از جاده شمیران تا شریعتی

هنوز هم بعضی از اهالی تهران خیابان دکتر شریعتی را به نام جاده قدیم شمیران می‌شناسند؛ نخستین جاده‌ای که از دارالخلافه به سمت شمیران کشیده شد و تا اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی جاده‌ای خاکی بود.
از روزگار گذشته جاده شمیران نشانه‌های زیادی باقی نمانده است به جز درختان بلندبالایی که در باغ‌های اطراف جاده شمیران قرار داشت و هنوز هم در حاشیه خیابان شریعتی دیده می‌شود. رسم درباریان قاجار بود که برای خود باغ و ییلاقی در شمیران و کوهپایه‌های شمالی تهران داشته باشند؛ به همین دلیل از دروازه شمالی پایتخت جاده‌ای به سمت شمیرانات کشیده شده بود که به جاده شمیران معروف بود. زمین‌های بایر اطراف دروازه شمیران به نزدیکی دروس و اختیاریه که می‌رسیدند سراسر باغ بودند. املاک رضاقلی‌خان هدایت بخشی از باغ‌ها و زمین‌هایی بود که جاده شمیران از کنارش می‌گذشت. خیابانی که امروز هم نام «یخچال» سردر آن به چشم می‌خورد از املاک خاندان هدایت بود و یخچال بزرگ شمیران هم در همین کوچه قرار داشت. در دوره پهلوی فاصله تهران و شمیران کم‌کم از میان برداشته شد و توسعه شهر، محله‌های تازه‌ای را در این فاصله به‌وجود آورد. باغ‌ها به زمین‌های کوچک‌تر تبدیل شدند و به فروش رفتند. با این حال هنوز هم تعدادی از این باغ‌های قدیمی در خیابان شریعتی به چشم می‌خورند.
جاده شمیران در دوره پهلوی اول به نام «جاده قدیم شمیران» معروف شد. دلیلش هم ساخت جاده تازه‌ای به سمت شمیران بود که خیابان پهلوی نام گرفت. تا قبل از ساخت این خیابان که حالا آن را به نام خیابان ولیعصر می‌شناسیم، جاده شمیران تنها راه رسیدن به این منطقه بود، اما بعد از ساخت دومین جاده، خیابان شریعتی کنونی به جاده قدیم شمیران معروف شد. جاده قدیم شمیران بعد از انقلاب اسلامی به خیابان دکتر شریعتی تغییر نام داد. دلیل انتخاب این نام سخنرانی‌های دکتر علی شریعتی در حسینیه ارشاد است که از نیمه دهه40 آغاز شد و تا اواسط دهه 50، قبل از تعطیلی حسینیه ارشاد ادامه داشت.