زندگی
شغل؛لنج‌سازی
لحظاتی از کار و زندگی لنج‌سازان ساحل خلیج‌فارس که به آنها گلاف می‌گویند
رابعه تیموری- روزنامه نگار
هنوز هم نقشه‌های سه‌بعدی که در ذهن اوستا‌همام گلاف و دیگر لنج‌سازان کهنه‌کار بندر کنگ نقش می‌بندد،احتمالاً از بعضی‌نقشه‌هایی که مهندسان کارآزموده با ابزارهای پیچیده و دم و دستگاه‌شان تهیه می‌کنند دقیق‌تر و کم‌خطاتر است. هنرشان هم امتحان پس داده و بسیاری از لنج‌های ماهیگیری و مسافربری که آنها از چوب درختان کرت و کهور و کنار وارداتی ساخته‌اند، در مقابل ضرب و زور امواج گزنده دریاهای خروشان بیشتر از لنج‌های فایبرگلاس امروزی تاب آورده‌اند. اوستا‌همام عمرش را در گلافی و ساخت لنج گذرانده و به یک نظر می‌تواند تشخیص دهد چوب جنگلی که با آن تیر حمال لنج را ساخته‌اند، می‌تواند از پس تحمل سنگینی تنه لنج برآید یا نه. برای علم‌کردن دکل چوبی وسط لنج هم فقط از چوب درخت ساج پیر استفاده می‌کند تا موقع توفان و آشوب دریا حریف امواج خشمگین شود و لنج را متعادل نگه دارد. اوستا‌همام و دیگر گلافان بندر کنگ برای خرامیدن لنج‌های چوبی پرعمر و بادوام بر آب‌های خلیج‌فارس روزها و ماه‌های بسیاری به چفت و بست‌کردن الوار مشغولند.
الوارهایی که روی تیر حمال سوار می‌شوند
سرمای زمستان هنوز به آسمان دم‌کرده بندر کنگ نرسیده و با آنکه تا نیمروز ساعتی مانده، گرمای نگاه سمج و خیره خورشید پیشانی اوستا‌همام گلاف و دیگر لنج‌سازان را به عرق نشانده. رخت و لباس اوستای گلاف و شاگردان جنوبی‌اش به پیراهن‌های بلند و سفیدی که لباس محلی مردان کنگ است، شباهتی ندارد و اغلب آنها بلوزهای رنگی نه‌چندان ضخیم به تن کرده‌اند، تاتندتر و فرزتر کار کنند. امواج خروشان خلیج‌فارس که به‌ضرب و پرقوت خود را به سینه ساحل می‌کوبند، آواز ممتد مرغان دریایی و سروصدای چکش و اره برقی را یک‌جا و با‌هم می‌بلعند و آنها را در تقلای پرسروصدای دریا گم می‌کنند. ترکه‌های نازک و تنه‌های قطور درختان ساج و کنار روی زمین ماسه‌ای پراکنده‌اند و داربستی فلزی دور تا دور بدنه چوبی لنجی نیمه‌کاره را احاطه کرده است. عمر هیچ‌یک از جوانک‌هایی که داخل بدنه نیمه‌تمام لنج مشغول کارند، به 30سال نمی‌رسد. از اوستا‌همام سن‌و‌سالی گذشته، ولی موقع بالا و پایین‌رفتن از نردبان معلق آویخته به بدنه، به چالاکی جوانی تازه‌رس است. استاد گلاف از قرص و محکم بودن تیر حمال زیر بدنه خاطرجمع است و باید الوارهای بدنه با میخ‌های بلند 10 تا 40سانتی که آهنگران اصفهانی ساخته‌اند، خوب به هم چفت و بست شوند تا موقع به‌آب‌زدن لنج درز و ترک‌های روی بدنه، مقاوم‌بودن تیر حمال را بی‌ثمر نکند.
ساخت قماره و خن و طفر
ساخت اتاقک‌های داخل لنج بر‌عهده جاسم و عبدالله است که از نجاران اسم و آوازه‌دار بندر کنگ هستند. آنها زیر سقف دم‌کرده کارگاه به ساخت کابین ناخدا و دیگر اتاقک‌های داخل لنج مشغولند. اره فلکه، اره میزی، کمپرسور هوا، میخکوب و منگنه‌کوب بادی و دیگر دم و دستگاهی که به در و دیوار کارگاه آویخته‌اند به کارگاه لنج‌سازی شکل و شمایل نجاری جمع‌و‌جوری داده است. گرد‌کردن الوارهایی که برای ساخت قماره یا همان نیم‌کابین ناخدا به‌کار می‌رود، کار هر نجاری نیست و اگر این اتاقک فرماندهی ملوانان بی‌نقص از آب درنیاید، تعبیه چرخ سکان، قطب‌نما و دستگاه رادیویی لنج از روی معیار و اصول انجام نمی‌شود. اتاقک خن یا همان انبار باید به ته لنج وصل شود و اگر جایگاه‌هایی که در داخل خن برای نگهداری آب و روغن درنظر می‌گیرند به‌ظرافت ساخته نشوند، ناخدا حتما در پمپاژ این مایعات به مشکل می‌خورد، اما خن‌هایی که جاسم می‌سازد همیشه اوستا‌همام را روسفید کرده است. ساخت طفر یا همان اتاقک سرویس بهداشتی قانون و قاعده‌ای یکسان ندارد، ولی در میان نجاران لنج‌ساز بندر، اتاقک‌سازی عبدالله شکل و شمایلی خاص دارد و او برای ساخت این اتاقک بیشتر از سایر اتاقک‌های لنج دقت و وسواس به خرج می‌دهد.
سفره‌ای برای مردان دریا
اوستا‌همام و همکارانش از سپیده‌دم کارشان را شروع کرده‌اند و پیش از پهن‌شدن آفتاب ظهر زیر سقف کلبه‌ای که با برگ درختان خرما ساخته‌اند، برای خوردن ناهار و ساعتی استراحت دور هم جمع می‌شوند. در زل آفتاب تابستان هم باید خوراک گلاف‌ها و کارگران لنج‌سازی گرم باشد تا وقتی زیر آسمان ساعت‌ها کار می‌کنند، دمای بدن‌شان با دمای بیرون تفاوت زیادی نداشته باشد. سفره اوستا هیچ وقت بی‌مهمان نمی‌ماند و اگر گذر ناخدا یا خریداران لنج هم به آنجا نیفتد، چند شاگردش هم‌سفره‌اش می‌شوند تا دستپخت حلیمه‌خاتون بیشتر به دهان اوستا مزه کند! نان سفره ناهار اوستا و شاگردانش نان چپاتی فطیرمانندی است که همسر مهربان اوستا برایشان می‌پزد. خورشت سفره‌شان هم اغلب خوراک کلمبا‌ست که حلیمه‌خاتون با ماهی تازه‌صید روزانه جاشوها و صیادان خلیج درست می‌کند. گاهی هم با گندم و گوشت هریسه می‌پزد یا آنها را به خوردن گوبولی مهمان می‌کند که از برنج و گوشت درست می‌شود. فقط مواقعی که در سفره اوستا خوراک گری‌سات یافت می‌شود و گرمای آرد و شیره خرمایش برای هم‌دما‌کردن بدن ورزیده و کارکرده اوستا با هوای گرم بندر کفایت می‌کند، حلیمه‌خاتون نخود آب‌پز گرم را چاشنی سفره همسر گلافش نمی‌کند.
