شهری
پیاده‌روها، ویترین بساط‌داران
کارشناس شهری: در نبود بازارهای محلهای تعداد دستفروشان در دیواندره افزایش یافته است
هیوا محمدپور | دیواندره– خبرنگار:
بهدلیل فصلی بودن بیشتر مشاغل در دیواندره، معمولا در گوشه و کنار خیابان‌های اصلی شهر بساطهایی حدود دو تا سه متری پهن می‌شود که روی آنها اجناسی مانند اسباببازی، جوراب و لباسهای راحتی، خردهریزهای آشپزخانه و تنقلات قرار می‌گیرد. دستفروشان در کنار این بساط‌ها چشم‌انتظار توجه رهگذران هستند تا شاید چیزی بخرند. اما این روزها حتی مشاغلی هم که در برخی فصل‌ها رونق داشتند، کم‌رونق شده‌اند. لذا تعداد دستفروشان دیواندره‌ای افزایش یافته و این موضوع به معضلی در دیواندره تبدیل شده است.
یک شهروند دیواندره‌ای می‌گوید: خیابان اصلی این شهر مرکز خرید و محل بیشتر رفت و آمدهای سواره و پیاده است و معمولا شاهد شلوغی پیاده‌روها یا ترافیک خیابان هستیم.
«سینا منصوری» ادامه می‌دهد: به‌جز چند مغازه طلافروشی و چند بانک، بیشتر مغازه‌داران این خیابان تا یک متر از پیاده‌روها را اشغال کرده‌اند و دستفروشان هم در بقیه فضای پیاده‌روها و جلو بانکها بساط پهن کرده‌اند.
وی می‌افزاید: بارها پیش آمده که از دستفروشان خرید کردهام و چیزی که خریدهام در مغازه‌ها وجود نداشته است. از یک طرف آسایش رهگذران در رفت و آمدها مهم است و از طرف دیگر این افراد دستفروش هم درآمد و روزی میخواهند که باید فکری اساسی برای ساماندهی آنها شود.
منصوری بیان می‌کند: علاوه بر اینکه مغازه‌داران و دستفروشان پیاده‌روها را احاطه کرده‌اند، در بعضی جاها هم وانتیها توقف و اقدام به فروشندگی میکنند که این مورد مدتی است از سوی نیروهای راهنمایی و رانندگی به خوبی درحال کنترل است و امیدواریم ادامه داشته باشد.
اجاره دادن فضای جلو مغازه‌ها
یک دستفروش که وسایل خرده‌ریزی همچون گیره، قرقره، سوزن، جوراب و کش را در کنار خیابان اصلی، یعنی خیابان امام، روی یک تکه پارچه چیده است، می‌گوید: چندین سال است که در این پیاده‌رو مشغول فروش این اجناس هستم. اوایل شاید تعداد دستفروشان در این مسیر به تعداد انگشتان دست هم نمیرسید، اما امروز دیگر جایی برای اضافه شدن دستفروش دیگری در این مسیر نیست.
«حمید مصطفایی» ادامه می‌دهد: صاحبان مغازههایی هم که کالایی ندارند تا جلو مغازه خود بگذارند، فضای جلو مغازه را به دستفروشان اجاره میدهند. عده‌ای از مغازه‌داران هم بعضی از اجناسشان را به صورت بساط پهن میکنند تا خود یا یکی از اعضای خانوادهشان اجناس را به فروش برسانند که آن هم به نوعی دستفروشی محسوب می‌شود.
وی می‌افزاید: برای اینکه مغازه‌داران معترض نشوند معمولا دستفروشان بساط خود را جایی پهن میکنند که حداقل چند متر این طرف و آن طرفش مغازهای وجود نداشته باشد که آن اقلام را ارائه بدهد. به هر حال دستفروشی درآمد چندانی ندارد و با آن فقط میتوان در سطح پایینی نیازهای اولیه خانواده را تامین کرد.
مصطفایی می‌گوید: ما شغل دیگری نداریم. اگر این کار را هم انجام ندهیم، بیکار می‌مانیم و با مشکلات دیگری مواجه می‌شویم. مطمئن باشید اگر فردی اندک درآمدی هم از جای دیگری داشته باشد، هیچ وقت نمی‌آید 10 تا 12 ساعت در سرما و گرما در کنار این وسایل که کل قیمت آنها 200 هزار تومان نمی‌شود سرپا بایستد.
وی اضافه می‌کند: اگر جایی برای ما تعیین کنند، به شرطی که در جمعآوری دستفروشان تبعیض قائل نشوند و مکان مورد نظر از لحاظ درآمدی و مراجعه مردم مناسب باشد، حاضریم پیاده‌روها را خالی کنیم.
زمینههای شکلگیری و رشد دستفروشی
یک کارشناس برنامهریزی شهری هم می‌گوید: عوامل متعددی زمینههای شکلگیری و رشد دستفروشی را فراهم میکنند که عامل اول خود دستفروشان هستند. آنها به دلیل نداشتن سرمایه به دنبال اجاره مغازه که هزینه بسیاری دارد، نمی‌روند. ازطرفی سرمایه مالی چندانی ندارند که بخواهند اجناس یک مغازه را به طور کامل تامین کنند. سهولت داد و ستد و گریز از کنترل‌های رسمی، فرار از پرداخت هر نوع مالیات و ارزش افزوده و سهولت تغییر شغل با توجه به نیاز و تقاضای بازار از دیگر عوامل روی آوردن به دستفروشی است.
«ناصح سهرابی» ادامه می‌دهد: عامل دیگر رشد دستفروشی، وجود مشتریان و خریدارانی است که به دلایلی مانند پایین بودن سطح درآمد به خرید کالای ارزانتر از دستفروشان تمایل دارند. در واقع پذیرش فرهنگ دستفروشی و خرید مردم از دستفروشان به ادامه فعالیت آنان کمک می‌کند.
وی می‌افزاید: عامل دیگر گسترش دستفروشی در دیواندره ساختار بازار است که شامل همکاری برخی از کسبه با دستفروشان، نبود بازارهای محلهای برنامهریزیشده، نبود ظرفیتهای اشتغال در شهر، حمایت غیررسمی بازار از داد و ستد دستفروشان، تراکم جمعیت شهری و دشواری نظام‌بخشی به فعالیتهای بازار هنگام بروز بحرانهای دورهای در اقتصاد شهر است.
سهرابی بیان می‌کند: همچنین کاهش تولیدات و فراوردههای کشاورزی در سالهای اخیر بهدلیل خشکسالیها، کمبود منابع آب، بیکاری بخش بزرگی از فعالان کشاورزی، مهاجرت از روستاها، وجود اراضی شهری رهاشده برای اسکان موقت و تبدیل آنها به سکونتگاه ناپایدار برای گروههای مهاجر از جمله عوامل محیطی گسترش دستفروشی در دیواندره هستند.
تلاش شهرداری برای ساماندهی دستفروشان
شهردار دیواندره می‌گوید: امروزه پدیده سد معبر یکی از مشکلات پیش‌روی شهرداری‌هاست و افراد زیادی به هر علتی به دستفروشی در کنار خیابان و پیاده‌روها روی آوردهاند. اما حق و حقوق عابران پیاده هم حسب ماده قانونی شهرداری‌ها باید در نظر گرفته شود. «ناصح محمدخانی» ادامه می‌دهد: شهرداری دیواندره در وهله اول به تمام دستفروشان و مغازه‌داران تذکر قانونی می‌دهد که تا حد ممکن حقوق عابران را در معابر رعایت کنند. همچنین مغازه‌داران و دستفروشان نیز نباید راه‌بندان یا ترافیک ایجاد کنند.وی می‌افزاید: تاکنون آن‌چنان که باید برای ساماندهی دستفروشان و میوه‌فروشان سیار و ثابت کار خاصی انجام نشده است. با مشورت کارشناسان و هماهنگی با دستگاه‌های ذی‌ربط و همچنین با در نظر گرفتن تمام زوایای موضوع تلاش داریم در آینده نزدیک حدود 800 دستفروش را ساماندهی کنیم.
