ماجرای پزشکان افغان در ایران

مریم سرخوش-روزنامه‌نگار

نادر یاراحمدی، مشاور وزیر و رئیس مرکز امور اتباع و مهاجران خارجی وزارت کشور گفته: «در حال حاضر نزدیک به 2 هزار پزشک افغانستانی در داخل ایران داریم که ۷۰۰ نفر از آنها متخصص و فوق‌تخصص هستند.» نکته‌ای که با واکنش‌های متعددی در فضای مجازی مواجه شده و نگرانی‌هایی از جایگزینی پزشکان افغان به جای پزشکان ایرانی به‌دلیل مباحثی ازجمله مهاجرت پزشکان، مهاجرت‌های شغلی و کناره‌گیری آنها از امر طبابت رقم زده است. این در حالی است که متولیان نظام سلامت بارها از پیشرفت تربیت پزشکان در ایران نسبت به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی سخن گفته و بر این موضوع تأکید کرده‌اند که با وجود وابستگی به پزشکان خارجی در آن سال‌ها، دیگر چنین نیازی در کشور وجود ندارد. در پاسخ به این سؤال که آیا فعالیت پزشکان همسایه شرقی در کشور به‌معنای از دست رفتن چنین دستاوردی و جایگزین شدن پزشکان اتباع به جای ایرانی‌هاست، محمد میرخانی، معاون اجتماعی و پارلمانی سازمان نظام پزشکی در گفت‌وگو با همشهری به چند نکته مهم اشاره کرده است که در ادامه می‌خوانید.

کدام پزشکان خارجی در ایران فعالند؟
میرخانی با تأیید فعالیت پزشکان اتباع در ایران می‌گوید: «تمام پزشکان غیرایرانی که افغانستانی‌ها هم جزو آنها هستند، با داشتن شماره نظام پزشکی در ایران فعالند که با الف و ت (به معنای اتباع) صادر می‌شود. اکثر این پزشکان کسانی هستند که در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران درس خوانده‌اند و از نظر علمی و آموزشی سطح پایینی ندارند. گروه دیگر پزشکانی هستند که از خارج کشور آمده و با عبور از ارزشیابی‌های وزارت بهداشت، شماره نظام پزشکی می‌گیرند. یک گروه دیگر هم تابعیت ایرانی دارند که در شماره نظام پزشکی آنها الف و ت قید نمی‌شود.»‌

پزشک بی‌کیفیت نداریم

میرخانی در پاسخ به این سؤال که فعالیت این پزشکان در کشور به معنی کمبود و کاهش آمار پزشکان فعال ایرانی است، بیان می‌کند: «قبل از انقلاب کمبود پزشک داشتیم و پزشکانی از کشورهای هند، پاکستان و فیلیپین در ایران فعالیت می‌کردند. آمارشان هم بالا بود؛ چون دستمزدی حدود 5هزار دلار می‌گرفتند. آن زمان به‌دلیل تامین نیروی انسانی، کیفیت این پزشکان مطرح نبود و وجود یک پزشک اهمیت داشت. در حال حاضر ایران به اندازه کافی پزشک دارد و هیچ نیازی نداریم که تحت هر شرایطی پزشکان بی‌کیفیت خارجی به‌کار بگیریم.» او ادامه می‌دهد: «بسیاری از افرادی که اکنون به‌عنوان پزشکان اتباع فعالند، در گذشته در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران درس خوانده و به کشور خود بازگشته‌اند، اما بعد از روی کارآمدن طالبان دوباره به ایران مهاجرت اجباری کرده‌اند. هیچ‌یک از این افراد درس‌نخوانده نیستند و اگر مدرک آنها توسط وزارت بهداشت تأیید شده باشد، شماره نظام پزشکی می‌گیرند. به‌طور کلی وزارت بهداشت درباره تأیید این پزشکان سختگیری‌های زیادی دارد و سازمان هم درصورتی شماره نظام پزشکی صادر می‌کند که آنها تأییدیه‌های خاص وزارت بهداشت را گرفته باشند. کشورهای زیادی وجود دارند که به پزشکان تحصیلکرده آنها اجازه کار در ایران داده نمی‌شود و مدرک آنها مورد تأیید وزارت بهداشت نیست.»‌

آمار پزشکان خارجی بالا نیست
معاون اجتماعی و پارلمانی سازمان نظام پزشکی با تأکید بر اینکه طبابت کردن در ایران صرفه اقتصادی ندارد و به دلایل مختلف خدمت‌رسانی در بخش درمان را سخت کرده، عنوان می‌کند: «پزشکان غیرایرانی که در کشور ما مشغول فعالیت هستند، آمار بالایی ندارند. اینکه تصور شود، بیمارستان‌های کشور پر از پزشک افغان باشد حرف اشتباهی است. پزشکان اتباع در بیمارستان‌های کشور بسیار محدود و عمده آنها کسانی هستند که به‌نحوی تابعیت ایران را دریافت کرده‌اند.» به‌گفته میرخانی، پزشکان افغان که به واسطه دولت طالبان از این کشور به ایران مهاجرت کرده‌اند، درصدد رفتن به کشورهای اروپایی هستند و به هیچ عنوان خود ایران هدف آنها نیست. افراد زیادی هم بوده‌اند که در ایران درس خوانده، پزشک شده‌اند و به راحتی به کشورهای اروپایی مهاجرت کرده‌اند.

کمبود پزشک داریم؟
به‌گفته معاون اجتماعی و پارلمانی سازمان نظام پزشکی در ایران با وجود تمام مشکلاتی که پزشکان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، کمبود پزشک مطرح نیست و مشکل فاصله گرفتن پزشکان از طبابت به دلایل مختلف است. به همین دلیل فعالیت پزشکان خارجی و اتباع در ایران به هیچ عنوان به‌معنای جایگزینی با پزشک ایرانی نیست.

خدمات بهتر به مهاجران
محمد میرخانی درباره فعـالــیت پـزشــــــکان غـــیرایـــــرانی به‌ویــژه افغــــان‌ها در ایـــران به این نکته اشاره می‌کند که آمار اتباع از همسایه‌های شرقی به‌ویژه افغانستان در ایران زیاد است و هزینه‌های درمانی آنها به‌ویژه مهاجران غیرقانونی قابل پرداخت نیست. پزشکان افغان که قانونا حق طبابت در ایران را دارند، می‌توانند به این مهاجران خدمات درمانی ارائه کنند.