گزارش
کویر کاشان به جنگل‌می‌رسد
نخستین جنگل دست‌کاشت ایران با هدف زراعت چوب با کمک دانش‌آموزان نهال‌کاری شده است
راحله عبدالحسینی- روزنامه‌نگار
دانش‌آموزان کاشانی به عشق کاشت یک نهال ترد و نازک، گروه گروه راهی مزرعه بکر و بی‌آب و علف می‌شوند؛ مزرعه‌ای که قرار است تا 5سال دیگر جان بگیرد، نهال‌هایش قد بکشند و صدای برداشت و رونق زراعت چوب درست در دل یک منطقه کویری شنیده شود.
راه‌اندازی نخستین جنگل دست‌کاشت و زراعت چوب در کشور طرحی است که تقریبا از 2سال پیش از سوی مرتضی زمانی، کارشناس‌ارشد رشته کشاورزی آغاز شد.
آبیاری این جنگل که تعداد نهال‌هایش به اندازه جمعیت شهر کاشان است، از پساب تصفیه‌خانه کاشان تامین می‌شود.
همیاران کوچک طبیعت
بچه‌ها نهال‌های صنوبر، اکالیپتوس و گز شاهی را انتخاب و به کمک کارشناسان در دل خاک برایشان جا باز می‌کنند. هر قطعه از این زمین 250هکتاری برای یکی از مدارس ابتدایی تا دبیرستان شهر کاشان است. مرتضی زمانی، مجری طرح که سال‌ها در حوزه کشاورزی فعالیت دارد به همشهری می‌گوید: «دانشجویان دانشگاه کاشان هم برای کاشت نهال آمدند و تمام 350هزار اصله نهال این جنگل به‌دست دانش‌آموزان و دانشجویان کاشته شده‌است.»
تا‌کنون دانش‌آموزان 35مدرسه در کاشان و 12مدرسه از شهر آران و بیدگل در قالب اردوی تفریحی برای کاشت نهال به مزرعه آمده و با موضوع استفاده از بازچرخانی آب هم آشنا شده‌اند.
زمانی ادامه می‌دهد: «دوستی با طبیعت از همین راه برای بچه‌ها شکل می‌گیرد. برخی از آنان در تعطیلات آخر هفته برای احوالپرسی از نهال‌هایی که کاشته‌اند به مزرعه می‌آیند.»
بازگشت آب رفته
اماشروع ماجرای راه‌اندازی نخستین جنگل دست‌کاشت، آبیاری با آب نامتعارف (پساب) و تماشای پساب تصفیه‌خانه کاشان از سوی مرتضی زمانی بود.
او که کارشناس‌ارشد رشته کشاورزی است، می‌گوید: «پساب تصفیه‌خانه کاشان 200لیتر در ثانیه و 90لیتر در ثانیه آن برای کارخانه فولاد آران و بیدگل است. موضوع تامین آب برای طرح جنگل از مابقی پساب تصفیه‌خانه که حل شد، آماده‌سازی250هکتار زمین در نزدیکی تصفیه‌خانه برای زراعت چوب از سال 1402آغاز شد.» آبیاری جنگل هم از طریق سیستم آبیاری قطره‌ای و مطابق با تجهیزات روز است. زمانی ادامه می‌دهد: «همزمان با آغاز نوروز 1404هم کشت 350هزار اصله نهال تمام شد. در مرحله داشت هم از دانش‌آموزان کمک می‌گیریم تا از احوال نهالی که کاشته‌اند، باخبر باشند. از 4یا 5سال آینده برداشت چوب انجام می‌شود. دور بعدی برداشت چوب هم بعد از 2سال امکان‌پذیر است. سازمان محیط‌زیست استان اصفهان اعلام کرده، اینجا بزرگ‌ترین جنگل دست‌کاشت در خاورمیانه است که با استفاده از آب نامتعارف (پساب) آبیاری می‌شود.»
همسایه با جنگل در کاشان
کاشانی‌ها از همسایگی با جنگل‌های دست‌کاشت چه نفعی می‌برند؟ مرتضی زمانی، ایده‌پرداز این طرح در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «کاشان یک شهر کویری است. جنگل هم تقریبا 2کیلومتر با شهر فاصله دارد. تا 5سال آینده که درختان جان بگیرند تا 10کیلومتری جنگل هوا 3درجه خنک‌تر می‌شود. علاوه بر آن بحث ریزگردها هم هست. جنگل 250هکتاری می‌تواند 67تن ریزگرد را جذب کند. از دیگر سو، درختان سد دفاعی طبیعی در برابر توفان هستند.» اشتغال‌زایی و توسعه فضای سبز، استفاده بهینه از منابع آب و خاک، جلوگیری از فرونشست زمین و پیشگیری از آلودگی منابع آب‌های زیرزمینی از دیگر مزایای این طرح است. اینطور که زمانی می‌گوید الگوبرداری از این طرح از سوی یزد و قم نیز به‌دلیل اقلیم کویری مطرح شده است.
ماجرای مشارکت مردمی در ایجاد یک جنگل دست‌کاشت
جنگل دست‌کاشت قائم کرمان با ۲۵۸ هکتار زمین با حدود نیم میلیون اصله درخت، یکی از جالب‌ترین جنگل‌های دست‌کاشت کشور است که مانند جنگل دست‌کاشت کاشان با کمک مردم ایجاد شده است. داستان ساخت این جنگل دست‌کاشت آنقدر جالب است که حتی مستندی با عنوان «جنگل قائم» به تاریخچه احداث این محل و اتفاقاتی که در آن زمان رخ داده است، می‌پردازد و رویکرد اصلی آن تمرکز بر مشارکت مردمی است که به بهبود محیط‌زیست منتج می‌شود. ماجرا از این قرار است که اواخر دهه 1330و اوایل دهه 1340با هم‌فکری و مشارکت بازاریان و افراد مذهبی شهر جلساتی تشکیل می‌شود و مردم را به مشارکت برای کاشت درخت تشویق می‌کنند. زمین لازم برای احداث این جنگل از سوی استانداری به خیریه جنگل واگذار می‌شود و خیریه نیز زمین‌ها را وقف شهرداری می‌کند و پروژه کاشت درخت در این محل آغاز می‌شود.
در همینه زمینه :
