کارنامه اقتدار سپاه

علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار

«پیشرفت‌های تسلیحاتی» یکی از اصلی‌ترین شاخصه‌های مطرح برای سنجش گام‌های بلند سپاه پاسداران در مسیر ارتقای بازدارندگی دفاعی ایران محسوب می‌شود؛ گام‌هایی که با اتکا به توانمندی‌های داخلی و متخصصان بومی برداشته شده‌است و امروز در کانون توجه جهانی قرار دارد. سپاه پاسداران در چهل‌وششمین سالگرد تاسیس خود در حالی دژ مستحکمی برای حراست از ایران و ایرانی به‌شمار می‌رود که در سال‌های اخیر با تمرکز بر خودکفایی، مهندسی معکوس و همچنین توسعه فناوری‌های بومی، با وجود تحریم‌های سنگین و گسترده، پیشرفت‌های چشمگیری در حوزه‌های موشکی، پهپادی، دریایی، زمینی، هوافضا و جنگ الکترونیک داشته است.
امروز مقام‎‌ها و کارشناسان غربی اذعان می‌کنند که سپاه بازوی قدرتمند ایران در ایجاد بازدارندگی در مواجهه با تهدیدهای فزاینده موجود است؛ دستاوردی که نتیجه چندین دهه تلاش و مجاهدت برای خودکفایی در حوزه دفاعی و نظامی است. اگرچه طی دهه‌های اخیر سپاه پاسداران در حوزه‌های مختلف، گام‌های ارزشمندی با هدف خدمت‌رسانی به مردم در حوزه‌های متکثر برداشته، اما اکنون پیشرفت‌های تسلیحاتی این نهاد انقلابی در کانون توجه منطقه‌ای و بین‌المللی است و تحلیلگران غربی اعتراف می‌کنند که دستاوردهای دفاعی – نظامی سپاه در عرصه‌های متنوع تسلیحاتی، بازدارندگی مطلوبی برای ایران در مواجهه با تهدیدهای دشمنان، ازجمله رژیم‌صهیونیستی ایجاد کرده است.
دوم اردیبهشت‌ماه 1358سپاه پاسداران در حالی تشکیل شد که ایران برای تامین نیازهای دفاعی – نظامی خود به واردات وابسته بود، اما امروز سپاه پاسداران با خودکفایی تسلیحاتی و تولید محصولات نوظهور و فناوری‌های پیشرفته، به یکی از کارآمدترین نیروهای نظامی منطقه و حتی جهان تبدیل شده است که در ادامه به برخی از نمودهای آن اشاره می‌شود.

توسعه موشکی
یکی از مهم‌ترین وجوه پیشرفت‌های تسلیحاتی سپاه پاسداران، برنامه موشکی این نهاد انقلابی است که با راهبری نیروی هوافضا، امروز کارشناسان بین‌المللی به کارآمدی آن اعتراف دارند و در سال گذشته نیز رژیم‌صهیونیستی ضرب‌شست آن را چشیده است.

ابتدای راه
برنامه موشکی سپاه پاسداران از سال‌های میانی دهه60ازسوی شهید تهرانی‌مقدم کلید خورد و در سال1366راکت «نازعات» به‌عنوان نخستین موشک بومی ایران تولید شد؛ راکتی که برد آن بین 80تا 150کیلومتر بود.

شهرهای موشکی جدید
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای موشکی سپاه در سال‌های اخیر، توسعه شهرهای موشکی زیرزمینی است که بازتاب بین‌المللی گسترده‌ای نیز داشته است. در دی‌ماه 1403و فروردین‌ماه امسال شاهد رونمایی از شهرهای موشکی زیرزمینی سپاه پاسداران بوده‌ایم؛ شهرهایی که در آنها انواع موشک‌ها برای شلیک در کوتاه‌ترین زمان ممکن آماده شده‌اند.

نکات ویژه
 جهش بزرگ نسلی:  به اذعان کارشناسان بین‌المللی، نسل جدید بالستیک‌های هایپرسونیک ایران از همه سامانه‌های پدافندی عبور می‌کند و جهش بلندی در حوزه موشکی ایران به‌حساب می‌آید.
 نقطه‌زنی:  دقت بالای موشک‌های سپاه از ویژگی‌های قابل‌توجه پیشرفت‌های به‌دست‌آمده دراین حوزه است که مورد توجه کارشناسان نظامی بین‌المللی هم قرار گرفته است.
 تنوع برد:  یکی از مهم‌ترین جنبه‌های توسعه برنامه موشکی سپاه در سال‌های اخیر، تنوع برد (کوتاه‌برد، میان‌برد و بردبلند) است که در نمونه‌های مختلفی تولید شده و توان بازدارندگی کشور را افزایش داده‌است.

وضعیت کنونی
نیروی هوافضای سپاه طی سال‌های اخیر گام‌های بلندی در زمینه توسعه توان موشکی کشور برداشته که چه در زمینه برد عملیاتی و چه در عرصه دقت و نقطه‌زنی تحسین کارشناسان بین‌المللی را به‌دنبال داشته است.

موشک‌های شاخص
 موشک کروز برد بلند «پاوه» با برد حدود هزارو ۶۰۰کیلومتری
 موشک بالستیک «شهاب ۳» با برد ۲هزارکیلومتری
 موشک بالستیک هایپرسونیک «فتاح ۱ و ۲» با برد بیش‌از هزارو ۴۰۰کیلومتری
 موشک بالستیک «قدر» در ۳نوع و با برد حدود ۲هزارکیلومتری
 موشک بالستیک «خیبرشکن» با برد هزارو ۴۵۰کیلومتری
 موشک بالستیک «عماد» با برد حدود ۲هزار کیلومتری
 موشک بالستیک «خرمشهر» در ۴نسل با برد ۲هزارکیلومتری
 موشک بالستیک «سجیل» با برد هزارو ۹۰۰ کیلومتری
 موشک بالستیک «جهاد» با برد حدود هزارو ۵۰۰کیلومتری
موشک بالستیک «اعتماد» با برد حدود هزارو۷۰۰کیلومتری

برنامه پهپادی
یکی از موفق‌ترین حوزه‌های پیشرفت تسلیحاتی سپاه پاسداران در دهه‌های اخیر، توسعه برنامه پهپادی این نهاد انقلابی بوده است که اکنون از شهرت جهانی برخوردار است.
ابتدای راه
ایده به‌کارگیری پرنده‌های بدون‌سرنشین از سال‌های میانی دفاع‌مقدس در سپاه پاسداران شکل گرفت و گفته می‌شود از سال 1362برنامه پهپادی در سپاه کلید خورد و «گردان رعد» نخستین گام‌ها را در حوزه پهپادی برداشت که نسل نخست پهپادهای «تلاش» و «مهاجر» از دستاوردهای آن بود.
وضعیت کنونی
با توصیه‌ راهبردی رهبرمعظم‌انقلاب به نیروی هوافضای سپاه درباره توسعه برنامه پهپادهای رزمی، تحول مهمی در این حوزه به‌وجود آمد و امروز سپاه پاسداران گام‌های قابل‌توجهی در زمینه تولید انواع پهپادهای رزمی، شناسایی و انتحاری برداشته است.
نکات ویژه
 مهندسی معکوس:  نیروی هوافضای سپاه در زمینه توسعه پهپادی از راهکار «مهندسی معکوس» به‌خوبی بهره گرفته است؛ به‌عنوان مثال، پهپادهای «شاهد161»، «شاهد۱۹۱» و «شاهد171» با الگوبرداری از پهپاد RQ-170 آمریکایی، معروف به «جانور قندهار» ساخته شده که در آذرماه 1390ازسوی نیروی هوافضای سپاه در حریم هوایی ایران شکار شده است.
 تنوع تولید:  یکی از محوری‌ترین ویژگی‌های برنامه توسعه پهپادی سپاه تنوع تولید بوده است؛ از پهپادهای فوق‌سنگین گرفته تا پهپادهای پرسه‌زن و انتحاری، ازجمله دستاوردهای چنین رویکردی است.
 گستره عملیاتی:  یکی دیگر از شاخص‌های برنامه پهپادی سپاه، گستره عملیاتی وسیع این برنامه است. در شرایط کنونی پهپادهای سپاه از توان عملیاتی بالایی برخوردارند که در جریان عملیات «وعده صادق1» شاهد نمودی از آن بودیم.

پهپادهای شاخص
 پهپاد انتحاری «شاهد ۱۳۶» با برد هزارو ۷۰۰ تا ۲هزارو ۵۰۰ کیلومتری
 پهپاد شناسایی – رزمی «غزه» با برد ۲هزارکیلومتری و قدرت تخریب بالا
 پهپاد شناسایی – رزمی «شاهد ۱۲۹» با برد حدود هزار و ۷۰۰کیلومتری
 پهپاد مدرن «شاهد ۱۴۷» با برد حدود ۲هزار کیلومتری
 پهپادهای پرسه‌زن جدید، ازجمله «رضوان» با برد عملیاتی ۲۰کیلومتری


قدرت پدافندی
تقویت ساختار پدافندی، یکی از مهم‌ترین رویکردهای تسلیحاتی در سپاه پاسداران به‌حساب می‌آید که در سال‌های اخیر با دستاوردهای مهمی نیز همراه شده است. این دستاوردها در کنار سایر توانمندی‌های نیروهای مسلح در این عرصه، امنیت آسمان ایران را به‌صورت قابل‌توجهی ارتقا می‌دهد.

ابتدای راه
در سال‌های ابتدایی تاسیس سپاه، این نهاد انقلابی از ساختار، تجهیزات و تسلیحات پدافندی ویژه‌ای برخوردار نبود و در این عرصه تسلیحات وارداتی، حرف اول را می‌زد.
وضعیت کنونی
در دهه‌های اخیر سپاه پاسداران در حوزه تسلیحات و تجهیزات پدافندی دستاوردهای ویژه‌ای داشته است؛ از موشک‌های مدرن تا سامانه‌های راهبردی، تنها گوشه‌ای از گام‌های بومی برداشته شده در این حوزه است که در سال‌های اخیر بازتاب بین‌المللی ویژه‌ای هم داشته است.
نکات ویژه
 سامانه‌های مدرن:  یکی از مهم‌ترین نکات در دستاوردهای پدافندی سپاه، دستیابی به سامانه‌های مدرن بر لبه فناوری است که دارای ویژگی‌های متنوعی هستند.
 رقابت‌پذیری جهانی:  دستاوردهای سپاه در این حوزه مشتریان بین‌المللی قابل توجهی هم دارد که نشان‌دهنده کارآمدی و مطلوبیت آنهاست.
 آمادگی در مقابل ریزپرنده‌ها:  یکی از مهم‌ترین بخش‌ها از دستاوردهای این عرصه، تولید سامانه‌هایی برای مقابله با تهدید ریزپرنده‌هاست؛ تهدیدی که این روزها توجه کارشناسان نظامی جهان را نیز به‌خود جلب کرده است.
 سامانه‌های جنگالی:  طراحی سامانه‌های مناسب برای برتری در جنگ‌الکترونیک یکی از اصلی‌ترین وجوه دستاوردهای این عرصه به‌شمار می‌‎رود.

تسلیحات شاخص
 سامانه پدافندی «سوم خرداد» با برد ۲۰۰کیلومتری و ارتفاع درگیری ۳۰کیلومتری
 سامانه پدافندی «۹ دی» با برد حدود ۳۰کیلومتری و ارتفاع درگیری ۱۰کیلومتری
 سامانه پدافندی متحرک «مهران» با برد بیش از ۳۰۰کیلومتری و ظرفیت ۶موشک
 «موشک پدافندی 358»؛ نخستین سامانه پدافندی پرسه‌زن پهپادپایه در جهان
 موشک پدافندی «قائم118» با برد 25کیلومتری

اقتدار دریایی
سپاه پاسداران در سال‌های اخیر دستاوردهای بزرگی در عرصه دریایی داشته و توانسته در این حوزه بازدارندگی مطلوبی ایجاد کند. مقایسه وضعیت ابتدایی و کنونی نیروی دریایی سپاه پاسداران پیش از هر چیز نشان‌دهنده گام‌های چشمگیری است که در تقویت توان تسلیحاتی و تجهیزاتی این نیرو برداشته شده است.

ابتدای راه
زمانی که نیروی دریایی سپاه در شهریورماه 1364به‌صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کرد، بی‌بهره از شناورهای سنگین، تنها از قایق‌های 4تا 6متری بهره می‌برد و قایق‌های «عاشورا» مهم‌ترین تجهیزات این نیرو به‌شمار می‌رفت که در خدمت اجرای تاکتیک‌های عملیاتی متنوع قرار می‌گرفت.

وضعیت کنونی
نیروی دریایی سپاه در سال‌های اخیر، ضمن تقویت سازمان رزم خود، گام‌های مؤثری در راه بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برداشته و توانسته در حوزه تولید شناورها، موشک‌های کروز دریایی، قایق‌های تندرو، موشک‌های ساحلی و... موفقیت‌های چشمگیری به‌دست آورد؛ موفقیت‌هایی که توجه کارشناسان بین‌المللی را نیز به‌خود جلب کرده است.

نکات ویژه
 بهره‌گیری از شناورهای سبک:  یکی از دستاوردهای محوری نیروی دریایی سپاه در سال‌های اخیر، تولید و بهره‌گیری موفق از انواع شناورهای سبک با قابلیت‌های متنوع بوده است.
 موشک‌های ضد‌کشتی:  ندسا توانسته با بهره‌گیری از توان داخلی به طیف متنوعی از موشک‌های کروز و بالستیک ضدکشتی دست یابد.
 تجهیزات پیشرفته:  دستیابی به تسلیحات و تجهیزات پیشرفته در حوزه موشکی و شناوری از جنبه‌های اصلی توسعه قدرت دریایی سپاه به‌حساب می‌آید.
 شهر شناوری:  در دی‌ماه 1403از نخستین‌ شهر شناوری نیروی دریایی سپاه رونمایی شد؛ شهری که یکی از پرشمار مجموعه‌های نگهداری سامانه‌های شناورهای تهاجمی و موشک‌انداز و مین‌ریز این نیرو محسوب می‌شود.

تسلیحات شاخص
 ناو پهپادبر «شهید باقری» با ۲۴۰متر طول و ۲۱متر ارتفاع، مجهز به بالگرد، موشک و پهپاد و آسانسور جابه‌جایی هواگرد
 ناو شهید رئیسعلی دلواری با برد عملیاتی حدود 5هزار مایل دریایی
 شناور رادار گریز فوق‌سریع «حیدر110» با برد عملیاتی 650کیلومتر معروف به «سریع‌ترین شناور رزمی جهان»
 ناو شناسایی – رزمی شهید «ابومهدی المهندس» با برد عملیاتی 3هزارو700کیلومتر
 ناو شناسایی – رزمی «شهید سلیمانی» با برد عملیاتی حدود ۹هزار کیلومتر
 موشک کروز «قدر ۳۸۰» با بردی بیش از هزار کیلومتر