گندم ملک ری، آسیاب‌ها را رونق داد

ری را از دیرباز به گندمزارهای طلایی‌اش می‌شناختند. ترکیب گندمزارها و قنات‌های پرآب باعث شده بود چرخ آسیاب‌های ری همیشه در حرکت باشد. صفائیه ری همچون دیگر محله‌های شهرری آسیاب کم نداشت، به‌خصوص در سمت دولت‌آباد و در محدوده کارخانه سیمان آسیاب‌های متعددی فعال بود. سیدمحسن ماجدی، ری‌پژوه، می‌گوید: «رونق کشاورزی در ری و به‌خصوص کاشت و برداشت گندم باعث شده بود تا آسیاب‌های پررونقی در این محدوده وجود داشته باشد. از طرفی، چرخ‌های آسیاب با آب می‌چرخید و این به‌واسطه وجود قنات‌های بی‌شماری بود که به ری سرازیر می‌شد. این موهبت هم برای کشاورزی و هم برای چرخیدن چرخ‌های آسیاب‌های ری عالی بود.» جواد صفی‌نژاد، محقق و کارشناس برجسته علم قنات ایران که خود‌زاده ری است، در کتاب «شهرری» از ۷۵ قنات ری می‌نویسد که از این تعداد قنات‌های غنی‌آباد، نجف‌آباد، دولت‌آباد، دبیر بزرگ و تقی‌آباد در محدوده محله صفائیه قرار داشت. سیدمحسن ماجدی می‌گوید: «ری در جنوبی‌ترین بخش تهران قرار دارد و به این دلیل همه قنات‌های تهران به سمت آن سرازیر می‌شد و این باعث پرآبی ری و رشد و گسترش کشاورزی به‌خصوص سبزی‌کاری و گندم‌کاری در آن بود. گندمزارهای ری معروف بود. از این رو، چرخ‌های آسیاب‌های ری محال بود از حرکت بایستند. آسیاب اوقاف، آسیاب کاوه، آسیاب خرابه، آسیاب طوطی، آسیاب دانگه، آسیاب دولت‌آباد و مش‌محمود در محدوده صفائیه قرار داشت که در حال حاضر اغلب آنها از بین رفته‌اند یا خرابه‌ای از بنای آنها باقی مانده است.»
گندم و آرد مرغوب ری از گذشته زبانزد بود. ماجدی می‌گوید: «زمانی که قحطی بزرگ در دوران
 احمد شاه، تهران را فراگرفت مردم برای پیدا‌کردن آرد و نان به ری آمدند. نقل است روزگاری که مردم دیگر محله‌های شهر نان جو می‌خوردند اهالی ری، نان گندم مرغوب سرسفره‌هایشان بود.»
در وصف کیفیت گندم، آرد و نان ری می‌توان به کتاب «مجموعه معارف و فرهنگ نانوایی سنگکی و نان سنگک» مرحوم سید‌داوود روغنی معروف به شاطر عباس از شاطرهای معروف ری رجوع کرد که به‌خوبی آن را شرح می‌دهد.