معجزه در تهران

ناهید پیشور


جشنواره فیلم فجر امسال و پس از دو تجربه پیاپی الصاق صفت بین‌المللی (که تنها نام فیلم‌های خارجی‌اش لحظه آخر معرفی می‌شد و مشخص نبود این آثار راه یافته به جشنواره کی و کجا به نمایش درمی‌آیند) دوباره به رخدادی صرفاً داخلی تبدیل شده است. طبیعتا هیچ‌کس دلتنگ فیلم‌های خارجی نشده و حذف بخش بین‌الملل، اعتراضی به همراه نداشته است. نه در آمدنش خیری بود و نه در رفتنش خسرانی. در دهه 90 شمسی، جشنواره جهانی فجر برای پر کردن خلأ فستیوالی بین‌المللی به راه افتاده بود که با تغییر مدیریت سینما تصمیم به تعطیلی‌اش گرفته شد.بازگشت بخش بین‌الملل به جشنواره فجر که مخاطبانش به‌دنبال آخرین محصولات سینمای ایران هستند از آن کوچه‌هایی بود که بن‌بست بودنش را همه می‌دانستند.این را هم همه می‌دانستند که اگر کشتیبان را سیاستی دیگرآید، جشنواره‌ای که در بهمن‌ماه هر سال برگزار می‌شود با بخش بین‌الملل خداحافظی خواهد کرد.‌
با این همه اگر به دهه‌های گذشته رجوع کنیم با تصویری کاملا متفاوت از اقبال مخاطب فجر نسبت به محصولات سینمای جهان مواجه می‌شویم. آنچه موضوع این ستون است مرتبط به دورانی است که دست‌کم یک دهه به طول انجامید. برای بازخوانی تاریخ هم باید همه‌‌چیز را از مبدا آغاز کرد و دیروز را نه از منظر امروز که در مناسبات زمانه‌اش بررسی و واکاوی کرد‌. اینکه چرا و چگونه و در چه زمانی نمایش فیلم‌های خارجی در جشنواره فجر اتفاقی مهم و تأثیر‌گذار بود و در شکل دادن سلیقه سینمایی طیفی متنوع و متکثر که هم شامل سینماروها بود و هم سینماگران، به‌صورتی جدی ایفای نقش می‌کرد. روزگاری که برای تماشای فیلمی از روبر برسون صفی طولانی گرداگرد سینما عصر جدید تشکیل می‌شد.