دولت و مجلس پای کار معیشت

علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار

در شرایطی که کشور با چالش‌های اقتصادی و اجتماعی متعددی روبه‌روست، دولت با اتخاذ رویکردهای متنوعی مبتنی بر همکاری نزدیک با نهادهای قانونگذاری و نظارتی، برنامه‌های جامعی را در جهت بهبود معیشت شهروندان و تقویت ساختار اقتصادی اجرا کرده؛ هر چند که تا رسیدن به نقطه مطلوب، فاصله زیادی وجود دارد. این رویکرد که از طریق مشارکت فعال مجلس شورای اسلامی و تصویب قوانین حمایتی و اصلاحی تقویت شده، همزمان تلاش کرده تا پاسخگوی نیازهای اساسی جامعه در زمینه‌های بهداشت، اشتغال و حمایت‌های اجتماعی باشد.
 نشست غیرعلنی دیروز مجلس با حضور رئیس‌جمهور نیز از دغدغه مشترک این دو نهاد حاکمیتی برای حل مشکلات معیشتی مردم از رهگذر هم‌افزایی و همگرایی حکایت دارد. رئیس‌جمهور در پایان این نشست، تصریح کرد که اولویت، معیشت مردم است و با مجوز مقام معظم رهبری، یک‌میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برداشت شده که به‌صورت کالابرگ به ۷دهک تخصیص ‌می‌یابد. همچنین، حضور سرزده پزشکیان در بانک مرکزی و پیش از آن، نشست سران قوا با محوریت تمدید اختیارات ستاد تنظیم بازار به‌منظور کنترل و نظارت دولت، از اراده قوای 3گانه برای ایجاد ثبات در بازار نشان دارد.
هدف از این گزارش، ارائه تحلیلی دقیق از عملکرد دولت پزشکیان در حوزه‌های اقتصادی و معیشتی، بررسی طرح‌ها و قوانین تصویب‌شده توسط مجلس در راستای ارتقای کیفیت زندگی مردم و نمایش نتایج مثبت حاصل از همکاری 2نهاد در قالب آمار و ارقام است.



دستاوردهای دولت در حوزه اقتصاد

  تأمین مالی
 تحقق منابع: ۶۶درصد منابع بودجه ۱۴۰۳ در ۵ماهه اول دولت چهاردهم تامین شد. (در مقایسه با ۱۷درصد در ۴ماهه دولت قبل)
 تامین مالی غیرتورمی: ۳۰۴هزار میلیارد تومان اوراق مالی اسلامی تا دی‌ماه ۱۴۰۳ منتشر شد.
 رشد منابع: ۴۸درصد از منابع مصوب سال در ۵ماهه دولت چهاردهم تامین شد. (رشد ۳۱درصدی نسبت به دولت قبل)
 حساب واحد خزانه: از رسوب ۲۰۰هزار میلیارد تومان در حساب دستگاه‌ها جلوگیری شد.
 تنخواه‌گردان: دولت از تنخواه‌گردان بانک مرکزی استفاده نکرد.

  درآمدها
 درآمدهای پایدار: رشد درآمدهای مالیاتی و غیرنفتی در اولویت قرار گرفت.
 کاهش نرخ مالیات: نرخ مالیات شرکت‌ها از ۲۵درصد به ۲۰درصد کاهش یافت.
 مبارزه با فرار مالیاتی: تمرکز بر دانه‌درشت‌های مالیاتی و طرح نشان‌دار کردن مالیاتی.
 رشد استرداد: استرداد مالیات به صادرکنندگان ۶۵درصد رشد داشت. (۲۲ هزار میلیارد تومان)
 عوارض ارزش‌افزوده: ۱۱۶هزار میلیارد تومان عوارض ارزش‌افزوده وصول شد. (رشد ۵۳درصدی)

  مالیات
 نظام مالیاتی هوشمند: رسیدگی سیستمی اظهارنامه‌ها، اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان.
 رسیدگی اظهارنامه‌ها: به ۱۰۰درصد اظهارنامه‌های اجاره، ۸۰درصد اظهارنامه‌های اصناف و ۷۰درصد اظهارنامه‌های اشخاص حقوقی رسیدگی شد.
 قطعی‌سازی پرونده‌های مالیاتی: بیش از ۸میلیون پرونده مالیاتی اصناف قطعی شد.
 رشد مؤدیان: تعداد صادرکنندگان صورتحساب الکترونیکی ۶۱درصد رشد داشت. (۲۲۵ هزار مؤدی)

  بازار سرمایه
 برنامه راهبردی: تدوین برنامه عملیاتی ۱۷ماده‌ای برای بازار سرمایه.
 حمایت از بازار: صیانت از حقوق بازار سرمایه در بودجه ۱۴۰۴.
 انتشار اوراق: مدیریت انتشار اوراق دولتی و تأکید بر بازارگردان.
 رشد بورس: رشد ۴۳درصدی در بورس.
 عرضه‌های اولیه: نهایی‌سازی لیست عرضه‌های اولیه برای 3ماهه پایانی سال.

  خصوصی‌سازی
 رویکرد جدید: تأکید بر اهلیت و واقعی شدن خصوصی‌سازی.
 آماده‌سازی شرکت‌ها: ۲۹شرکت در برنامه آماده‌سازی قرار گرفتند. (برخی حذف و برخی در حال آماده‌سازی)
 قیمت‌گذاری: ۴۸بنگاه در مرحله قیمت‌گذاری.
 بزرگ‌ترین مزایده: فروش زمین هزار جریب اصفهان به مبلغ ۳۵۰هزار میلیارد ریال.
 تمدید مولدسازی: مصوبه مولدسازی دارایی‌های دولت به‌مدت 2سال تمدید شد.

نگاهی به مصوبات معیشتی مجلس
مجلس برای سال آینده، تمهیدات ویژه‌ای جهت بهبود معیشت مردم در نظر گرفت. این مصوبات شامل افزایش حقوق، سقف معافیت مالیاتی و متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان است. مصوبات مجلس در بودجه ۱۴۰۴ با هدف بهبود معیشت مردم به‌ویژه قشر کم‌درآمد و دهک‌های پایین جامعه، تأثیر مثبت خواهد داشت.

  بررسی لایحه بودجه
  بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۴ پس از ۲۲جلسه در مجلس به پایان رسید.
  مصوبات بخش اول لایحه بودجه به شورای نگهبان ارسال شد.

  مصوبات معیشتی
  بیش از ۱۰بند و جزء از ۱۷تبصره ماده واحده لایحه بودجه به معیشت اختصاص داشت.
  افزایش سقف معافیت مالیاتی و اختصاص منابع از مالیات بر ارزش‌افزوده برای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان.

  معافیت مالیاتی
  سقف معافیت مالیاتی حقوق ماهانه کارکنان تا ۲۴میلیون تومان افزایش یافت.
  این میزان، دوبرابر سقف معافیت مالیاتی سال گذشته (۱۲میلیون تومان) است.

  حقوق کارکنان
  حداقل حقوق و مزایای مستمر شاغلان ۲۰درصد افزایش یافت.
  حداقل حقوق کارکنان دولت ۱۳میلیون تومان تعیین شد.
  حقوق بازنشستگان، وظیفه‌بگیران و مشترکان صندوق‌های بازنشستگی ۲۰درصد افزایش یافت.
  حداقل حکم حقوق بازنشستگان ۱۱میلیون و ۷۰۰هزار تومان تعیین شد.

  مددجویان و والدین شهدا
  مستمری مددجویان کمیته امداد و بهزیستی ۴۰درصد افزایش یافت.
  مستمری والدین شهدا ۲۰درصد افزایش یافت.
  پرداخت کمک‌هزینه معیشتی به جانبازان، آزادگان، خانواده شهدا، رزمندگان و معلولان شدید و خیلی شدید فاقد شغل و درآمد.

  یارانه
  یارانه نقدی خانوار‌های پردرآمد (دهک‌های هشتم تا دهم) حذف می‌شود.
  اعتبار کالابرگ خانوار‌های تحت پوشش نهاد‌های حمایتی و 3دهک پایین درآمدی از محل حذف یارانه نقدی افزایش می‌یابد.
  دولت مکلف به پیش‌بینی اعتبارات برای جبران قدرت خرید خانوار‌های طبقات متوسط و پایین درآمدی شد.

  تسهیلات
  حداقل ۳۵۰۰هزار میلیارد ریال برای قرض‌الحسنه ازدواج، فرزندآوری و مسکن اختصاص یافت.
  سازوکار اجرایی و نظارت بر تسهیلات تکلیفی و اشتغال مشخص شد.

  سایر مصوبات
  تعیین منابع هدفمندسازی یارانه‌ها.
  تعیین سازوکار برای متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان لشکری، کشوری و صندوق بازنشستگی فولاد.
  توسعه حمل‌ونقل عمومی و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل.
  تأمین ماشین‌آلات برای شهر‌های مناطق محروم.
  مدیریت پسماند و نیروگاه‌های زباله‌سوز.
  بازسازی بافت‌های فرسوده.
  صدور مجوز واردات خودرو برای ایثارگران.
  پرداخت بیمه پایه مالکان واحد‌های مسکونی تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی.
  اختصاص زمین رایگان به خانواده‌های دارای ۴ فرزند و بیشتر.

هدفمندی یارانه‌ها در لایحه بودجه ۱۴۰۴
یکی از بخش‌های مهم، جداول منابع و مصارف هدفمندی یارانه‌هاست. این بخش با معیشت ۸۰درصد شهروندان مرتبط است و می‌تواند بر کسری بودجه دولت تأثیر بگذارد. در این بخش به جزئیات آن می‌پردازیم:

  حذف یارانه نقدی پردرآمدها
  دولت مکلف به حذف یارانه نقدی خانوارهای پردرآمد (دهک‌های هشتم، نهم و دهم) در سال ۱۴۰۴ شده است.
  این مصوبه در بخش اول بودجه که به قانون تبدیل شده، آمده است.

  منابع هدفمندی یارانه‌ها
  برای هدفمندی یارانه‌ها در سال آینده بالغ بر ۱۰۰۰همت (هزار هزار میلیارد تومان) منابع پیش‌بینی شده است.
  منابع از محل درآمدهای فروش داخلی و صادرات فرآورده‌های نفتی، گاز طبیعی و فروش میعانات گازی به پتروشیمی‌ها تأمین می‌شود.
  ۲۰۰همت کمک زیان از بودجه عمومی برای پوشش کسری احتمالی درنظر گرفته شده است.

  مصارف هدفمندی یارانه‌ها
  یارانه نقدی و کالابرگ
  مستمری خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی
  یارانه نان و دارو
  هزینه‌های واردات فرآورده‌های نفتی

  انضباط مالی
  دولت بودجه سازمان هدفمندی یارانه‌ها را با بودجه عمومی ادغام کرده است.
  این اقدام به‌منظور شفافیت منابع و مصارف انجام شده است.

  سقف بودجه هدفمندی
  سقف اولیه ۹۲۳ همت بود.
  مجلس ۱۲۳ همت به آن افزود که به ۱۰۴۶ همت رسید.
  افزایش ۴۰درصدی مستمری مددجویان، ۲۰همت به سقف بودجه اضافه کرد.

  منابع هدفمندی
  فروش داخلی فرآورده‌های نفتی: ۱۴۱همت (شامل مطالبات سنوات گذشته)
  بنزین سهمیه‌ای: ۱۶.۶۰۸ همت
  بنزین آزاد: ۶۶ همت
  بنزین آزاد بیش از سهمیه: ۱۰۰۰ همت
  فروش داخلی گاز طبیعی: ۳۳۰همت (شامل مطالبات گاز)
  صادرات فرآورده‌های نفتی: ۲۶۴همت
  فروش داخلی میعانات گازی به پتروشیمی‌ها: ۷۱ همت
  اصلاح نرخ سوخت هواپیما: ۸همت (حداقل ۳۰درصد نرخ خرید سوخت از پالایشگاه‌ها)
  کاهش یارانه گازوئیل معادن بزرگ: ۱.۵۵۲ همت (کاهش از ۱۰ به ۵۰درصد)

  تحقق منابع در سال ۱۴۰۳
  عملکرد منابع مطلوب نبود.
  تنها ۵۵درصد از منابع محقق شد.
  فروش داخلی فرآورده‌های نفتی ۹۷درصد رقم مصوب را پوشش داد. (به‌دلیل رشد مصرف)
  صادرات فرآورده‌های نفتی ۶۱درصد رقم مصوب را پوشش داد.
  فروش داخلی گاز طبیعی ۵۷درصد منابع واریز شده را شامل شد.

  درآمدهای گازی
  عمده درآمد از فروش گاز به صنایع بزرگ است.
  تعرفه فروش گاز به صنایع، تابعی از نرخ ارز و قیمت‌های منطقه‌ای گاز است.
  نرخ خوراک پتروشیمی‌ها ۱۵ سنت (دلار) با نرخ ارز ۵۵ هزار تومان درنظر گرفته شده است.
  ۴۰همت از مطالبات شرکت ملی گاز از صنایع پیش‌بینی شده که تحقق آن با ابهام روبه‌روست.
  صنایع بزرگ در پرداخت گازبها تأخیر دارند.
  جریمه عدم‌پرداخت قبض گاز معادل جریمه مالیاتی درنظر گرفته شده است.

  سایر منابع
  اصلاح نرخ سوخت هواپیما: درآمد حاصله به هدفمندی یارانه‌ها اختصاص می‌یابد.
  کاهش یارانه گازوئیل معادن: درآمد حاصله به هدفمندی یارانه‌ها منتقل می‌شود.
  فروش بنزین: درآمد حاصله به هدفمندی یارانه‌ها اختصاص می‌یابد.

  خرید تضمینی گندم
  ۲۵۰هزار میلیارد تومان برای خرید تضمینی گندم درنظر گرفته شده است.
  نرخ خرید تضمینی گندم ۲۰هزارو 500تومان (معمولی) و ۲۱هزار تومان (دوروم) تعیین شده است.