
استقرار انگلیسیها در باغ مشهور

ده ونک از بدو پیدایش از باغهای متعددی تشکیل شده بود که در دورههای مختلف تاریخی هویت و سرنوشت آنها تغییر کرده است.باغهایی را که از دوره قاجار و عمدتا توسط مستوفیالممالک در ده ونک ایجاد شد باید در زمره باغهای تاریخی تهران قرار داد که برخی از آنها با گذشت بیش از یک قرن هنوز سرپا ماندهاند.
مهرشاد کاظمی ، تهران پژوه میگوید: «باغ خوئیک را باید تاریخیترین باغ دهونک بدانیم که در ضلع غربی بزرگراه شهید چمران واقع شده و به کارن فیروزگر تعلق دارد. این باغ که توسط قنات زنده خوئیک آبیاری میشود در سال 1320شمسی و در جریان جنگ جهانی دوم که متفقین وارد تهران شدند به تصرف انگلیسیها درآمد. این باغ به حدی سرسبز و زیبا بود که به محل استقرار فرماندهان ارتش انگلیس اختصاص داده شد و افسران و سربازان هندی را به باغهای پایینتر که نزدیک به ساختمانهای آتیساز امروزی بود، انتقال دادند. داخل یکی از این باغها استخر بزرگی بود که به استخر هندیها معروف شد و هنوز به همین نام شناخته میشود. انگلیسیها حد فاصل سالهای 1324تا 1325شمسی از تهران خارج شدند اما نام خوئیک به واسطه این اتفاق در تاریخچه پایتخت ماندگار شد.»
از دیگر باغهای معروف بخش غربی میتوان از باغ ابراهیم سمیعی، داماد مستوفیالممالک، باغ فیروزگر در کوچه فیروزگر و باغ امیرنیکو با درخت شاهتوت معروفی که احتمالا بزرگترین درخت شاهتوت تهران است، نام برد.
باغهای ضلع شرقی بزرگراه چمران که در جنوب محله دهونک واقع شدهاند تاریخچه متفاوتی دارند. کاظمی میگوید: «باغ شاهرخی، باغ بهمن یا باغ وثیقی که لوکیشن برخی فیلمهای سینمایی بوده به اقوام مستوفی یا فیروزگر تعلق داشته است. باغ بالا که با گذشت زمان به باغ مستوفی، باغ ایرانی و باغ مختاری تغییر نام داد در همین بخش و بالادست توتستان مستوفی بوده که حکم آخرین ایستگاه زائران امامزاده داود(ع) را داشته است. باغ نو هم به مستوفی تعلق داشت و امروز دانشگاه الزهرا(ع) در این باغ تاریخی واقع شده است. مستوفی و فیروزگر برخی باغهای مهم دهونک را هم به همسران و دخترانشان هدیه دادند؛ مثل باغ مولانا که ملک شخصی پوران، دختر مستوفیالممالک بود یا باغ خانمی که به فروغ، خواهر فیروزگر تعلق داشت و باغ شازده که به نام مهرانگیر خانم، همسر فیروزگر بود و بعد از تخریب، ساختمان اکتشاف نفت را به جای آن ساختند.»