طلاق اروپا از آمریکا

بهاره محبی-روزنامه‌نگار

«نشست امسال کنفرانس مونیخ کابوس اروپایی‌ها بود.» این بخشی از اظهارات کریستوف هوسگن، رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ در واکنش به اظهارات مقام‌های آمریکایی در این نشست است که رهبران اروپا را در شوکی تمام‌عیار فرو برده است. اغلب ناظران با اشاره به انتقادهای تند مقام‌های آمریکایی دولت دونالد ترامپ ازجمله وزیر دفاع و معاون اول رئیس‌جمهور معتقدند که کنفرانس مونیخ به عرصه نمایش اختلافات شدید میان متحدان قدیمی- آمریکا و اروپا - تبدیل شده است.
شصت و یکمین کنفرانس امنیتی مونیخ از ۱۴‌فوریه سال ۲۰۲۵ (۲۶‌بهمن) به‌مدت 3روز برگزار‌شد. دامنه این اختلافات چنان گسترده بود که رهبران اروپایی بلافاصله پس از نشست مونیخ دوشنبه (دیروز) نشست اضطراری سران اروپا را به درخواست امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه، در پاریس برگزار کردند، نشستی که به‌گفته اروپایی‌ها هدفش یافتن پاسخی برای این پرسش است که «با ترامپ چه باید کرد؟»

سخنرانی جنجالی دی‌جی‌ونس
گرچه اظهارات چند روز پیش پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا ازجمله درباره مخالفت صریح آمریکا با عضویت اوکراین در ناتو خشم رهبران اروپایی را برانگیخته بود اما آنچه آتش تنش‌های متحدان قدیمی را شعله‌ور کرده سخنرانی 10دقیقه‌ای دی‌جی‌ونس، معاون اول ترامپ بود. ونس در این سخنرانی با کنار گذاشتن استانداردهای رایج اظهارنظرهای دیپلماتیک گفت:

  تهدیدی که بیش از همه درباره اروپا نگرانم می‌کند، روسیه نیست. چین هم نیست. هیچ بازیگر خارجی دیگری هم نیست بلکه تهدیدی از درون است.
  چیزی که نگرانم می‌کند عقب‌نشینی اروپا از برخی از اساسی‌ترین ارزش‌های خود است؛ ارزش‌هایی که با ما مشترک است.
   نادیده گرفتن مردم، نادیده گرفتن نگرانی‌هایشان، ساکت کردن رسانه‌ها، عدم‌برگزاری انتخابات و... نه‌تنها هیچ‌چیزی را حفظ نمی‌کند، بلکه سریع‌ترین راه برای نابودی دمکراسی است. اگر از رای‌دهندگان خودتان در هراس هستید، آمریکا هیچ کاری برای شما نمی‌تواند انجام دهد.
  کشورهای اروپایی باید برای امنیت خود بیشتر هزینه کنند.


مذاکرات صلح اوکراین در غیاب اروپا
مسئله صلح اوکراین نیز ازجمله اختلافات آشکار میان رهبران اروپایی و دولت ترامپ در کنفرانس مونیخ بود. این اختلاف زمانی به عریان‌ترین شکل ممکن خود را نشان داد که کیت کلاگ فرستاده ترامپ در امور اوکراین در مونیخ با رد احتمال حضور اروپایی‌ها در مذاکرات صلح که قرار است به میزبانی عربستان سعودی برگزار شود گفت که آمریکا به‌عنوان میانجی در مذاکرات عمل خواهد کرد و اوکراین و روسیه دوطرف اصلی این مذاکرات خواهند بود.

واکنش اروپایی‌ها به آمریکا
  از صلح دیکته‌شده حمایت نمی‌کنیم
اولاف شولتز، صدراعظم آلمان، در کنفرانس امنیتی مونیخ با دفاع قاطعانه‌ای از اوکراین گفت: توافق صلح برای پایان دادن به تهاجم 3ساله روسیه نمی‌تواند به کی‌یف تحمیل شود. شولتز در تقابلی آشکار با مقام‌های آمریکایی تأکید کرد تنها درصورتی صلح برقرار خواهد شد که حاکمیت اوکراین تأمین شود.
  حمایت آمریکا از اروپا به پایان رسیده است
ولودیمیر زلینسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، در واکنش به اظهارات مقام‌های آمریکایی گفته مطمئن نیست که پیش از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، بتواند با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا دیدار کند. او با تأکید بر اینکه شواهد نشان می‌دهد که روزهای حمایت آمریکا از اروپا به پایان رسیده گفته رهبران اروپا باید نیروهای مسلح اروپا را ایجاد کنند تا آینده این قاره به اروپایی‌ها بستگی داشته باشد.
  احدی نمی‌تواند مدل خود را به ما تحمیل کند!
ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، در حساب کاربری خود در ایکس در واکنش به اظهارات ونس نوشته: اول اینکه، آزادی بیان در اروپا تضمین‌شده است. دوم اینکه، کسی که به‌خود و ارزش‌هایش اطمینان دارد، از انتقاد احساس تهدید نمی‌کند و سوم اینکه، هیچ‌کس مجبور نیست مدل ما را بپذیرد؛ اما احدی هم نمی‌تواند مدل خود را به ما تحمیل کند!


واقعیتی که اروپا دیر متوجه شد
روزنامه انگلیسی گاردین با اشاره به سخنرانی معاون ترامپ نوشته‌است:

  انتظار می‌رفت ونس در سخنانش در کنفرانس مونیخ بر اوکراین تمرکز کند؛ آن هم پس از یک هفته که دونالد ترامپ به‌طور یکجانبه آماده مذاکره برای توافق آتش‌بس است. در عوض، او از این موقعیت به‌عنوان تریبونی برای سرزنش متحدان اروپایی واشنگتن در مورد موضوعاتی مانند چندفرهنگی، مهاجرت و مقررات رسانه‌های اجتماعی استفاده کرد.
  به‌طور غیرقابل دفاعی، دولت ترامپ اکنون فعالان احزاب راست‌افراطی را مانند آلترناتیوی برای آلمان تشویق کرده و به شیوه‌ای بسیار شوم، ایده غرب را که دارای ارزش‌های بنیادی مشترک است از بین برده است.
  اروپا به کندی متوجه پیامدهای دنیای تازه رقابتی شده و چندقطبی شد که در آن پیوندهای فراآتلانتیک (آمریکا و اروپا) دیگر به همان شکل پیوند نمی‌خورد.

شکاف در اروپا
بر سر نحوه تعامل با ترامپ
به اعتقاد ناظران، بمبی که ترامپ در کنفرانس مونیخ درباره کنار گذاشتن از مذاکرات صلح اوکراین منفجر کرده این پرسش جدی را برای اروپایی‌ها مطرح کرده که چطور باید با شریکی چنین غیرقابل اعتماد تعامل کنند.
الجزیره می‌نویسد: تصور اینکه رئیس‌جمهور آمریکا بتواند به این فکر کند که نه‌تنها اروپا را از مذاکرات درباره جنگی که 3سال این قاره را درگیر کرده کنار بگذارد بلکه درصورت لزوم هم با روسیه معامله کند بسیاری را در بروکسل به هراس انداخته و باعث شکاف در اروپا برسر نحوه تعامل این چالش شده است:
  دسته اول کسانی هستند که معتقدند باید لفاظی‌های دیپلماتیک ترامپ را نادیده بگیرند به این امید که همچنان از اروپا حمایت کند.
  دسته دوم، کسانی هستند که معتقدند زمان کاهش وابستگی اروپا به آمریکا و استقلال اتحادیه اروپا فرا رسیده است.