گزارش
غیبت غیرانگلیسی‌ها
آموزش زبان‌های غیرانگلیسی به کجا رسید؟
فهیمه طباطبایی-روزنامه‌نگار
بحث آموزش زبان‌های خارجی غیراز انگلیسی در مدارس، داستان امروز و دیروز نیست؛ نزدیک به 12سال است که پرونده این موضوع در آموزش و پرورش باز شده اما هنوز هیچ خروجی‌ای نداشته است؛ موضوعی که رهبر انقلاب هم 9سال پیش درباره آن صحبت کرده بودند.
رهبر انقلاب چه گفتند؟
آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب در سخنرانی روز معلم در اردیبهشت 1395در این‌باره گفته بودند: «اصرار بر ترویج زبان انگلیسی در کشور ما یک کار ناسالم است. بله، زبان خارجی را باید بلد بود اما زبان خارجی و زبان علم که فقط انگلیسی نیست. چرا زبان‌های دیگر را در مدارس به‌عنوان درس زبان معین نمی‌کنند؟ چه اصراری است؟ این میراث دوران طاغوت و دوران پهلوی است. مثلاً زبان اسپانیولی؛ امروز کسانی که به زبان اسپانیولی حرف می‌زنند، کمتر از کسانی نیستند که به زبان انگلیسی حرف می‌زنند؛ در کشورهای مختلف در آمریکای لاتین یا در آفریقا کسان زیادی هستند. چرا زبان فرانسه یا زبان آلمانی تعلیم داده نمی‌شود؟ زبان‌های کشورهای پیشرفته شرقی هم زبان بیگانه است، اینها هم زبان علم است.»
بعد از این سخنرانی چه اتفاقی افتاد؟
شورای‌عالی آموزش و پرورش که از قبل در این‌باره مصوبه‌ای داشت، بار دیگر پرونده این موضوع را باز کرد اما مصوبات این شورا تاکنون به مرحله اجرا نرسیده است. اردیبهشت 1402یعنی درست 7سال بعد از سخنرانی رهبر انقلاب، حجت‌الاسلام علی لطیفی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در گفت‌وگویی درباره آخرین اقدامات در زمینه تالیف کتاب‌های آموزش زبان‌های خارجی غیرانگلیسی گفته بود: «اکنون کتاب‌های فرانسه و آلمانی برای 2پایه، تالیف‌شده اما مسئله، رسیدن به یک مدل اجرایی قابل اجرا در مدارس است و همه چالش این است که با چه مدلی این موضوع را در مدارس اجرا کنیم. طرحی را با هماهنگی با شورای‌عالی آموزش و پرورش تهیه کردیم که اگر در جلسه این شورا مصوب شود، امیدواریم بتوانیم یک مدل عملیاتی را هم برای تدریس این دو زبان در مدارس داشته باشیم.»
چالش اصلی چه بود؟
لطیفی استقبال و درخواست دانش‌آموزان از یک سو و حضور معلم مسلط به زبان فرانسه، آلمانی و... را از سوی دیگر 2چالش اصلی در این زمینه عنوان کرده و گفته بود: « دانش‌آموزان علاقه‌مند می‌توانند به جای زبان انگلیسی، یکی از این دو زبان را در مدارس انتخاب کنند و اکنون همه چالش و ملاحظات این است که یک مدل اجرایی مناسبی را پیش ببریم تا دانش‌آموزان حق انتخاب داشته باشند. به‌طور مثال اگر در یک مدرسه فقط ۲ یا 3دانش‌آموز این زبان‌ها را انتخاب کنند، به‌کارگیری یک دبیر زبان به‌صرفه نیست و باید دید این زبان‌ها چه تعداد مخاطب دارد و چطور می‌توانیم برای آنها نیروی تدریس بیاوریم.»
وعده تدریس آزمایشی در سال 1403
معاون وزیر آموزش و پرورش در نهایت گفته بود که « امیدواریم سال آینده (یعنی سال 1403) آموزش زبان‌های غیرانگلیسی در یکسری از مدارس- اجرای آزمایشی- را داشته باشیم؛ توجه ما به‌صورت جدی این است که این اجرای آزمایشی، بخشی از مدارس دولتی را تحت پوشش قرار دهد و اصلا قرار نیست که به‌عنوان یک امتیاز خاص برای مدارس خاص استفاده شود. یکی از گزینه‌هایی که برای اجرای این طرح بررسی می‌شود، استفاده از نیروهای کانون زبان ایران است اما اگر بخواهیم کار آموزش زبان‌های فرانسه و آلمانی را انجام دهیم باید به‌عنوان بخشی از آموزش رایگان انجام شود و این ظرفیت طوری به‌کار گرفته شود که دانش‌آموزان، هزینه‌ای متحمل نشوند.»
نقطه سرخط
حالا دقیقا یک سال از وعده معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی درباره اجرای آزمایشی تدریس زبان‌های فرانسه، آلمانی و... در مدارس می‌گذرد اما لطیفی باز هم درباره همان موانع و مسائل صحبت می‌کند. او در این‌باره به همشهری گفته است: «مکلف هستیم برنامه درسی و کتاب‌های زبان‌های فرانسه و آلمانی را تولید کنیم، اما مشکل اصلی در اجرای این برنامه‌ها در مدارس است. برای اجرای موفق این برنامه‌ها، نیاز به حداقل تعداد دانش‌آموزان متقاضی و دبیران متخصص داریم که متأسفانه در حال حاضر با کمبود در این زمینه مواجه هستیم. این موضوع باعث شده است که اجرای برنامه‌های آموزش زبان‌های غیرانگلیسی در مدارس با چالش‌های جدی روبه‌رو شود.»
همکاری با کانون زبان به کجا رسید؟
لطیفی در این‌باره گفت: « براساس این مصوبه، موظف شده‌ایم چارچوب برنامه درسی زبان‌های فرانسه و آلمانی را تهیه کنیم. این چارچوب آماده و همکاری خوبی با کانون زبان ایران در این زمینه انجام شده است. کانون زبان ایران در حال تهیه برنامه‌های تفصیلی برای هر یک از این زبان‌هاست و بخش زیادی از کار پیش رفته است.» لطیفی می‌گوید که 950عنوان درسی در این زمینه و 9500قطعه چند رسانه‌ای شامل فیلم، موشن‌گرافی و محتوای صوتی تولید شده که از طریق کیوآرکدهای موجود در کتاب‌ها در دسترس دانش‌آموزان قرار می‌گیرد و به‌عنوان مکمل آموزشی استفاده می‌شود.
مکث
چرا آموزش زبان غیرانگلیسی به جایی نرسید؟
روایت کارشناسان آموزشی همان روایت لطیفی است؛ آنها می‌گویند که معاونت آموزش متوسطه و منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش بنایی برای استخدام و تربیت معلم در آموزش زبان‌های دیگر ندارند. علی پورمحمدی، معلم بازنشسته زبان و کارشناس‌ارشد آموزش زبان انگلیسی در این‌باره می‌گوید: « این موضوع در اولویت دانشگاه فرهنگیان یا منابع انسانی آموزش و پرورش قرار ندارد که البته تا حدودی حق دارند؛ چون آنقدر مشکلات اساسی‌تر و مهم‌تری در بحث کمبود معلم در مقاطع مختلف وجود دارد که اهمیت بالاتری نسبت به آموزش زبان فرانسوی و آلمانی در مدارس دارد.» او می‌گوید: « هر زمان که کمبود معلم در زمینه‌های دیگر حل شد، می‌توان در این زمینه نیز ورود کرد؛ گرچه مدارس خاص و غیردولتی آموزش زبان فرانسوی، کره‌ای و... را دارند.»
در همینه زمینه :
گزارش