نفس بازار بانه به شماره افتاد

مریم ورشوئی| خبرنگار:‌

در بازار بانه هستم. شک می‌کنم که نکند اشتباه آمده باشم. 
مگر می‌شود در این بازار قدم بزنی و ناخودآگاه به‌خاطر شلوغی با کسی برخورد نکنی؟! من 2 بار دیگر هم برای خرید به این شهر سفر کرده بودم، اما خوب به یاد دارم که باید مراقب می‌بودم تا همراهانمان را در ازدحام گم نکنم. اما امروز از این شلوغی خبری نیست.
 مجتمع‌های تجاری تقریبا خالی از مسافرند و کفپوش‌های آنها به حدی براق است که گویی کسی روی آنها پا نگذاشته است. در پیاده‌روها هم دستفروشان سرشان خلوت است و مشغول گپ و گفت هستند؛ همان‌هایی که راه نبود جلو بساطشان بایستی. دلم می‌گیرد. حتی با رفت و آمد باربران هم احساس نمی‌کنی که بازار جنب و جوش دارد، زیرا حضور مسافران و مردم است که سبب می‌شود بازار رونق داشته باشد. 
اما تعداد مسافر در وسعت این بازار چشمگیر نیست. قیمت‌ها هم به نسبت تهران تفاوت چندانی ندارند و همین موضوع تعجب مرا برمی‌انگیزد. علت را از بازاریان و مغازه‌داران جویا می‌شوم.
 با بی‌انگیزگی، در حالی که همگی در مورد تاثیر افزایش نرخ دلار بر رکود بازار اتفاق نظر دارند، به سوالم پاسخ می‌دهند. 


گلایه بازاریان 

«بازاریان می‌ترسند چیزی بخرند و وارد بازار کنند.» این را یکی از بازاریان بانه می‌گوید. بعد ادامه می‌دهد: قیمت‌ها مدام تغییر می‌کند و نوسان دارد. وضعیت بازار به دلیل افزایش نرخ دلار بسیار تغییر کرده، یعنی بیشتر از آنکه اجرای طرح پیله‌وری بر بازار تاثیرگذار باشد، دلار تعیین‌کننده است. 
«عبداللهی» می‌افزاید: ازطرفی هزینه‌های وارد کردن کالا به نسبت گذشته بسیار افزایش یافته است. اکنون تمام کالاها در مرز سیرانبند بانه ترخیص می‌شوند. 
این در حالی است که بازاریان و صاحبان کالا ابتدا باید حدود 500 هزارتومان هزینه ترانزیت کالا در مرز عراق را بپردازند. سپس در مرحله بعدی قبل از سیرانبند باید کالاها ابتدا در یکی دیگر از مرزهای داخلی مانند حاج عمران پیرانشهر یا باشماق مریوان ترخیص شود که این خود هزینه جداگانه‌ای دارد. این در حالی است که ما در گذشته کالاها را از مرزهای موقت مانند مرز شهاب‌الدین با هزینه کم ترخیص می‌کردیم. شاید در نهایت کالا با 30 هزار تومان ترخیص می‌شد. 
وی می‌گوید: به نسبت سال گذشته مشتری به ندرت برای خرید به بازار بانه می‌آید. می‌‌شود گفت تعداد مشتریان از زمین تا آسمان فرق کرده است. روز پنجشنبه هم که اوج حضور مسافران در بانه است، باز خلوت است. ازطرفی مشکل قطعی برق هم مزید برعلت شده است. من خودم امروز تا ساعت 5/10 مغازه‌ام را به دلیل قطعی برق بسته بودم. در کل وقتی قیمت کالاها با شهرستان‌ها تفاوتی ندارد، باید فاتحه بانه خوانده شود. 


قدرت خرید مردم پایین آمده است

«سعید احمدی» یکی دیگر از بازاریان بانه می‌گوید: وقتی نرخ دلار تا این حد بالا رفته است، مسلما روی قیمت کالا‌ها هم تاثیر می‌گذارد. 
ازطرفی قدرت خرید مردم نیز پایین آمده است و در این شرایط که نوسانات قیمت وجود دارد کمتر خرید می‌کنند. 
وی می‌افزاید: من در گذشته یکی از کالاها را 100 هزارتومان می‌خریدم، اما الان برای همان کالا باید 250هزار تومان یعنی 5/2 برابر هزینه پرداخت کنم. طبیعی است که هنگام فروش قیمت بالاتر می‌رود. این شرایط سبب شده که از اول بهار بازار من و در کل همکارانم راکد بماند. فقط این روزها به این فکر می‌کنم که تکلیف این همه مجتمع تجاری در بانه چه خواهد شد.


هزینه بالای ترخیص کالا

به یک مجتمع تجاری دیگر می‌روم. ساعت حدود 11 صبح است و مجتمع تقریبا خالی است. چند مغازه‌دار کنار هم ایستاده‌اند و مشغول گفت‌وگو هستند. جلوتر می‌روم و می‌پرسم مجتمعی به این بزرگی چرا این‌قدر خالی از مشتری است. یکی از بازاریان بانه‌ای که لوازم خانگی می‌فروشد، می‌گوید: ما در گذشته برای ترخیص کالاها هزینه‌های زیادی متحمل نمی‌شدیم. ازطرفی تعداد کالاهایی که وارد می‌کردیم هم کم شده است. من خودم در حال حاضر فقط کولر گازی را برای فروش عرضه می‌کنم. 
«حامد احمدی» می‌افزاید: در گذشته اگر برای جابه‌جایی یک کارتن بار 70 هزار تومان هزینه می‌کردم، الان همان بار را باید با 580 هزار تومان جابه‌جا کنم. پس مرز دیگر چه معنایی می‌دهد؟ این تعرفه‌های بالای جابه‌جایی سبب شده است که اگر در گذشته مثلا یک جاروبرقی را می‌توانستم 400هزار تومان بفروشم، اکنون همان جاروبرقی برای خودم با هزینه‌های جابه‌جایی و دیگر چیزها 750 هزار تومان تمام می‌شود. با این شرایط وقتی می‌خواهم این محصول را به مردم بفروشم باید سود هم در نظر بگیرم و آن را گران‌تر از گذشته بفروشم. تصور کنید با این شرایط آیا مردم و مسافرانی که برای خرید کالای ارزان‌تر از شهر خود به بانه سفر می‌کردند باز هم خواهند آمد؟ مسلما پاسخ منفی است. 

این فروشنده لوازم خانگی ادامه می‌دهد: یکی دیگر از مشکلات ما این است که در شبانه‌روز فقط 3کانتینر کالا از مرز می‌آید. یعنی بازاریان بانه گاهی برای اینکه همه کالاهای آنها به دستشان برسد، مجبور می‌شوند 5 تا 6 ماه صبر کند و بار در این مدت در لب مرز می‌ماند. تعرفه‌های گمرکی هم خوب نیست. وقتی هزینه و تعرفه ترخیص یک کالا 100 تا 150 هزار تومان در بندرعباس یا تهران است و برای ما هم با این رقم تمام شود، پس به‌صرفه نیست که مردم این همه راه را از شهر و استان خود به سمت بانه بیایند، زیرا دیگر مانند سال‌های گذشته تفاوت چندانی در قیمت‌ها وجود ندارد و همین موضوع سبب خلوتی بازار بانه شده است. 
احمدی می‌گوید: از همه این مسائل مهم‌تر بالا رفتن نرخ دلار است. اگر قبلا دلار حدود 3هزار تومن بود، الان به 9 هزارتومان  رسیده است. اگر کالایی را از دوبی درهمی 1200 تومن می‌خریدیم، اکنون باید درهمی 3200 تومان تا 3500 تومان بخریم. این هزینه‌ها کمرشکن است.


وعده ایجاد منطقه آزاد اقتصادی بانه و مریوان

«اقبال نویدی» از بازاریان بانه‌ای که کیف و کفش می‌فروشد می‌گوید: کل مشکلات دست به دست هم داده‌اند تا مشتری نداشته باشیم. 
از یک سو وارد کردن کالا از مرز مانند سابق نیست و با هزینه‌های بیشتری باید کالا را وارد کرد و از سوی دیگر ایجاد منطقه آزاد اقتصادی بانه و مریوان که نقش مهمی در توسعه استان دارد به وقوع نپیوسته است. 
وقتی دلار 3هزارتومانی هم 9 هزار تومان  می‌شود و به جز مرزهای موقت باید از مرز رسمی سیرانبند هم کالا را ترخیص کنیم، دیگر خودتان حساب کنید که چقدر قیمت کالاها افزایش خواهد یافت.