معطر گل محمدی می‌غلتانند.»
هانی رستگاران می‌افزاید: «محلی‌ها از گذشته باور دارند که پوشاندن بدن نوزاد با گلبرگ‌های گل محمدی سبب دوری او از ناپاکی‌ها و تطهیر نوزاد می‌شود. همچنین گل‌غلتان را سبب نشاط و طراوت نوزادان می‌دانند.»
تطهیر با گل محمدی
به‌گفته هانی رستگاران، پژوهشگر فرهنگ عامه و میراث ناملموس و مدیر مطالعات و ثبت میراث ملی و جهانی سمنان، این رسم از دوره قاجار ماندگار شد و تقریبا 100سال قدمت دارد. رسم گل‌غلتان به همت مادران زنده مانده‌است. آنان قبل از طلوع آفتاب به باغ گل محمدی می‌روند و با ذکر صلوات و مناجات، گل‌های محمدی را برای اجرای مراسم گل‌غلتان نوزاد می‌چینند. گلبرگ‌های معطر و صورتی‌رنگ روی پارچه سفید جمع می‌شود. در روز اجرا معمولا مادربزرگ یا یکی از بزرگ‌های فامیل کودک را به حمام می‌برد. سپس او را در میان گلبرگ‌ها روی پارچه می‌گذارد و افراد خانواده به آهستگی روی نوزاد گلبرگ می‌ریزند.
چرا خاستگاه این رسم، امیریه دامغان است؟
درحالی‌که قمصر کاشان را به‌عنوان شهر گل‌محمدی و گلاب می‌شناسیم، خاستگاه رسم گل‌غلتان در امیریه دامغان است. هانی رستگاران، پژوهشگر فرهنگ عامه و میراث ناملموس و مدیر مطالعات و ثبت میراث ملی و جهانی سمنان با اشاره به اینکه در شهرهای مختلف کشور، کشت گل محمدی رواج داشته است، می‌گوید: «امیریه دامغان در ناحیه‌ای قرار دارد که جنوب آن کویر و شمال آن رشته کوه البرز است. امیریه از گذشته رودخانه و منابع آبی غنی داشته و یکی از شهرهای سرسبز و مناسب کاشت و پرورش گل و به‌ویژه گل محمدی بوده‌است. این رسم از آنجا ناشی می‌شود که در اردیبهشت همه کوچه‌ها و خانه‌های امیریه از عطر گل محمدی پر می‌شود.» خاستگاه این مراسم به شهر امیریه برمی‌گردد، اما امروزه این مراسم در شهرهای دیگر سمنان مانند دامغان، میامی، شاهرود، کلاته خیج و دیزج هم اجرا می‌شود.
یک جشنواره معطر
آیین گل‌غلتان در یک دهه اخیر با برپایی جشنواره در امیریه قوت گرفت و آوازه این رسم از سمنان فراتر رفت تا جایی که حالا مادران زیادی برای رسم گل‌غلتان همراه کودک خود در این روزها راهی امیریه می‌شوند. امسال در شانزدهمین جشنواره گل‌غلتان که از 16تا 18اردیبهشت در امیریه برگزار می‌شود، ۲۰ برنامه متنوع فرهنگی، آموزشی و شاد به همراه 30غرفه صنایع‌دستی و نمایشگاه سوغات و پخت غذاهای سنتی و محلی میزبان گردشگران است
