تاریخ سینمای فجازی

علیرضا محمودی

چند سالی است که عبارات و ترکیبات متنوعی با پسوند تاریخ سینمای ایران می‌خوانیم و می‌شنویم؛ عباراتی چون پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران، پرفروش‌ترین فیلم اجتماعی تاریخ سینمای ایران، پرفروش‌ترین روز اول اکران تاریخ سینمای ایران، پرفروش‌ترین فیلم انیمیشن تاریخ سینمای ایران‌ و...
بدون هیچ تعارفی به‌کار بردن عبارت تاریخ سینمای ایران برای تبلیغ و توصیف فیلم‌های ایرانی چیزی جز رفع حاجت در استعمال کلمات نیست و‌ شأن و منزلتی هم ایجاد نمی‌کند. علت اصلی شلیک هوایی بودن ارجاع دادن اتفاقات هنری و اقتصادی سینمای ایران به تاریخش، غیبت متن تاریخی است. از تاریخ سینمای ایران مانند تاریخ انواع صنایع وطنی، متون مدون، موجود و در دسترسی تولید نشده تا با هدف کاربردهای متنوع رسانه بتوان به چنین عناوینی براساس مستندات رسید. نه‌تنها موجود نیست که به‌نظر می‌آید غیرممکن هم باشد.  اسناد، مدارک و روایت مستندی از رویدادهای نیم‌قرن اولیه ورود صنعت تولید فیلم در ایران موجود نیست. هنوز درباره بسیاری از رویدادها تقریبا چیزی نمی‌دانیم. از تعداد قابل‌توجهی از فیلم‌ها نسخه‌ای در دسترس نیست. منبع ثبت فروش‌ها که قابل استناد باشد و توسط نهاد دولتی پشتیبانی و عدد و آمار اعلام کند در برابر بیش از ۶۰ درصد دوران فیلمسازی ایرانی هیچ حرفی برای گفتن ندارد. همه‌‌چیز در خاطرات پراکنده و در گفت‌وگوی اغلب بدون پرسشگری بیان شده. باعث تأسف است که میراث مطبوعات سینمایی نه‌چندان پیگیر و متداوم در انتشار، طی چندین دهه برای اهل پژوهش بیشتر تردیدآفرین است تا راهگشا.
دست آخر بازی در چنین زمین خالی‌ای در کپشن یک پست اینستاگرامی برای ترغیب کاربران مردد برای خرید بلیت فیلم‌های ایرانی آغاز می‌شود و مثل اغلب امواج مجازی آخرش به ادمین صفحه‌ای می‌رسد که در انتظار پیامک واریز وجه مدیر پخش یک فیلم از تاریخ سینمای ایران سنگ‌تمام می‌گذارد.  برای بی‌در و پیکری آمار تاریخ سینمای ایران باید کافی باشد که تا امروز در هیچ منبع قابل‌استنادی وجود ندارد که مشخص کند سرنوشت‌ساز‌ترین فروش تاریخی یک فیلم ایرانی در سال ۱۳۴۴ با یک گروه سینمایی محدود در پایتخت چند ریال رایج دستاورد مالی داشته. باید بپذیریم در کشوری که موزه سینما دارد و جای پاسخ به چنین پرسش‌هایی برای انتقال تجربه، کارگاه فن بیان برگزار می‌کند، استفاده از تاریخ سینمای ایران هم فجازی شود برود رد کارش.