اسب کاسپین در مسیر جهانی شدن

زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار

 گونه اسب کاسپین به‌عنوان قدیمی‌ترین نژاد رام‌شده اسب در دنیا رو به انقراض است. روز گذشته در بنیاد ایرانشناسی، متخصصان اسب کاسپین و استادان حوزه‌های میراث فرهنگی دور هم جمع شدند تا در مورد فرآیند ثبت جهانی این گونه در یونسکو به همفکری برسند. جمعیت این گونه در اسارت بسیار محدود است و آنچه در طبیعت باقیمانده در رقابت با توسعه شهری و روستایی به‌شدت آسیب‌پذیر است. فرصت ثبت جهانی در یونسکو برای کشور‌ها بسیار محدود است. ایران هر 4سال 3اثر ملی را می‌تواند به جهانیان معرفی و ثبت کند؛ در نتیجه قرار گرفتن در فهرست ثبت جهانی نیز خود مانعی برای حفاظت از این گونه است. از سوی دیگر تجربه ثبت چوگان به نام کشور آذربایجان و ماجراهای پس از آن، دوستداران این گونه را نگران کرده است. اگرچه این اسب با تلاش انجمن حفاظت از اسب کاسپین در سال گذشته با عنوان «اسب کاسپین، مهارت‌های سنتی، پرورش و نگهداری» در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید اما هنوز هیچ متولی مشخصی برای پیگیری ثبت جهانی آن وجود ندارد. سازمان حفاظت محیط‌زیست معتقد است كه این گونه، اهلی‌ شده و متولی‌اش وزارت کشاورزی است ولي وزارت کشاورزی معتقد است برای ثبت در «جیاس» به‌عنوان یکی از نظام‌های میراث کشاورزی زیر‌مجموعه فائو باید با معیشت مردم در ارتباط باشد. در گذشته به این نژاد اسبچه خزری، گیلِ اسبنیز گفته می‌شد و تا سال۱۳۴۵ منحصرا در ایران وجود داشت و لوئیز فیروز این گونه را کشف و به‌عنوان اسب کاسپین به دنیا معرفی کرد.