پاسخ به همه شبهات مذاکره

یک شبهه این روزها در میان بخشی از جریان انقلابی مطرح می‌شود و آن اینکه مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم فرقی ندارد و عبور از تذکر رهبرانقلاب است. استدلال‌شان هم این است که مذاکره در هر نوعش بی‌ثمر است. بیایید درباره این شبهه چند نکته ساده را مرور کنیم.

اول
خبر مذاکره غیرمستقیم را ترامپ اعلام کرد. خبر دروغ بود. اما چرا؟ این خبر دروغ برای آنها چه آورده‌ای دارد؟ عراقچی اعلام کرد مذاکره ما حتما غیرمستقیم است. بلافاصله رسانه‌ها خبر دادند که وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده است که اگر مذاکره غیرمستقیم باشد شرکت نمی‌کنند.
نکته شفاف این است که پس برای آمریکایی‌ها بین مذاکره مستقیم و غیرمستقیم تفاوت است. اما چرا؟

دوم
 به‌نظر شما چرا رهبرانقلاب با مذاکره مخالف هستند؟ این مذاکره چیست که امام و رهبرانقلاب با آن مخالف بوده و هستند؟ مذاکره مگر غیراز گفت‌وگو است؟ خب 2 نفر آدم پشت میز می‌نشینند و با هم حرف می‌زنند. در انتها فرض کنیم شما مخالف باشید و مذاکره را ترک کنید. غیراز این است؟ پس چرا باید با اصل مذاکره مخالفت شود تا آنجا که رهبر انقلاب برای مذاکره برجام که هدفش تجربه جامعه بود بگویند نرمش قهرمانانه.  اگر پاسخ به این سؤال روشن شود متوجه می‌شویم که بین مذاکره مستقیم و غیرمستقیم تفاوت است. اساسا پیام مذاکره غیرمستقیم غیراز مذاکره مستقیم است و این تفاوت را غربی‌ها و آمریکایی‌ها خوب فهمیده‌اند هرچند برخی در داخل متوجه آن نیستند.
واقعیت این است که وقتی سخن از مذاکره می‌شود منظور یک مذاکره با قواعد دیپلماتیک است نه هر سلام و علیکی. چه بسا ممکن است یک مسئول ایرانی یک مسئول آمریکایی را ببیند و با هم دست و سلام و علیک کنند و اسمش قاعدتا مذاکره نیست.

مذاکره دیپلماتیک معنایی غیراز یک گفت‌وگوی ساده دارد
مذاکره خودش به تنهایی مهم نیست آنچه اهمیت دارد پیامی است که به جامعه بین‌الملل منتقل می‌شود. به همین دلیل است که برخی به پیاده‌روی و خنده‌های ظریف و جان کری انتقاد داشتند. مهم راه رفتن و خنده نیست. چه بسا در آن پیاده روی و خنده حرفی خلاف مواضع جمهوری اسلامی نزده باشند اما مهم پیامی است که در فرامتن آن ایجاد می‌شود.

مذاکره مستقیم پیامش حسن نیت و اعتماد طرفین است
 این غیراز نتیجه‌بخش بودن یا نبودن مذاکره است. آنچه غیرمنطقی و غیرشرافتمندانه و غیرهوشمندانه است این است که به تجربه گذشته اعتنا نکنیم و با کسی که چهل و اندی سال خلف عهد کرده است مجدد اعتماد کنیم و به او حسن ظن داشته باشیم. ممکن است بگویید مگر هر نشستی یعنی اعتماد؟ خیر. اما پیامی که از مذاکره مستقیم صادر می‌شود صرفا مطابق نیت ما نیست. پیام فرامتن یعنی اعتماد. این دست پیام‌ها هویت یک جامعه را نابود می‌کنند. گویی خفت و ذلت را پذیرفتید ولو اینکه در عمل نپذیرفته باشید.
آنچه امامان جامعه و نخبگان دلسوز کشور از مذاکره عبور می‌کنند به‌دلیل پیامی است که صادر می‌شود نه بی‌اطمینانی به مذاکره‌کننده داخلی یا بد بودن حرف زدن و کنار هم نشستن.
به همین دلیل است که آمریکایی‌ها اصرار دارند تا این مذاکره مستقیم باشد. خود تصویر مذاکره مستقیم برای آنها آورده دارد. ترامپ دیروز گفت کشورها باسن مرا می‌بوسند برای مذاکره. دقت دارید در حال ساخت چه تصویری از مذاکره است؟ پس ماجرا را ساده‌سازی‌ نکنیم به یک میز و دوتا صندلی در یک اتاق.

حالا چرا با مذاکره غیرمستقیم موافقت شد؟
تا دوگانه توهمی ساخته شده ترامپ در جنگ یا مذاکره شکسته شود. تا برخی نگویند مذاکره چه ایرادی دارد وقتی می‌شود سایه تهدید را از کشور عبور دهیم. اینجاست که جمهوری اسلامی تدبیر به خرج داده است. آمریکا اگر بخواهد حسن نیتش در حل مسئله را نشان دهد در مذاکره غیرمستقیم هم می‌تواند نشان دهد. اگر هم نه که هیچ. اما مهم این است که باز هم یک تجربه جدید ایجاد می‌شود و مردم و افکار عمومی دنیا متوجه می‌شوند که آمریکا حسن نیت ندارد و نباید به او اعتماد کرد.