محله ادیان پایتخت

فقط کافی است کمی در تاریخ پرماجرای این روستای خوش آب‌وهوا جست‌وجو کنید تا ردپای حضور پیروان ادیان بزرگ الهی را آنجا ببینید. مسلمانان سال‌هاست در کنار هموطنان ارمنی، یهودی و زرتشتی خود در محله ده‌ونک زندگی می‌کنند. ونک تنها محله‌ای است که بسیاری از بزرگان ادیان و مذاهب به آن رفت‌وآمد می‌کردند؛ از روحانیون مسیحی و دورهمی یهودیان در این محله تا حضور امامزاده قاضی الصابر(ع) وجمعی از زیدیه که سابقه طولانی در این قریه داشتند. بزرگان فرقه صوفیه همچون قلندرشاه و مددعلیشاه نیز سال‌ها آنجا  زیسته و بعد از وفات در همانجا  آرمیده‌اند.
  مهرشاد کاظمی، تهران پژوه دراین‌باره می‌گوید: «کمتر کسی می‌داند که این محله به‌دلیل تاریخچه و تنوع مذهبی‌اش می‌تواند بحق «محله ادیان» لقب بگیرد. مهمان‌نوازی اهالی ونک و رفتار با سایر ادیان و اقوام مهاجر مثال‌زدنی است. حدود ۲۰۰ سـال پیـش، در زمان محمدشاه قاجار و به دستور حاج میرزا آغاسی،
 ۱۳ خانوار ارمنی از اسـتان فارس به شرق روسـتای ونک مهاجرت کردند و به دامداری مشغول شـدند. بعدها میرزا یوسف مستوفی‌الممالک که مالک زمین‌های ونک بود بخشی از زمین‌ها را به ارامنه بخشید. ارامنه خانه‌هایشان را با خشت و گل درون حصاری به نام قلعه ساختند.» ارامنه ارتباط گسترده‌ای با اهالی ونک داشتند و همواره با آنها دررفت‌وآمد و دادوستد بودند. آنها قبرستانی با نام قبرستان ارامنه نیز ساختند و فعالیت‌های دینی خود را در دو کلیسای میناس مقدس و صلیب مقدس در ده‌ونک انجام می‌دادند.
کاظمی درباره حضور زرتشتیان در ونک می‌گوید: «هموطنان زرتشتی از یزد به ونک آمدند. خانه‌ها و باغ‌های بی‌شماری همچنان در محله ونک وجود دارد که متعلق به زرتشتیان است. باغ گرشاسب و باغ شاهرخی ازجمله آنهاست. ارباب گشتاسب فیروزگر با خرید دو و نیم دانگ از املاک مستوفی‌الممالک دومین مالک بزرگ اراضی ونک بود که با تلاش خود بیمارستان فیروزگر را ساخت.» مرکز دینی آریان بزرگ در میان باغی بزرگ در ونک قرار دارد که زرتشتیان تهرانی بسیاری جشن‌ها و برنامه‌های عبادی خود را آنجا برگزار می‌کنند.کاظمی درباره یهودیان مقیم روستای ونک می‌گوید:«کلیمیان نیز از اقلیت‌های دینی ساکن ونک بودند. آنها نیز باغ‌های متعددی داشتند که مشهورترین خاندان آنها به نام «رب‌النوعی» همچنان در ونک ساکنند.»